ΗΠΑ: Ταξίδι στις προεδρικές εκλογές του 1952 - Τι έλεγαν οι Αιζενχαόυερ και Στήβενσον για την Ελλάδα

Με το πρώτο προεδρικό ντιμπέιτ μεταξύ της αντιπροέδρου Κάμαλα Χάρις και του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να έχει οριστεί για την Τρίτη 10 Σεπτεμβρίου στο National Constitution Center στη Φιλαδέλφεια, η αναμέτρηση των δύο υποψήφιων είναι σε πλήρη εξέλιξη δύο μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ (στις 5 Νοεμβρίου).

Σε ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο στις αρχές της δεκαετίας του 1950, στις αμερικανικές εκλογές με πρωταγωνιστές τον Ντουάιτ Αιζενχαόυερ και τον Αντλάι Στήβενσον, τους δύο υποψηφίους τότε προέδρους των ΗΠΑ, μας οδηγούν οι συνεντεύξεις του δημοσιογράφου Αλέκου Λιδωρίκη.

Οι δύο υποψήφιοι πρόεδροι αναμετρήθηκαν μεταξύ τους δύο φορές: Στις προεδρικές εκλογές του 1952 και στις αμέσως επόμενες του 1956, με τον Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ να επικρατεί και στις δύο αναμετρήσεις. Ο Αϊζενχάουερ έγινε ο πρώτος Ρεπουμπλικάνος που κέρδισε τις εκλογές μετά από 24 χρόνια και υπηρέτησε ως ο 34ος πρόεδρος των ΗΠΑ, από το 1953 μέχρι το 1961. Μετά τη λήξη της θητείας του, ο Αϊζενχάουερ έγινε ο πρώτος απερχόμενος πρόεδρος που δεν μπορούσε να ξαναθέσει υποψηφιότητα λόγω του συνταγματικού ορίου των δύο θητειών.

Ο θαυμασμός του Αιζενχάουερ για την Ελλάδα

Ο Ντουάιτ Αιζενχαόυερ δέχτηκε τον Αλέκο Λιδωρίκη το 1952, σε ένα ειδικά διαμορφωμένο σαλόνι σε ειδική αμαξοστοιχία που περιόδευε την Αμερική. Λίγο αργότερα κέρδιζε τις εκλογές και γινόταν ο 34ος πρόεδρος των ΗΠΑ.

«Ήμουνα προ μηνών στην χώρα σας. Ήταν το πρώτο μου ταξίδι στην Ελλάδα και ήταν μια από τις πιο γόνιμες και αισθητικές χαρές που ένιωσα στη ζωή μου. Όταν ανέβηκα στο λόφο της Ακροπόλεως και είδα την τόση ομορφιά εκεί πάνω και από εκεί πάνω, κατάλαβα γιατί αξίζει να αγωνίζεται κανείς. Είναι προνόμιο για έναν άνθρωπο να μπορέσει να σταθεί για λίγο ανάμεσα στ' αθάνατα αρχαία σας», αναφέρει ο Ντουάιτ Αιζενχαόυερ στον Λιδωρίκη.

«Ποιες ήταν οι εντυπώσεις σας από τον ελληνικό στρατό», τον ρωτά ο Αλέκος Λιδωρίκης. «Επήγα προς βορράν και είδα και αντελήφθην πως λειτουργεί η στρατιωτική σας μηχανή. Έμεινα ικανοποιημένος. Ο ελληνικός στρατός έχει επιτελέσει αξιοσημείωτες προόδους και δίκαια θεωρείται σημαντικό στοιχείο μέσα στο αμυντικό προπύργιο της Ευρώπης».

