Διχασμένοι οι Βερολινέζοι με στάση του μετρό που λέγεται «Καλύβα του μπαρμπα-Θωμά»

Διχασμένοι είναι οι Βερολινέζοι με σταθμό του μετρό που ονομάζεται «Καλύβα του μπαρμπα-Θωμά» («Onkel Toms Hütte»). Καθώς σε παλαιότερες εποχές «μπαρμπα-Θωμά» αποκαλούσαν υποτιμητικά οι λευκοί Αμερικανοί τους Αφροαμερικανούς, σήμερα ακτιβιστές και πολίτες στη γερμανική πρωτεύουσα ζητούν αλλαγή, όχι μόνο του ονόματος του σταθμού, αλλά και της ομώνυμης παρακείμενης οδού.

Ο Moses Pölking, ένας 24χρονος Γερμανός με μητέρα από το Καμερούν και πατέρα λευκό Γερμανό, θεώρησε το όνομα προσβλητικό για τους μαύρους Γερμανούς. Μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ το 2020, παρατήρησε ότι γίνονταν πολλές αιτήσεις στη Γερμανία για την αλλαγή ασεβών τοπωνυμίων.

Μαζί λοιπόν με τηνLewamm Ghebremariam, στρατηγικό σύμβουλο σε καμπάνιες, ο νεαρός Γερμανός ξεκίνησε εκείνο το καλοκαίρι μια διαδικτυακή αίτηση για να αλλάξει το όνομα του σταθμού και του δρόμου. Έκτοτε, η αίτηση έχει συγκεντρώσει περισσότερες από 14.000 υπογραφές.

Ωστόσο, 170 χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του μυθιστορήματος, το όνομα παραμένει σε αυτή, αλλά και σε άλλες γειτονιές, σε ολόκληρη τη Γερμανία.

Ο Pölking, επαγγελματίας μπασκετμπολίστας, είναι ένας από τους πολλούς μαύρους Γερμανούς που έχουν χρησιμοποιήσει τον ακτιβισμό και την επιστήμη για να ρίξουν φως σε αυτό που περιγράφουν ως «ρατσιστική λατρεία της Γερμανίας για τον αμερικανικό Νότο».

Αυτό πιθανότητα οφείλεται στο πόσο πολύ η ιστορία και ο πολιτισμός των μαύρων διαμόρφωσαν τη Γερμανία: βλ. τη συμμετοχή της Γερμανίας στο υπερατλαντικό δουλεμπόριο, τον αποικισμό σημαντικών τμημάτων της Αφρικής και την επακόλουθη αφρικανική μετανάστευση στη Γερμανία στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα.

Σύμφωνα με τη λαογραφία του Βερολίνου, το όνομα Onkel Toms Hütte προέρχεται από μια μπυραρία που διατηρούσε ένας άνδρας με το όνομα Thomas στο νοτιοδυτικό Βερολίνο στα τέλη του 19ου αιώνα, δήλωσε η Heike Paul, πρόεδρος Αμερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Έρλανγκεν-Νυρεμβέργης. Και άλλοι χώροι αναψυχής στη Γερμανία, όμως, ονομάζονται «Καλύβα του μπαρμπα-Θωμά», γεγονός που υπονομεύει αυτή την εξήγηση, σημειώνει η Paul. Όπως λέει, τις δεκαετίες μετά την έκδοση του μυθιστορήματος, συχνά οι λευκοί Γερμανοί αναγνώστες ευτελίζουν τη βιαιότητα του βιβλίου και το ερμηνεύουν ως ήρεμο και αγροτικό.

Στο Βερολίνο αυτή τη στιγμή υπάρχουν κι άλλες αιτήσεις, αυτές που είναι υπέρ του να διατηρηθεί η ονομασία του σταθμού και του δρόμου. Αυτές, μαζί με την πανδημία και άλλα επίκαιρα προβλήματα, έχουν οδηγήσει σε καθυστερήσεις. «Είμαι απογοητευμένος» δήλωσε ο Pölking. «Διότι δεν ζητάω πολλά».

Από την άλλη, εκπρόσωπος της υπηρεσίας δημόσιων συγκοινωνιών, υποστήριξε ότι αν αλλάξουν το όνομα του σταθμού θα μπερδεύονται οι επιβάτες, γιατί ο σταθμός αυτός οδηγεί στην πλατεία μπαρμπα-Θωμά και φέρει αυτό το όνομα από το 1929 οπότε άνοιξε.

Η χρήση της γλώσσας του «θείου Τομ» στη Γερμανία εκτείνεται πέρα από μερικά τοπωνύμια. Το 2008, μετά την ορκωμοσία του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, η αριστερή γερμανική εφημερίδα Die Tageszeitung δημοσίευσε στο εξώφυλλό της μια φωτογραφία του Λευκού Οίκου με τη λεζάντα «Onkel Baracks Hütte», στυλιζαρισμένη ώστε να μιμείται το όνομα του σταθμού U-Bahn, και υπερασπίστηκε την απόφασή της μετά τις αμερικανικές επικρίσεις. Η εφημερίδα δημοσίευσε επίσης το 2004 μια ιστορία για την πρώην υπουργό Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις, με τίτλο «Η Ράις του μπαρμπα-Θωμά».

Υπάρχουν πολλά γερμανικά τοπωνύμια και δομές στη Γερμανία που οι ακτιβιστές θεωρούν ρατσιστικά ή σκληρά και αναίσθητα, αναφέρει η αμερικανική εφημερίδα. Από την άλλη, σε άνοδο βρίσκεται στη Γερμανία και ο ακτιβισμός των μαύρων πολιτών.