Κίνα: Υπό κατάρρευση τεράστια έργα υποδομής του «Νέου Δρόμου του Μεταξιού»

Ένα υδροηλεκτρικό φράγμα στο Εκουαδόρ εμφανίζει ρωγμές και ολόκληρη η πολιτική «Μια Ζώνη Ένας Δρόμος» της Κίνας τίθεται υπό αμφισβήτηση. Ή μάλλον, σύμφωνα με τη Wall Street Journal, το απειλούμενο φράγμα προστίθεται σε μια μακρά λίστα μεγάλων έργων υποδομής στον αναπτυσσόμενο κόσμο που ολοκληρώθηκαν μέσω κινεζικών δανείων, ενισχύοντας τις φωνές των επικριτών του κινεζικού προγράμματος.

Το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο Coca Codo Sinclair απαίτησε $2,7 δισ. για την κατασκευή του και αποτελεί αυτή τη στιγμή τη σημαντικότερη πηγή ενέργειας του Εκουαδόρ. Εκτός από τις προαναφερθείσες ρωγμές, απειλείται και από τη διάβρωση των απόκρημνων πλαγιών του φαραγγιού του ποταμού Κόκα.

Νέος Δρόμος του Μεταξιού

Είναι ένα από τα έργα που πραγματοποιήθηκαν μέσα από τα διεθνή δάνεια, αξίας $1 τρισ. που εξέδωσε η Κίνα με στόχο την ανάπτυξη ενός «νέου δρόμου του μεταξιού», ο οποίος εκτός των άλλων θα αύξανε την επιρροή της στην Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Μέσα από αυτά τα δάνεια, το Πεκίνο έγινε ο μεγαλύτερος κρατικός δανειστής του αναπτυσσόμενου κόσμου, και μάλιστα με μεγάλη διαφορά, προσεγγίζοντας το συνολικό ποσό των δανείων από όλες τις υπόλοιπες κυβερνήσεις αθροιστικά, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.

Οι πρακτικές δανεισμού που έχει υιοθετήσει η Κίνα έχουν δεχθεί πληθώρα επικρίσεων από διεθνείς ηγέτες, οικονομολόγους και αναλυτές, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι το πρόγραμμα συνέβαλε στις κρίσεις χρέους σε χώρες όπως η Σρι Λάνκα και η Ζάμπια, ενώ πολλές ακόμη χώρες δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τα δάνειά τους. Ορισμένα προγράμματα έχουν θεωρηθεί επίσης ακατάλληλα για τις ανάγκες των χωρών στις οποίες δημιουργήθηκαν ή έχουν επικριθεί για τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις.

Τώρα, όπως αναφέρει το μακροσκελές ρεπορτάζ της WSJ, στο προσκήνιο έχει βρεθεί η ποιότητα κατασκευής αυτών των μεγάλων έργων, που θα μπορούσε να επιβαρύνει πολλές εύθραυστες οικονομίες για πολλά χρόνια, καθώς οι αναπτυσσόμενες χώρες επιχειρούν να αποκαταστήσουν τις πρόωρες βλάβες.

Ο ρόλος των κινεζικών εταιρειών

Η οικονομική εφημερίδα αποδίδει μέρος των προβλημάτων στην εμπλοκή κινεζικών κατασκευαστικών εταιρειών, οι οποίες, όπως αναφέρει, συχνά συμμετέχουν στους σχετικούς διαγωνισμούς που προκηρύσσουν οι κυβερνήσεις, ενώ άλλες φορές απευθύνονται άμεσα σε τοπικούς αξιωματούχους, προτείνοντας έργα με την υπόσχεση ότι μπορούν να κανονίσουν εύκολα τη χρηματοδότησή τους από κινεζικές τράπεζες.

Το γεγονός αυτό, σύμφωνα με αξιωματούχους από αναπτυσσόμενα κράτη που μίλησαν στη WSJ, δίνει το προβάδισμα στις κινεζικές επιχειρήσεις, μιας και οι κυβερνήσεις που επιθυμούν να κατασκευάσουν ένα νέο φράγμα ή έναν δρόμο δεν είναι υποχρεωμένες να ψάξουν για χρηματοδότηση. Στην Αφρική, πάνω από το 60% των κονδυλίων που κατέληξαν σε μεγάλες διεθνείς κατασκευαστικές εταιρείες το 2019, αφορούσαν κινεζικές εταιρείες, σύμφωνα με επιστημονικό άρθρο του 2021 της Ερευνητικής Πρωτοβουλίας για τις Σχέσεις Κίνας-Αφρικής του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς.