«Είστε βέβαια εν γνώσει της μειώσεως της θητείας», αναφέρει ο Λιδωρίκης. «Είμαι εν γνώσει. Μια χώρα ταλαιπωρημένη και μικρή, όπως η Ελλάς, με περιορισμένες τις οικονομικές της δυνατότητες, αντιλαμβάνομαι γιατί περιόρισε τη στρατιωτική θητεία. Πιστεύω ότι και τα δύο τρίτα αυτού του στρατού, που εγνώρισα όταν ήμουν στην Ελλάδα, είναι περίπου ό,τι χρειάζεται για να εξυπηρετηθεί η χώρα σας. Δεν είναι πάντοτε ο αριθμός που παίζει αποφασιστικό ρόλο. Είναι το σθένος. Και αυτό ευτυχώς υπάρχει».

Συμμαχική... υπόσχεση πριν εκλεγεί

«Τι θα έπρεπε ο Ελληνικός λαός να περιμένει από εσάς, αν αύριο είσθε ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών;». «Βεβαίως τη φιλική, συμμαχική μου ενίσχυση», απαντά ο Ντουάιτ Αιζενχαόυερ.

«Θρυλείται ότι θα είσθε φειδωλότερος στο ζήτημα της οικονομικής βοήθειας», αναφέρει ο Λιδωρίκης. «Δεν πρόκειται να είμαι φειδωλός εκεί που υπάρχει άμεσα και πραγματική ανάγκη. Αλλά δεν είμαι οπαδός της θεωρίας ότι η Αμερική πρέπει να καταστήσει τους συμμάχους της ισόβια "συνταξιούχα" έθνη. Καμία αμφιβολία δεν υπάρχει ότι πρέπει να βρεθεί ένα υποκατάστατον για την προσωρινή αυτή υπόθεση της διαβιβάσεως χρυσού στα ελεύθερα έθνη. Δεν νομίζω ότι το σημερινό "στάτους" δημιουργεί μόνιμα κα σταθερά αποτελέσματα, ούτε μας προσπορίζει αληθινούς φίλους. Αυτό που πρέπει να γίνει για την Ελλάδα θα γίνει. Αλλά, μιλώντας γενικότερα, φρονώ ότι, τόσο για το καλό της Αμερικής όσο και για το καλό των συμμάχων της, θα πρέπει να ευρεθεί καλύτερος τρόπος ανασυγκροτήσεως από την συνεχή ερωτοτροπία στα ταμεία της Αμερικής».

Αντλάι Στήβενσον: Είμαι ένας από τους θερμότερους φίλους της Ελλάδος.

Ο κυβερνήτης Στήβενσον δέχεται τον Αλέκο Λιδωρίκη στο ιδιαίτερο διαμέρισμα του, στο ξενοδοχείο «Μπαλτμόρ».

«Τι πρέπει να περιμένουμε αν είσθε σεις ο αυριανός πρόεδρος των ΗΠΑ», είναι η πρώτη ερώτηση του Λιδωρίκη. Τις σκέψεις μου για την Ελλάδα τις έχω ήδη εκφράσει. Η στρατιωτική της άμυνα και η πολιτική της πρόοδος είναι σημαντικότατα στοιχεία για την ασφάλεια ενός μεγάλου τμήματος της Ευρώπης. Τόσον πνευματικώς όσο και από προσωπική γνώση των προβλημάτων της, είμαι ήδη ένας από τους θερμότερους φίλους της Ελλάδας. Δεν πρόκειται να αλλάξουν τα αισθήματα μου αν από κυβερνήτης του Ιλλινόι προαχθώ σε πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτείων».

«Είστε της γνώμης ότι η στρατιωτική και οικονομική βοήθεια προς της Ελλάδα πρέπει να εξακολουθήσει και εις το μέλλον, μέχρι ότου η χώρα ανασυγκροτηθεί τελείως; Είναι η επόμενη ερώτηση.

«Είμαι της γνώμης ότι επράξαμε ήδη αρκετά δια την Ελλάδα και αυτό θα πρέπει να σας πείσει ότι δεν θα εγκαταλείψουμε κάτι που ήδη αρχίσαμε, με γνώμονα τα κοινά συμφέροντα. Δεν θα εισέλθω σε λεπτομέρειες αυτή τη στιγμή, αλλά το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι τα ελληνικά ζητήματα θ' αντιμετωπισθούν και με αγάπη και με πρακτικότητα¨.

