Ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία: βελτίωση του σχεδιασμού ζητά το ΕΕΣ

Σε γνώμη που δημοσίευσε σήμερα, το ΕΕΣ ζητά αρτιότερο σχεδιασμό του προγράμματος για την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία (EDIP) και καλύτερη ισορροπία μεταξύ των στόχων πολιτικής, του προτεινόμενου προϋπολογισμού και του χρονοδιαγράμματος. Το ΕΕΣ επισημαίνει τον κίνδυνο οι προτεινόμενες δαπάνες, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, σε συνδυασμό με την 2ετή περίοδο εκτέλεσής τους, να μην συμβαδίζουν με τους φιλόδοξους στόχους της ενίσχυσης της ετοιμότητας της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ και της συμβολής στη βιομηχανική βάση της Ουκρανίας στον τομέα της άμυνας.

Η ΕΕ, αντιμέτωπη με την επανεμφάνιση πολεμικών επιχειρήσεων μεγάλης κλίμακας στην Ευρώπη, έχει θέσει την άμυνα σε πολύ υψηλή θέση στην ατζέντα της. Η πρόταση EDIP προορίζεται ως το πρώτο βήμα για την εφαρμογή της ευρωπαϊκής βιομηχανικής στρατηγικής στον τομέα της άμυνας. Στόχος είναι να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή βιομηχανική και τεχνολογική βάση στον τομέα της άμυνας (ΕΒΤΒΑ), ειδικότερα δε να διασφαλιστεί η έγκαιρη διαθεσιμότητα και προμήθεια αμυντικών προϊόντων. Παράλληλα επιδιώκεται η συμβολή στην ανάκαμψη, στην ανασυγκρότηση και στον εκσυγχρονισμό της αμυντικής ικανότητας της Ουκρανίας.

«Η νομοθετική πρόταση της ΕΕ για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανικής ετοιμότητάς της χρήζει αρτιότερου σχεδιασμού. Αναγκαία είναι επίσης η επίτευξη κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ των στόχων πολιτικής, του προτεινόμενου προϋπολογισμού και του σχετικού χρονοδιαγράμματος», δήλωσε ο Marek Opioła, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για τη γνώμη.

Το ΕΕΣ επισημαίνει τον κίνδυνο το χρηματοδοτικό κονδύλιο που προτείνεται, ύψους 1,5 δισ. ευρώ, να μην ανταποκρίνεται στις φιλοδοξίες του προγράμματος. Τονίζει ότι η Επιτροπή δεν αξιολόγησε το ύψος της ενωσιακής δημοσιονομικής στήριξης που απαιτείται για την υλοποίηση των προτεινόμενων μέσων πολιτικής. Προειδοποιεί επίσης ότι οι πόροι της ΕΕ θα μπορούσαν να κατανεμηθούν σε ευρύ φάσμα έργων που ενδέχεται να μην έχουν μετρήσιμο αντίκτυπο σε επίπεδο ΕΕ. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να καθοριστούν ορόσημα και τιμές-στόχος που θα αντικατοπτρίζουν τα επιτεύγματα. Βάσει ενός ρεαλιστικού σεναρίου, αυτά θα μπορούσαν να αναμένονται μέχρι το τέλος του 2027. Επιπλέον, ενδέχεται να χρειαστεί να θεσπιστούν συμπληρωματικές εκτελεστικές διατάξεις, οι οποίες θα παρέχουν στέρεη βάση για την υλοποίηση του EDIP και τη στοχευόμενη κατανομή των κονδυλίων. Τέλος, προκειμένου να δρέψει στο έπακρο τα οφέλη της δημοσιονομικής στήριξης της ΕΕ, η Επιτροπή καλείται να εξετάσει το ενδεχόμενο να συμπληρώσει την τρέχουσα στρατηγική για την αμυντική βιομηχανία με μια στρατηγική μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης της ΕΒΤΒΑ στο πλαίσιο του επόμενου πολυετούς ενωσιακού προϋπολογισμού.

Το ΕΕΣ ζητά την αποσαφήνιση και την ενίσχυση των ρυθμίσεων λογοδοσίας του προγράμματος, μεταξύ άλλων δε όσον αφορά τα δικαιώματα ελέγχου του ΕΕΣ, τα οποία πρέπει να διασφαλιστούν. Πρόκειται για σημαντικό ζήτημα, δεδομένης της πολυπλοκότητας των ρυθμίσεων διακυβέρνησης στον τομέα της άμυνας, ιδίως στις περιπτώσεις στις οποίες τα προγράμματα δεν τελούν υπό την άμεση διαχείριση της Επιτροπής ή για τα τμήματα εκείνα των οποίων η εκτέλεση έχει ανατεθεί στις ουκρανικές αρχές.

Όσον αφορά το μέσο στήριξης της Ουκρανίας, που περιλαμβάνεται στην πρόταση, δεν ορίζεται συγκεκριμένο χρηματοδοτικό κονδύλιο. Τα κράτη μέλη συμφώνησαν να χρησιμοποιήσουν τα κέρδη που αποφέρει η επένδυση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων με σκοπό τη στήριξη της Ουκρανίας· ένα ποσοστό των προκυπτόντων εσόδων θα μπορούσε να διοχετευθεί στο μέσο στήριξης της Ουκρανίας. Ωστόσο, η αδυναμία πρόβλεψης τόσο του ύψους της χρηματοδότησης από τη συγκεκριμένη πηγή όσο και της διάρκειάς της ενέχει κινδύνους.

Η πρόταση αναθέτει επίσης νέες αρμοδιότητες στην Επιτροπή και της παρέχει δικαιώματα σχετικά με τη διασφάλιση της ασφάλειας του εφοδιασμού με αμυντικά προϊόντα. Το ΕΕΣ τονίζει ότι η αποτελεσματική λειτουργία αυτού του μηχανισμού θα εξαρτηθεί τελικά από την προθυμία των κρατών μελών να συνεργαστούν.

Γενικές πληροφορίες

Στις 5 Μαρτίου 2024, η Επιτροπή δημοσίευσε πρόταση κανονισμού για τη θέσπιση του προγράμματος για την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία και πλαισίου μέτρων με σκοπό τη διασφάλιση της έγκαιρης διαθεσιμότητας και προμήθειας αμυντικών προϊόντων. Η διαβούλευση με το ΕΕΣ επί της πρότασης είναι υποχρεωτική. Επιπλέον, πριν εξετάσει την πρόταση, το Συμβούλιο της ΕΕ ζήτησε από το ΕΕΣ να γνωμοδοτήσει σχετικά. Η παρούσα γνώμη, που συνιστά τη συμβολή του ΕΕΣ στη νομοθετική διαδικασία, περιλαμβάνει προτάσεις για την αποσαφήνιση ορισμένων τμημάτων της πρότασης που ενδέχεται να έχουν επίπτωση στη χρηματοοικονομική διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ.