KlimaSeniorinnen: Οι ηλικιωμένες από την Ελβετία που αγωνίζονται για κλιματική δικαιοσύνη

Το όνομά τους είναι «KlimaSeniorinnen». Πρόκειται για ηλικιωμένες γυναίκες από την Ελβετία, οι οποίες έχουν θέσει ως στόχο τους να σταματήσουν την καταστροφή του περιβάλλοντος στην πατρίδα τους, φτάνοντας μέχρι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Λίγο πριν οι KlimaSeniorinnen ταξιδέψουν στην Αθήνα για να μιλήσουν για τον διπλό αγώνα τους ενάντια στην κλιματική αλλαγή και τον ηλικιακό ρατσισμό, η συμπρόεδρος της οργάνωσης μιλά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τη δράση τους.

Όλα άρχισαν, περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η 72χρονη Ρόζμαρι Βίντλερ- Βάλτι, συμπρόεδρος των KlimaSeniorinnen και εκπαιδεύτρια ενηλίκων, όταν η Greenpeace Ελβετίας διαπίστωσε ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιμότητας σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, εξαιτίας των αυξανόμενων καυσώνων στη χώρα. Έτσι, η οργάνωση αποφάσισε να εκκινήσει νομικές ενέργειες σε συνεργασία με δικηγόρο έμπειρο σε περιβαλλοντικά ζητήματα και αναζήτησε γυναίκες που θα ενδιαφέρονται για το στόχο αυτό. Το 2016 περίπου 40 γυναίκες, άνω των 64 ετών, ίδρυσαν την οργάνωση «Climate Seniors Association» (KlimaSeniorinnen στα γερμανικά), που σήμερα αριθμεί περισσότερες από 2.000 γυναίκες-μέλη.

Οι KlimaSeniorinnen αρχικά προσέφυγαν στο Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο και στη συνέχεια στο Ομοσπονδιακό Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας τους, διεκδικώντας την ανάληψη δράσης από την ελβετική κυβέρνηση ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Όμως, η προσφυγή τους και στις δύο περιπτώσεις απορρίφθηκε. Τότε αποφάσισαν να καταθέσουν προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η έναρξη της δημόσιας ακρόασης για την προσφυγή τους ενώπιον του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης του Δικαστηρίου έχει οριστεί για τις 29 Μαρτίου 2023. Υπογραμμίζουν ότι η έκβαση της υπόθεσης μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό νομικό προηγούμενο στον αγώνα για κλιματική δικαιοσύνη.

Οι γυναίκες σημειώνουν στην προσφυγή τους ότι οι ακραίες καιρικές συνθήκες τείνουν να γίνουν ο κανόνας και η Ελβετία, όπως και οι περισσότερες άλλες χώρες, δεν κάνουν ό,τι είναι αναγκαίο για να αποτρέψουν αυτές τις καταστάσεις. Την ίδια ώρα, οι ηλικιωμένες γυναίκες στην Ευρώπη, όπως και άλλες ευπαθείς κοινωνικές ομάδες σε πολλά μέρη του κόσμου, πλήττονται δυσανάλογα από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ειδικά οι ηλικιωμένοι επηρεάζονται σημαντικά από τους καύσωνες, λόγω της μειωμένης θερμορυθμιστικής ικανότητας του σώματός τους. Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν συμπεριλάβει στην προσφυγή, λόγω του καύσωνα το καλοκαίρι του 2022 πέθαναν στην Ελβετία 1.700 ηλικιωμένοι περισσότεροι από το στατιστικό μέσο όρο. Επίσης, υπολογίζεται ότι το 30% των θανάτων που προκλήθηκαν από καύσωνες στην Ελβετία την περίοδο 1991-2018 θα μπορούσε να αποδοθεί στην ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνα του ελβετικού Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας, μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιμότητας λόγω ζέστης έχουν τα άτομα άνω των 75 ετών και κυρίως οι γυναίκες.

Οι KlimaSeniorinnen έχουν αφοσιωθεί στην υπόθεσή τους, ενώ μέλη της οργάνωσης έχουν ήδη επισκεφθεί το Λουξεμβούργο και την Ισπανία με στόχο να μιλήσουν για τον αγώνα τους και να στηρίξουν αντίστοιχα κινήματα στις χώρες αυτές. Από τις 24 ως τις 27 Ιανουαρίου θα επισκεφθούν και την Ελλάδα, όπου θα τους υποδεχθούν το ελληνικό γραφείο της Greenpeace και η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Με τις επισκέψεις αυτές, εξηγεί η κ. Βίντλερ- Βάλτι στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «θέλουμε να εμπνεύσουμε και να ενθαρρύνουμε άλλους ανθρώπους, ειδικά γυναίκες από άλλες χώρες, να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο με εμάς. Εάν οι πολιτικοί σας δεν κάνουν αρκετά ενάντια στην καταστροφή του περιβάλλοντος, πρέπει να ακολουθήσετε τη νομική οδό».

Πόσο εύκολο είναι, όμως, για απλούς πολίτες να εναντιωθούν σε κυβερνήσεις και βιομηχανίες, τη ρωτάμε. Η ίδια παραδέχεται ότι αυτό χρειάζεται «ένα καλό δικηγόρο και φυσικά αρκετά χρήματα. Αλλά και τότε είναι δύσκολη δουλειά, γιατί στην περίπτωσή μας τα ελβετικά δικαστήρια απέρριψαν την προσφυγή και έπρεπε να προσφύγουμε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο». Πάντως, διευκρινίζει ότι μπορεί οι KlimaSeniorinnen να έχουν τη στήριξη της Greenpeace, ωστόσο η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση «δεν μας υποστηρίζει με χρήματα, έχουμε στη διάθεσή μας μόνο τα χρήματα που θα ξοδέψουν οι γυναίκες- μέλη μας».

Μία παράλληλη «μάχη» που έχουν να δώσουν οι Ελβετίδες ακτιβίστριες είναι ενάντια στον ηλικιακό ρατσισμό. Η Ρόζμαρι Βίντλερ- Βάλτι περιγράφει ότι την οργάνωση δεν προβάλλουν τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης της Ελβετίας και εκφράζει τη βεβαιότητα ότι ανάμεσα στους λόγους είναι και ο ηλικιακός ρατσισμός. «Ίσως και να φοβούνται το θάρρος μας και επομένως να μας αγνοούν. Αλλά αν κερδίσουμε, αυτό θα είναι διπλή νίκη για εμάς: για το κλίμα και για τις ηλικιωμένες γυναίκες, που μπορούν να κάνουν ένα τέτοιο συγκλονιστικό βήμα για τη Γη», λέει χαρακτηριστικά.

Σημειώνεται ότι στόχος της επίσκεψης των KlimaSeniorinnen στην Ελλάδα είναι να συνομιλήσουν με το κοινό για την εμπειρία τους και να ανταλλάξουν απόψεις για τους τρόπους ανάληψης περαιτέρω κλιματικής και κοινωνικής δράσης. Τη συζήτηση με το κοινό συνδιοργανώνουν το ελληνικό γραφείο της Greenpeace και η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου την Τετάρτη 25 Ιανουαρίου, 7-9 μ.μ., στο Ινστιτούτο Γκαίτε στην Αθήνα, και θα μεταδοθεί ζωντανά από τα κανάλια της Greenpeace Greece στα κοινωνικά δίκτυα. Την επομένη θα ακολουθήσει συνάντηση με γυναικεία κινήματα και οργανώσεις.