Οι επικριτές του «Μια Ζώνη Ένας Δρόμος» υποστηρίζουν ότι η ευκολία με την οποία οι κινεζικές εταιρείες μπορούν να αντλήσουν κινεζικά δάνεια, οδηγεί σε «φουσκωμένα» κατασκευαστικά έξοδα, καθώς οι κυβερνήσεις δεν πιέζονται όσο συνήθως να περιορίσουν το κόστος.

Σημαντικές επιτυχίες

Φυσικά, πολλά από τα έργα υποδομών που πραγματοποιούνται με κινεζική υποστήριξη (και εργολάβους), ήταν απαραίτητα για την ανάπτυξη ή και την επιβίωση των χωρών στις οποίες πραγματοποιήθηκαν. Ως παραδείγματα, η εφημερίδα αναφέρει το ηλιακό πάρκο PowerChina στην Αργεντινή – το μεγαλύτερο σε ολόκληρη τη Νότια Αμερική – που μπορεί να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες περίπου 160.000 νοικοκυριών, και το Δίκτυο του Κινεζικού Κράτους στη Βραζιλία, που δημιούργησε μια από τις μεγαλύτερες γραμμές μεταφοράς σε όλο τον κόσμο, συνδέοντας το φράγμα του Μπέλο Μόντε στα βορειοανατολικά της χώρας, με πόλεις που βρίσκονται ακόμη και 2.500 χιλιόμετρα μακριά.

Ακόμη και στο Εκουαδόρ, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, αυτή τη στιγμή το 90% του ηλεκτρικού ρεύματος προέρχεται από υδροηλεκτρικά εργοστάσια σε σχέση με το 55% του 2007. Τα τέσσερα φράγματα που συντέλεσαν σε αυτή την αλλαγή, είναι όλα τους κινεζικής κατασκευής.

Ελαττωματικές κατασκευές

Όμως, η WSJ στέκεται στις αστοχίες και όχι στις επιτυχίες του Πεκίνου, παρουσιάζοντας μια σειρά από παραδείγματα από όλο τον κόσμο.

Μόλις πέρσι, οι αρχές του Πακιστάν αναγκάστηκαν να κλείσουν το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο Neelim-Jhelum, εξαιτίας ρωγμών σε τούνελ που μεταφέρει το νερό μέσα από ένα βουνό για να θέσει σε κίνηση μια τουρμπίνα.

Ο επικεφαλής της ρυθμιστικής αρχής ενέργειας της χώρας, Ταουσίφ Φαρούκι, δήλωσε το Νοέμβριο στη Γερουσία του Πακιστάν ότι υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης του τούνελ μόλις τέσσερα χρόνια αφότου το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο δυναμικότητας 969 Μεγαβάτ τέθηκε σε λειτουργία. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι καταστροφικό για την οικονομία του Πακιστάν. Η χώρα ήδη επιβαρύνεται με αύξηση του κόστους ενέργειας περίπου κατά $44 εκατ. κάθε μήνα από όταν αναγκάστηκε να διακόψει τη λειτουργία του εργοστασίου.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια μπορούν να παραμείνουν ενεργά έως και για 100 χρόνια.

Αντίστοιχα προβλήματα αντιμετωπίζει και κινεζικής κατασκευής υδροηλεκτρικό εργοστάσιο δυναμικότητας 183 Μεγαβάτ στην Ουγκάντα όπου, σύμφωνα με την κρατική εταιρεία ενέργειας της χώρας, έχουν υπάρξει περισσότερα από 500 κατασκευαστικά λάθη. Ως αποτέλεσμα, το εργοστάσιο ενέργειας στις όχθες του Νείλου έχει αναγκαστεί να διακόψει τις εργασίες του πολλές φορές από το 2019, όταν και τέθηκε σε λειτουργία. Το κόστος της ανέγερσης του εργοστασίου είχε αγγίξει τα $566,6 εκατ. και είχε χρηματοδοτηθεί κυρίως μέσω δανείου $480 εκατ. από την Τράπεζα Εξαγωγών-Εισαγωγών της Κίνας.

Κατασκευαστικά λάθη επικαλούνται οι αρχές της Ουγκάντας και ως αιτία για την καθυστέρηση της κατασκευής ενός άλλου υδροηλεκτρικού εργοστασίου, δυναμικότητας 600 Μεγαβάτ, κατά τρία χρόνια. Παρά τα προβλήματα, στις αρχές του έτους η κυβέρνηση ήταν υποχρεωμένη να αρχίσει να αποπληρώνει τα $1,44 δισ. που δανείστηκε συνολικά από την κινεζική τράπεζα.

