Η λίρα βυθίζεται μετά τις απειλές Ερντογάν προς διπλωμάτες

Σε νέα ελεύθερη πτώση οδηγεί τη λίρα ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συνδυάζοντας κατά την πάγια τακτική του την ανορθόδοξη νομισματική πολιτική του με τη συστηματική καλλιέργεια διπλωματικών εντάσεων και τεταμένων σχέσεων με χώρες που πολλές φορές είναι σημαντικοί οικονομικοί εταίροι της Τουρκίας. Δύο μόλις ημέρες μετά την παράτολμη και αδικαιολόγητη μείωση των επιτοκίων κατά 200 μονάδες βάσης, που αποφάσισε η κεντρική τράπεζα την περασμένη Πέμπτη καθ’ υπαγόρευση Ερντογάν κι ενώ είχε ήδη αρχίσει νέα διολίσθηση του νομίσματος, ο Τούρκος πρόεδρος άρχισε να εξαπολύει απειλές κατά 10 διπλωματών επειδή είχαν απευθύνει έκκληση για την αποφυλάκιση του επιχειρηματία Οσμάν Καβαλά. Επιτάχυνε, έτσι, περαιτέρω την υποχώρηση της τουρκικής λίρας, που από την αρχή του έτους είχε ήδη χάσει πάνω από το 20% της αξίας της έναντι του δολαρίου και χθες υποχώρησε κατά 2,8%. Το τουρκικό νόμισμα βρίσκεται, έτσι, σε απόσταση αναπνοής από την ισοτιμία των 10 λιρών προς ένα δολάριο, στην οποία στοιχηματίζουν οι αγορές από την περασμένη εβδομάδα. Χθες η ισοτιμία της διαμορφωνόταν στις 9,85 τουρκικές λίρες προς ένα δολάριο και όλα δείχνουν ότι θα συνεχιστεί απρόσκοπτα η περαιτέρω διολίσθησή της.

Ο λόγος των δυσοίωνων προβλέψεων για περαιτέρω υποχώρηση του νομίσματος είναι ότι οι απειλούμενοι με απέλαση 10 διπλωμάτες είναι πρέσβεις των σημαντικότερων εμπορικών εταίρων της Τουρκίας, όπως οι ΗΠΑ, Γερμανία και Γαλλία, και η συμπεριφορά του Τούρκου προέδρου ενδέχεται να πλήξει τις οικονομικές σχέσεις με τις χώρες αυτές. Μιλώντας στους Financial Times, ο Εμρε Πεκέρ, αναλυτής της Eurasia Group,  προειδοποίησε πως η νέα ένταση που καλλιεργεί ο Ερντογάν θα έχει επιπτώσεις στη χειμαζόμενη τουρκική οικονομία των 765 δισ. δολαρίων, που ήδη αντιμετωπίζει έναν επίμονα διψήφιο πληθωρισμό της τάξης του 20% και ένα νόμισμα σε σταθερή διολίσθηση. Προέβλεψε πως «οι εξελίξεις αυτές θα πολλαπλασιάσουν τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας και θα ενισχύσουν το κύμα της δολαριοποίησης, όπως έχει χαρακτηριστεί η τάση που έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια μεταξύ των Τούρκων πολιτών να μετατρέπουν τις οικονομίες τους σε δολάρια για να τις προστατέψουν από τον διαρκώς επιταχυνόμενο πληθωρισμό. Η τάση αυτή, επισήμανε ο εν λόγω οικονομολόγος, «μπορεί να προκαλέσει μια άτακτη υποτίμηση του τουρκικού νομίσματος». Ανάλογη είναι η πρόβλεψη και του Χαϊντάρ Ακούν, διευθυντικού στελέχους της Marmara Capital στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος μιλώντας στο Bloomberg προέβλεψε με βεβαιότητα ότι «αν επισημοποιηθούν οι απειλές, τότε θα πληγεί η λίρα». Ο ίδιος ερμηνεύει τις αλλοπρόσαλλες κινήσεις του Ερντογάν ως «πολιτικούς ελιγμούς, που στοχεύουν στην υποδαύλιση διεθνών εντάσεων με σκοπό την ενίσχυση των ποσοστών του στις δημοσκοπήσεις».

