Έλλειψη ρυζιού απειλεί τώρα την Ευρώπη

Μετά τη μουστάρδα, το ηλιέλαιο, το σιτάρι και το βούτυρο, ήρθε η σειρά του ρυζιού για να κινδυνεύσει να εξαφανιστεί από τα ράφια των ευρωπαϊκών σούπερ μάρκετ και των μπακάλικων. Το Συνδικάτο των Γαλλικών Ριζόμυλων (Syndicat de la Rizerie Française) με ανακοίνωσή του προειδοποιεί ότι προβλήματα με την προμήθεια κόκκων ρυζιού θα μπορούσαν να προκύψουν από τον προσεχή Φεβρουάριο, από το μήνα δηλαδή που ξεκινούν να φθάνουν στην Ευρώπη οι νέες σοδειές. Και οι ελλείψεις θα αφορούν πιθανότατα «όλες τις ποικιλίες ρυζιού, από κάθε προέλευση», με πρώτες στη λίστα των πλέον επίφοβων προς εξαφάνιση ποικιλιών «το ρύζι μπασμάτι, τα ρύζια ατμού και τα ριζότο».

Είναι ασφαλώς ο πόλεμος στην Ουκρανία που στερεί από την Ευρώπη πολλά αγροτικά προϊόντα και κυρίως σιτηρά και μαγειρικά έλαια. Η βασική αιτία της επαπειλούμενης έλλειψης είναι η κλιματική κρίση. Σε ό,τι αφορά το ρύζι, η Ινδία και το Πακιστάν, δύο χώρες που παράγουν τη δημοφιλή ποικιλία μπασμάτι, γνώρισαν μια περίοδο ασυνήθιστα υψηλής ζέστης στα μέσα Μαΐου, η οποία επηρέασε καταλυτικά τις αποδόσεις των καλλιεργειών.

250.000 τόνοι ρυζιού χαμένοι
Τη μεγάλη ζέστη του Μαΐου ακολούθησαν καταρρακτώδεις, καταστροφικές βροχές τον Ιούνιο (και επαναλήφθηκαν το Σεπτέμβριο), που σάρωσαν το 10% των εδαφών της Ινδίας και του Πακιστάν. «Τουλάχιστον 250.000 τόνοι ρυζιού έχουν χαθεί», δήλωσε στη γαλλική φημερίδα «Le Figaro» ο Αρτίρ Πορτιέ, σύμβουλος της εταιρείας ερευνών αγρο-βιομηχανικών προϊόντων Agritel.

Ο Πορτιέ διευκρίνισε ότι η παραγωγή ρυζιού της Ινδίας θα περιοριστεί εφέτος στα 124 εκατ. τόνους από 130 εκατ. τόνους που ήταν πέρυσι. Και πρόσθεσε ότι από τις ποσότητες αυτές τα περίπου 109 εκατ. τόνοι ρυζιού διατίθενται και καταναλώνονται τοπικά στη χώρα.

Ανάλογη είναι η κατάσταση και στο Πακιστάν, η παραγωγή του οποίου αναμένεται να υποχωρήσει εφέτος στα 4,7 εκατ. τόνους από τα 5 εκατομμύρια που ήταν πέρυσι. «Το σημαντικότερο είναι ότι και η Ινδία και το Πακιστάν και όλες οι εξαγωγικές χώρες ρυζιού θα δώσουν προτεραιότητα στην κάλυψη της εσωτερικής τους αγοράς και θα περιορίσουν τα εξαγωγικά τους αποθέματα», σημειώνει ο Αρτίρ Πορτιέ.

Μειωμένη και η ευρωπαϊκή παραγωγή
Η κλιματική κρίση έπληξε όμως και την Ευρώπη, η οποία εισάγει 2,5 εκατ. τόνους ρυζιού κάθε χρόνο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε το γαλλικό Συνδικάτο, «οι ρυζοπαραγωγικές χώρες της Ευρώπης και κυρίως η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα, έχουν ξεμείνει από νερό». Το Συνδικάτο εκτιμά ότι έως τα τέλη του τρέχοντος έτους «ορισμένες παραγωγές, όπως είναι αυτή της ιταλικής ποικιλίας arborio, θα μπορούσαν να μειωθούν έως και κατά 40%».

