ΝΑΤΟ: H αναζήτηση για τον διάδοχο του Στόλτενμπεργκ έχει ξεκινήσει

Η κούρσα για τον επόμενο επικεφαλής του ΝΑΤΟ κορυφώνεται. Αλλά είναι μια κούρσα που διεξάγεται σε μεγάλο βαθμό «στο σκοτάδι», χωρίς να υπάρχει ακόμη φαβορί.

Ο Γενς Στόλτενμπεργκ, ο Νορβηγός γενικός γραμματέας της διατλαντικής στρατιωτικής συμμαχίας, πρόκειται να παραιτηθεί στα τέλη Σεπτεμβρίου μετά από εννέα χρόνια στη θέση του. Πολλά μέλη της συμμαχίας θα ήθελαν να διευθετηθεί η διαδοχή του κατά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Λιθουανία στα μέσα Ιουλίου, ή ακόμη και πριν από αυτήν.

Αυτό δεν δίνει πολύ χρόνο στα 31 κράτη μέλη του ΝΑΤΟ, από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το νέο μέλος Φινλανδία, μέχρι την Τουρκία, να διαμορφώσουν τη συναίνεση που απαιτείται για την επιλογή ενός νέου επικεφαλής. Θα μπορούσαν επίσης να ζητήσουν από τον Στόλτενμπεργκ να παρατείνει τη θητεία του για τέταρτη φορά.

Όποιος αναλάβει τα ηνία, θα αναλάβει σε μια κρίσιμη στιγμή, καθώς υπάρχει η διπλή πρόκληση: να παραμείνουν οι σύμμαχοι ενωμένοι στην υποστήριξη της Ουκρανίας και ταυτόχρονα να αποφευχθεί οποιαδήποτε κλιμάκωση που θα οδηγούσε το ΝΑΤΟ σε απευθείας πόλεμο με τη Ρωσία.

Ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Μπεν Γουάλας δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ενδιαφέρον για την θέση. Καθώς όμως ορισμένες κυβερνήσεις πιέζουν για την πρώτη γυναίκα γενική γραμματέα του ΝΑΤΟ, η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν εμφανίζεται επίσης ως μια δυνατή υποψηφιότητα.

Παρά την υψηλή σημασία του ρόλου, η επιλογή είναι εξαιρετικά αδιαφανής και διεξάγεται μέσω διαβουλεύσεων. Οι διαβουλεύσεις αυτές συνεχίζονται μέχρι όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ να καταλήξουν σε ομοφωνία.

Ο Τζέιμι Σι, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ που υπηρέτησε στη συμμαχία για 38 χρόνια, δήλωσε ότι οι ηγέτες θα αναζητήσουν έναν ικανό πολιτικό, επικοινωνιακό και διπλωμάτη. «Το να κρατάς την οικογένεια ενωμένη, να τους κρατάς όλους συνεχώς ευχαριστημένους, να είσαι σε επαφή με όλους τους συμμάχους για να βεβαιωθείς ότι καταλαβαίνεις τις ανησυχίες τους, είναι ένα σημαντικό μέρος της δουλειάς», δήλωσε ο Σι, που τώρα εργάζεται στη δεξαμενή σκέψης Chatham House.

Γουάλας και Φρέντρικσεν

Πολλοί διπλωμάτες θεωρούν ότι ο Γουάλας έχει πολλές πιθανότητες να αναλάβει τη θέση καθώς χαίρει μεγάλου σεβασμού σε όλη τη συμμαχία. Η επιθυμία κάποιων να επιλεγεί μια γυναίκα, μετράει όμως εναντίον του. Πολλοί θα προτιμούσαν επίσης έναν πρώην πρωθυπουργό ή πρόεδρο για να διασφαλίσουν ότι το «αφεντικό» του ΝΑΤΟ θα έχει πολιτική επιρροή σε ανώτατο επίπεδο. Ο 64χρονος Στόλτενμπεργκ ήταν πρωθυπουργός της Νορβηγίας.