Στην Αγκόλα, ένα συγκρότημα κατοικιών που ανεγέρθηκε μέσω κινεζικών εταιρειών και δανείων στο πλαίσιο προγράμματος κοινωνικής στέγασης, έχει γεμίσει από ρωγμές και μούχλα μόλις 10 χρόνια μετά την οικοδόμησή του. Μια κάτοικος υποστηρίζει, μιλώντας στη WSJ, ότι σε λίγο τα κτίρια δεν θα υπάρχουν, καθώς «καταρρέουν λίγο-λίγο».

Τι πήγε στραβά στο Εκουαδόρ;

Επιστρέφοντας στο ραγισμένο φράγμα του Εκουαδόρ, η οικονομική εφημερίδα τονίζει ότι αρκετοί μηχανικοί είχαν αμφισβητήσει το έργο από την αρχή του, λέγοντας ότι στηριζόταν σε απαρχαιωμένες περιβαλλοντικές μελέτες. Η δυναμικότητά του ήταν πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που είχε οριστεί αρχικά, αυξάνοντας το κόστος και υπερβαίνοντας τις δυνατότητες του ποταμού, σύμφωνα με πρώην αξιωματούχους ενέργειας και της κοινοβουλευτικής επιτροπής που ερευνά την τότε κυβέρνηση για πιθανά σκάνδαλα στις δοσοληψίες της με την Κίνα. Το 2014, 13 κινέζοι και ντόπιοι εργαζόμενοι σκοτώθηκαν σε εργατικό ατύχημα.

Από το 2016, όταν το εργοστάσιο τέθηκε σε λειτουργία, η κρατική εταιρεία ενέργειας έχει εντοπίσει περισσότερες από 17.000 ρωγμές στις οκτώ τουρμπίνες του εργοστασίου. Αποδίδει το μέγεθος του προβλήματος σε χαμηλής ποιότητας ατσάλι που εισήχθη στη χώρα από την Κίνα. Σύμφωνα με την εταιρεία, ακόμη και μια ρωγμή θα ήταν απαράδεκτη, αφού η παρουσία τους απειλεί τη στατικότητα του κτιρίου και μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευσή του.

Τώρα, η νέα κυβέρνηση της χώρας αρνείται να δεχτεί την παράδοση του έργου ως ολοκληρωμένου, μέχρι την επισκευή όλων των ρωγμών. Υποστηρίζει ότι πολλές από τις μέχρι τώρα απόπειρες επίλυσης των προβλημάτων έχουν αποτύχει.

Το φράγμα και η Φύση

Το 2020, οι πλαγιές του φαραγγιού του ποταμού Κόκα κατέρρευσαν με ορμή, κάνοντας το έδαφος να τρέμει σαν να γινόταν σεισμός. Η διάβρωση του εδάφους κατέστρεψε τον μεγαλύτερο καταρράκτη της χώρας, τμήμα μιας σημαντικής οδικής αρτηρίας και έναν αγωγό πετρελαίου. Σπίτια έπεσαν από τον βράχο.

Η εταιρεία ενέργειας του Εκουαδόρ υποστηρίζει ότι η διάβρωση του εδάφους είναι ένα φυσικό φαινόμενο αναμενόμενο σε μια περιοχή που είναι ευάλωτη σε φυσικές καταστροφές. Ορισμένοι γεωλόγοι συμφωνούν με αυτή την άποψη, ενώ άλλοι κατηγορούν το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, υποστηρίζοντας ότι οι δομές από τσιμέντο που ανέτρεψαν την κανονική ροή του ποταμού και τη συσσώρευση ιζημάτων στον πυθμένα του, είχαν ως αποτέλεσμα το ταχέως κινούμενο νερό να καταστρέφει σταδιακά την κοίτη του, καθώς κινείται από τις Άνδεις προς τη ζούγκλα του Αμαζονίου.

«Η διάβρωση είναι μια διαδικασία που κανονικά θα απαιτούσε χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια, όμως το φράγμα την επιτάχυνε μετατρέποντάς τη σε ζήτημα μόλις πέντε ετών», είπε στη WSJ η Καρολίνα Μπερνάλ, γεωλόγος στην Εθνική Πολυτεχνική Σχολή, ένα δημόσιο πανεπιστήμιο του Κουίτο.

Όπως επεσήμανε, οι μέχρι τώρα προσπάθειες της κυβέρνησης να αντιστρέψει τη διαδικασία έχουν πέσει στο κενό, ενώ το πιθανότερο είναι πως θα χρειαστεί η μετακίνηση ενός κρίσιμου τμήματος του εργοστασίου, πριν η κατασκευή καταρρεύσει εξαιτίας της διάβρωσης.

Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών, πλέον φοβούνται πως το ποτάμι θα «καταπιεί» τα σπίτια τους.