Η γλώσσα στην οποία δεν υπάρχει η λέξη «όχι»

Μέσα από τη χειμερινή ομίχλη των λόφων του Τεράι, στο πεδινό Νεπάλ, η 18χρονη Χίμα Κουσούντα, βγαίνει από το σχολείο για να μιλήσει στο BBC για κάτι σπάνιο: τη μητρική της γλώσσα.

Είναι από τα τελευταία εναπομείναντα μέλη της φυλής Κουσούντα, μιας μικρής ομάδα ιθαγενών που τώρα ζει διάσπαρτη στο κεντρικό και δυτικό Νεπάλ. Η γλώσσα τους, που ονομάζεται επίσης Κουσούντα (Kusunda), είναι μοναδική: πιστεύεται από τους γλωσσολόγους ότι δεν σχετίζεται με καμία άλλη γλώσσα στον κόσμο. Οι μελετητές δεν είναι ακόμα σίγουροι πώς προέκυψε. Και έχει μια ποικιλία από ασυνήθιστα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης οποιουδήποτε τυπικού τρόπου άρνησης μιας πρότασης, ή οποιωνδήποτε λέξεων για κατευθύνσεις.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία απογραφής του Νεπάλ από το 2011, που υπάρχουν καταγεγραμμένοι μόνο 273 Κουσούντα. Αλλά μόνο μία γυναίκα, η 48χρονη Κάμαλα Κάτρι, μιλάει άπταιστα τη γλώσσα, σύμφωνα με το BBC. Η Χίμα Κουσούντα θέλει να γίνει η δεύτερη, που θα μπορεί να μιλάει με άνεση τη μητρική της γλώσσα. Και υπάρχουν μερικοί ακόμη νέοι που θέλουν κρατήσουν ζωντανή τη γλώσσα. 

Οι Κουσούντα είναι εξαιρετικά περιθωριοποιημένοι και φτωχοί στην κοινωνία του Νεπάλ. Σήμερα, οι περισσότεροι ζουν στο Ντανγκ του δυτικού Νεπάλ, μια περιοχή με λιβάδια και ομιχλώδεις, δασώδεις λόφους. Εδώ η Επιτροπή Γλωσσών του Νεπάλ διοργανώνει μαθήματα Κουσούντα από το 2019 σε μια προσπάθεια να διατηρήσει τη γλώσσα. Την τελευταία δεκαετία, καθώς η κυβέρνηση του Νεπάλ ξεκίνησε προγράμματα για να βοηθήσει τις αυτόχθονες ομάδες του Νεπάλ, άρχισε επίσης να μισθώνει μεταφορικά μέσα για τη Χίμα και άλλα παιδιά Κουσούντα από απομακρυσμένες περιοχές για να φτάσουν στο γυμνάσιο Μαχίντρα του Ντανγκ. Για κάποιος το ταξίδι διαρκεί 10 ώρες. Αλλά αξίζει.

Περά από το μυστήριο της ρίζας της, οι γλωσσολόγοι έχουν σημειώσει τα πολλά σπάνια στοιχεία της γλώσσας  Κουσούντα. Ο Bhojraj Gautam, ένας γλωσσολόγος με εις βάθος γνώση της Κουσούντα, περιγράφει ένα από τα πιο περίεργα: δεν υπάρχει τυπικός τρόπος άρνησης μιας πρότασης. Πράγματι, η γλώσσα έχει λίγες λέξεις που υπονοούν κάτι αρνητικό. Αντίθετα, ένα ευρύτερο πλαίσιο χρησιμοποιείται για να μεταφέρει το ακριβές νόημα. Αν θέλετε να πείτε "δεν θέλω τσάι", για παράδειγμα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το ρήμα πίνω, αλλά σε προσαρμοσμένη μορφή που υποδηλώνει πολύ χαμηλή πιθανότητα –συνώνυμη με την επιθυμία του ομιλητή– να πιει τσάι.

Η Κουσούντα επίσης δεν έχει λέξεις για απόλυτες κατευθύνσεις, όπως αριστερά ή δεξιά, με τον ομιλητή να χρησιμοποιεί σχετικές φράσεις όπως «σε αυτή την πλευρά» και «σε εκείνη την πλευρά».

Εν τω μεταξύ, οι γλωσσολόγοι λένε ότι η Kουσούντα δεν έχει τους καθορισμένους, άκαμπτους γραμματικούς κανόνες ή δομές που υπάρχουν στις περισσότερες γλώσσες. Είναι πιο ευέλικτη και οι φράσεις πρέπει να ερμηνεύονται σε σχέση με τον ομιλητή. Για παράδειγμα, οι ενέργειες δεν χωρίζονται σε παρελθόν και παρόν. Όταν λέει "είδα ένα πουλί" σε σύγκριση με "θα δω ένα πουλί", ένας ομιλητής της Κουσούντα μπορεί να υποδεικνύει την προηγούμενη ενέργεια όχι με ένταση, αλλά περιγράφοντάς την ως εμπειρία που σχετίζεται άμεσα με τον ομιλητή. 

Κατά ειρωνικό τρόπο, αυτές οι σπάνιες ιδιότητες που καθιστούν τη γλώσσα τόσο συναρπαστική για τους γλωσσολόγους συνιστούν εν μέρει τον λόγο για τον οποίο κινδυνεύει να χαθεί.