Παλαιότερα επεισόδια διπλωματικής έντασης ανάμεσα στην Τουρκία και σε άλλες χώρες, ιδιαιτέρως όταν πρόκειται για τις ΗΠΑ, έχουν καταφέρει καίριο πλήγμα στην ισοτιμία της τουρκικής λίρας και έχουν προκαλέσει αναταραχή και πτώση στην εγχώρια αγορά μετοχών και ομολόγων. Η πλέον πρόσφατη εξ αυτών ήταν η νομισματική κρίση που γνώρισε η Τουρκία το 2018 εν μέσω διπλωματικής έντασης με την Ουάσιγκτον με αιχμή τη συνεχιζόμενη κράτηση στις τουρκικές φυλακές ενός Αμερικανού πάστορα. Τελικά ο Αμερικανός πάστορας απελευθερώθηκε και αποκλιμακώθηκε τότε η ένταση με την Ουάσιγκτον χωρίς, ωστόσο, να τελειώσουν τα δεινά της τουρκικής λίρας. Εκτοτε το νόμισμα της γειτονικής χώρας έχει συνεχίσει σχεδόν αδιάκοπα τη διολίσθησή του εξαιτίας της προβληματικής νομισματικής πολιτικής που εφαρμόζεται στη χώρα, με την κεντρική τράπεζα να μειώνει το κόστος του δανεισμού όταν ο πληθωρισμός βρίσκεται στο 20% και τον Ερντογάν να διορίζει και να αποπέμπει τον έναν κεντρικό τραπεζίτη μετά τον άλλο προκειμένου να λειτουργούν ως πειθήνια όργανά του. Οπως επισημαίνει το Bloomberg, οι επενδυτές έχουν αρχίσει να συνηθίζουν την πολεμική και εθνικιστική ρητορική του Ερντογάν και τις τις διπλωματικές εντάσεις που καλλιεργεί, καθώς δεν φτάνουν στο σημείο να εξελιχθούν πραγματικά σε πραγματικές διπλωματικές κρίσεις.

Το πρόβλημα της Τουρκίας τώρα, όμως, είναι πως οι εγχώριες αγορές είναι πολύ πιο ευάλωτες σε σύγκριση με το παρελθόν, καθώς το ξένο κεφάλαιο έχει προ πολλού μειώσει σημαντικά την παρουσία του στην Τουρκία με αποτέλεσμα τα ομόλογα και οι μετοχές τουρκικών επιχειρήσεων στα χέρια ξένων επενδυτών να βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Σήμερα οι ξένοι επενδυτές κατέχουν λιγότερο από το 5% των τουρκικών ομολόγων που έχουν εκδοθεί στο εγχώριο νόμισμα, όταν το αντίστοιχο ποσοστό το 2013 ήταν 30%. Σε ό,τι αφορά δε τους εγχώριους επενδυτές, έχουν την τάση να επηρεάζονται ιδιαιτέρως από τις πολιτικές εντάσεις στο εσωτερικό της χώρας. Η συνεχιζόμενη διολίσθηση της λίρας, άλλωστε, έχει καλλιεργήσει εντονότατη ανησυχία μεταξύ επενδυτών για τον κίνδυνο να οδηγήσει σε κρίση στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, δεδομένων του μεγάλου εξωτερικού χρέους που βαρύνει την Τουρκία και των εξαιρετικά χαμηλών συναλλαγματικών διαθεσίμων της. Οπως υπογράμμισε προ ημερών ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης S&P, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκία ανέρχονται σε 34 δισ. δολάρια μόλις, όταν το εξωτερικό χρέος που πρέπει να αναχρηματοδοτηθεί μέσα στους επόμενους 12 μήνες ανέρχεται σε 170 δισ. δολάρια.