Και ορισμένοι, κυρίως η Γαλλία, θέλουν κάποιον από χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ελπίζοντας σε στενότερη συνεργασία μεταξύ του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Η Φρεντέρικσεν πληροί όλα τα παραπάνω κριτήρια. Παρόλο που λέει ότι δεν είναι υποψήφια, δεν διαψεύδει ότι ενδιαφέρεται για τη θέση. Διπλωμάτες του ΝΑΤΟ λένε ότι στο παρασκήνιο εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο.

Το όνομα της Φρεντέρικσεν εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε δημοσίευμα της νορβηγικής εφημερίδας VG τον περασμένο μήνα και υπήρξε αναβρασμός όταν ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι θα επισκεφθεί τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν στις αρχές Ιουνίου.

Ενώ η θέση αυτή παραδοσιακά πηγαίνει σε έναν Ευρωπαίο, κάθε σοβαρός υποψήφιος χρειάζεται την έγκριση της Ουάσινγκτον, της κυρίαρχης δύναμης του ΝΑΤΟ. Μια πηγή που γνωρίζει τις σκέψεις των ΗΠΑ δήλωσε ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν προκρίνει κανέναν υποψήφιο. 

Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι είναι «πολύ νωρίς στη διαδικασία για να κάνουμε εικασίες σχετικά με το ποιον θα υποστηρίξουν οι Ηνωμένες Πολιτείες».

Η Φρεντέρικσεν, η νεότερη πρωθυπουργός της Δανίας το 2019, επαινήθηκε για τη διαχείριση της κρίσης κατά την πανδημία COVID-19 και επανεξελέγη για μια δεύτερη θητεία πέρυσι. Ωστόσο θα έπρεπε να παραιτηθεί από τη θέση της πρωθυπουργού, κάτι που, όπως εκτιμούν πολιτικοί σχολιαστές, θα έφερνε την εύθραυστη κυβέρνησή της στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Και μια εκστρατεία για τη θέση στο ΝΑΤΟ δεν θα ήταν απλή υπόθεση.

Η χώρα της υπολείπεται κατά πολύ του στόχου του ΝΑΤΟ να δαπανά το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα. Η Δανία βρίσκεται στο 1,38%, αν και η Φρεντέρικσεν έχει δεσμευτεί να επιταχύνει τις προσπάθειες για την επίτευξη του στόχου. Εάν η Φρεντέρικσεν πάρει τη θέση, θα είναι το τρίτο κατά σειρά αφεντικό του ΝΑΤΟ από σκανδιναβική χώρα.

Άλλοι πιθανοί υποψήφιοι

Η πρωθυπουργός της Εσθονίας Κάγια Κάλας, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν από τη Γερμανία και η αναπληρώτρια πρωθυπουργός του Καναδά Κρίστια Φρίλαντ έχουν επίσης εμφανιστεί σε συζητήσεις μεταξύ διπλωματών και σε δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης.

Ωστόσο, διπλωμάτες λένε ότι η Κάλλας θεωρείται υπερβολικά «επιθετική» σε σχέση με τη Ρωσία για ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ, το Βερολίνο θέλει η Φον ντερ Λάιεν να παραμείνει στην Επιτροπή και η Φρίλαντ αντιμετωπίζει μεγάλες αντιξοότητες ως μη Ευρωπαία από μια χώρα που θεωρείται ουραγός στις αμυντικές δαπάνες.

Άλλα ονόματα που ακούγονται συχνά είναι ο βετεράνος Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε και ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ. Αλλά ο Ρούτε έχει επιμείνει ότι δεν θέλει τη θέση. Και ο Σάντσεθ έχει να διεκδικήσει γενικές εκλογές αργότερα φέτος.

Ορισμένοι διπλωμάτες υποψιάζονται επίσης ότι πολλοί υποψήφιοι που συζητούνται μπορεί να μην είναι αποδεκτοί από τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος αναμένεται ευρέως να επανεκλεγεί την Κυριακή και δεν έχει δείξει ενδοιασμούς να εμποδίσει τη συναίνεση του ΝΑΤΟ.

Η Τουρκία, μαζί με την Ουγγαρία, εμποδίζει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Η προφανής έλλειψη υποψηφίων με ευρεία υποστήριξη εγείρει την πιθανότητα να παραταθεί εκ νέου η θητεία του Στόλτενμπεργκ, ίσως μέχρι μια άλλη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ το 2024.