Αφορμή για την αποσταθεροποίηση της αγοράς ρυζιού παγκοσμίως είναι πάντως ο πόλεμος στην Ουκρανία. Πολλές εξαγωγικές χώρες έσπευσαν να αυξήσουν τις τιμές πώλησης του προϊόντος με χαρακτηριστικότερη την περίπτωση της Ινδίας, η οποία επέβαλε από τις 9 Σεπτεμβρίου εξαγωγικό φόρο 20% στις περισσότερες ποικιλίες ρυζιού. Είναι καταλυτική για την παγκόσμια αγορά αυτή η κίνηση, διότι η Ινδία συμμετέχει σε ποσοστό 40% στο διεθνές εμπόριο λευκού ρυζιού – την περίοδο παραγωγής και εσοδείας 2021-2022 εξήγαγε περισσότερους από 21 εκατ. τόνους.

Σε αύξηση των δασμών εισαγωγής του καστανού ρυζιού προχώρησε όμως και η Ευρωπαϊκή Ένωση από την 1η Σεπτεμβρίου εφέτος. Συγκεκριμένα υπερδιπλασίασε τον δασμό από τα 30 στα 65 ευρώ τον τόνο. Ως εκ τούτου, «μοιάζει αναπόφευκτη η αύξηση των τιμών όλων των ποικιλιών ρυζιού από τις αρχές του 2023», σύμφωνα με το Syndicat de la Rizerie Française.
Μουστάρδα, ηλιέλαιο και… πατάτες.

Σημαντικές ελλείψεις
Σημειωτέον ότι στις ευρωπαϊκές αγορές έχουν ήδη παρατηρηθεί ελλείψεις – και μεγάλες ανατιμήσεις – στη μουστάρδα, στο ηλιέλαιο και σε άλλα μαγειρικά λίπη. Έρευνα που διενήργησε σε σούπερ μάρκετ και άλλα καταστήματα τροφίμων που εξυπηρετούν 60 εκατομμύρια Ευρωπαίους καταναλωτές και δημοσίευσε στις 2 Σεπτεμβρίου η εταιρεία NielsenIQ έδειξε ότι η διαθεσιμότητα μουστάρδας μειώθηκε κατά 21% στην Ευρώπη μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, ενώ η διαθεσιμότητα ηλιέλαιου κατά 11%.

Ειδικά σε ό,τι αφορά τη μουστάρδα, «τον Ιούλιο σχεδόν το 30% των καταστημάτων τροφίμων στην Ευρώπη δεν είχε το προϊόν αυτό στα ράφια του». Βασική αιτία της έλλειψης είναι κι εδώ η κλιματική αλλαγή – ο πόλεμος δεν είναι παρά η αφορμή για τις ανατιμήσεις. Συγκεκριμένα, η NielsenIQ αναφέρει τη μεγάλη πτώση των εισαγωγών σπόρων σιναπιού στην Ευρώπη από τον Καναδά, έπειτα από τη μεγάλη ξηρασία που έπληξε τη σοδειά στη χώρα αυτή.

Στο ηλιέλαιο οι ελλείψεις εμφανίστηκαν λίγες εβδομάδες μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς πρόκειται για τη μεγαλύτερη προμηθεύτρια των ευρωπαϊκών αγορών. Οι ειδικοί προειδοποιούν, πάντως, ότι σε έλλειψη μπορεί να βρεθούν και άλλα προϊόντα βασικής διατροφής, όπως είναι οι πατάτες. «Η ευρωπαϊκή σοδειά στο σύνολό της εφέτος αναμένεται μειωμένη κατά 20% συγκριτικά με το μέσον όρο της παραγωγής πατάτας την τελευταία 20ετία», γράφει η «Le Figaro» επικαλούμενη στοιχεία από Ευρωπαίους παραγωγούς.