Μαρτενίτσα: Oι Βούλγαροι γιορτάζουν την άνοιξη με μια παράδοση αιώνων

Την 1η Μαρτίου, οι Βούλγαροι τιμούν μια παραδοσιακή γιορτή που σηματοδοτεί την έναρξη της άνοιξης. Ανταλλάσσουν ερυθρόλευκα γούρια, την λεγόμενη μαρτενίτσα, και εύχονται μεταξύ τους υγεία και ευημερία για όλη τη χρονιά. Η μαρτενίτσα, αυτή η εαρινή παράδοση που κρατάει αιώνες, ονομάζεται και Μπάμπα Μάρτα ή Γιαγιά Μάρτα, θεωρείται ενσάρκωση της άνοιξης και απεικονίζεται συνήθως ως μια γλυκιά ηλικιωμένη κυρία.

Η μαρτενίτσα κατασκευάζεται ειδικά για την περίσταση και φοριέται σε κάποιο ρούχο, στο χέρι ή στον λαιμό, γύρω από τον αριστερό καρπό, ή δένεται γύρω από τα κέρατα των βοοειδών ή γύρω από τα κλαδιά των οπωροφόρων δέντρων. Αυτός που τη φορά, την κρατά μέχρι να δει για πρώτη φορά ένα χελιδόνι ή ένα πελαργό που επιστρέφει από τη μετανάστευση, και μετά την κρεμάει σε ένα ανθισμένο κλαδί ή την κρύβει κάτω από έναν βράχο για να καλωσορίσει την άνοιξη και να αντιπροσωπεύσει την ελπίδα ότι τα κακά πνεύματα θα αποκοιμηθούν.

Αρχικά, η μαρτενίτσα αποτελείτο απλά από μια κόκκινη και άσπρη μάλλινη ή μεταξωτή κλωστή, στριμμένη προς τα αριστερά, με ένα χρυσό ή ασημένιο νόμισμα να δένεται περιστασιακά σε αυτήν για πλούσια συγκομιδή ή μια μπλε χάντρα για να διώχνει το κακό ξόρκι.

Το λευκό είναι το σύμβολο της δύναμης, της μακροζωίας, του ανδρικού πνεύματος και του φωτός, ενώ το κόκκινο συμβολίζει το γυναικείο πνεύμα και συνδέεται με την υγεία, το αίμα, τη σύλληψη, τη γέννηση και τη γονιμότητα.

Το δημοφιλές ανοιξιάτικο φυλαχτό θεωρήθηκε ότι προστατεύει αυτούς που το φορούν από ασθένειες, το κακό μάτι και την κακή τύχη και εξασφαλίζει τη γονιμότητα των ζώων, την άφθονη σοδειά και την καλή υγεία και ευημερία των αγροτών.

Η παράδοση της μαρτενίτσα πιστεύεται ότι είναι μοναδική στη Βουλγαρία, παρά το γεγονός ότι παρόμοιες παραδόσεις υπάρχουν επίσης στη Ρουμανία, στην Ελλάδα κυρίως τη βόρεια, και σε χώρες όπου έχουν μεταναστεύσει Βούλγαροι διαμέσου των αιώνων.