Ποια είναι οι προσωπική σας σχέση πείρα από τους Έλληνες της Αμερικής; Ο Στήβενσον χαμογελάει με το γνωστό του... πολυσύνθετο μειδίαμα που του καταλογίζεται ως ένα από τα πολιτικά του πλεονεκτήματα. «Ξέρετε βέβαια ότι το Σικάγο λίγο ή πολύ Ελληνοκρατείται. Οι Έλληνες δεν μας έδωσαν μόνο πνευματική τροφή. Μας δίδουν και την άλλη, την καθημερινή υποχρεωτική τροφή. Και έχουν πετύχει εξαιρετικά στις διάφορες μικρές ή μεγάλες εστιατορικές επιχειρήσεις τους, Είναι λαμπροί βιοπαλαιστές και καλοί φίλοι... Η πείρα μου απ' αυτούς είναι ότι αποτελούν ένα από τα εντιμότερα ξένα μεταναστευτικά στοιχεία που γνώρισε η Αμερική».

«Ώστε ευνοείτε αύξηση του ελληνικού αριθμού μεταναστών στην χώρα σας;». «Βεβαίως. Και εφόσον θα έχω τη δυνατότητα εις το μέλλον, θα δείξω εμπράκτως την εύνοια μου αυτή», είναι η άμεση απάντηση του. «Δεν έχει κανένα λόγο η Αμερική να είναι δυσαρεστημένη από την μακρόχρονη παράδοσή της: της εισδοχής μεταναστών. Οι περισσότεροι από αυτούς, ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας ή χρώματος έχουν ενωτισθεί τα δόγματα Ισότητας και Ελευθερίας, που πρέπει πάντα να είναι σεβαστά και εβοήθησαν στο να κραταιωθεί αυτή η χώρα εκεί που είναι σήμερα».

Το εκλογικό κλίμα τη εποχής όπως το μεταδίδει ο Λιδωρίκης

Μεταφέρει μεταξύ άλλων, από τις ΗΠΑ, ο Αλέκος Λιδωρίκης στους Έλληνες αναγνώστες το κλίμα των εκλογών του 1952: «Με τρένα, με αεροπλάνα, με αυτοκίνητα-αεικίνητοι-σήμερα εδώ, αύριο εκεί, μιλούν, μιλούν, μιλούν...διαπληκτίζονται εξ αποστάσεως και κάποτε ανοικτίρμονα μεταχειρίζονται το αντίπαλο με περιγραφές καθόλου κολακευτικές για αυτόν. 

Και ο Αμερικάνος; Ο μέσος, ο κοινός αστός; Βλέπει διαβάζει, ακούει, χειροκροτεί, ποδοκροτεί, σφυρίζει, εκπέμπει "σσσ" και "μπού" (αποδοκιμασίας) βάζει στοιχήματα, αλλά ως εδώ και μη παρέκει. Ξυλοκοπήματα σε μπαρ, σκηνές στους δρόμους, πολιτικούς καβγάδες και ερεθισμούς μεσογειακούς δεν πρόκειται να δείτε. Υπάρχει κάποια ζηλευτή αξιοπρέπεια, θα λέγαμε, που χαρακτηρίζει τον ψηφοφόρο. . Η δύναμη του είναι συγκεντρωμένη ολόκληρη στην ώρα που θα πάει στην κάλπη. Τα πριν και τα μετά δεν τον απασχολούν τόσο πολύ ούτε τον εξοργίζουν. Δουλειά των δύο υποψηφίων και των επιτελείων τους είναι να ξοδευτούν σ' ενέργεια και χρήματα, σε ατράνταχτα επιχειρήματα και σε φωσφοριστές κατηγορίες για να τον πείσουν, αν μπορούν που βρίσκεται το δίκιο, που το συμφέρον της πατρίδας και που το ίδιο το συμφέρον το δικό του».