Παρότι η γνωστική εξασθένιση απειλεί όλο και περισσότερους ανθρώπους, υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί και μάλιστα από νωρίς. Σύμφωνα με νεότερη έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο The Lancet και παρουσιάστηκε στο Διεθνές Συνέδριο της Εταιρείας Αλτσχάιμερ, αντιμετωπίζοντας 14 παράγοντες κινδύνου, με σημείο εκκίνησης την παιδική ηλικία και συνεχίζοντας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, θα μπορούσαν να αποφευχθούν ή και να καθυστερήσουν σχεδόν τα μισά κρούσματα άνοιας. Αυτό ενδεχομένως να συμβεί ακόμα και στην περίπτωση που αυξηθεί το προσδόκιμο ζωής και κατά συνέπεια ο αριθμός των ατόμων με άνοια σε όλες τις χώρες.
Με βάση τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, η νέα έκθεση προσθέτει δύο νέους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με το 9% όλων των περιπτώσεων άνοιας με ένα εκτιμώμενο 7% των περιπτώσεων να αποδίδεται στην υψηλή λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL) ή «κακή» χοληστερόλη στη μέση ηλικία από την ηλικία των 40 ετών περίπου, και το 2% των περιπτώσεων να αποδίδεται στη μη θεραπεύσιμη απώλεια της όρασης σε μεταγενέστερη ηλικία.
Αυτοί οι νέοι παράγοντες κινδύνου προστίθενται στους 12 παράγοντες κινδύνου που είχαν ήδη προσδιοριστεί από την Επιτροπή Lancet το 2020 , οι οποίοι συνδέονται με το 40% όλων των περιπτώσεων άνοιας: χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης, προβλήματα ακοής, υψηλή αρτηριακή πίεση, κάπνισμα, παχυσαρκία, κατάθλιψη, σωματική αδράνεια, διαβήτης, υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, τραυματική εγκεφαλική βλάβη, ατμοσφαιρική ρύπανση και κοινωνική απομόνωση.
Η Επιτροπή, η οποία συντάχθηκε από 27 κορυφαίους παγκοσμίως εμπειρογνώμονες σε θέματα άνοιας, καλεί τις κυβερνήσεις και τα άτομα να είναι φιλόδοξοι όσον αφορά την αντιμετώπιση των κινδύνων σε όλη τη διάρκεια της ζωής, υποστηρίζοντας ότι όσο νωρίτερα αντιμετωπιστούν και μειωθούν τα επίπεδα των παραγόντων κινδύνου, τόσο το καλύτερο. Η έκθεση περιγράφει ένα νέο σύνολο αλλαγών πολιτικής και τρόπου ζωής για την πρόληψη και την καλύτερη διαχείριση της άνοιας.
Μέτρα πρόληψης
Αξίζει να αναφερθεί ότι ο αριθμός των ατόμων που ζουν με άνοια αναμένεται να τριπλασιαστεί σχεδόν μέχρι το 2050, αυξάνοντας από 57 εκατομμύρια το 2019 σε 153 εκατομμύρια. Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής οδηγεί επίσης σε αύξηση του αριθμού των ατόμων με άνοια στις χώρες με χαμηλό εισόδημα. Το παγκόσμιο υγειονομικό και κοινωνικό κόστος που σχετίζεται με την άνοια εκτιμάται σε πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια κάθε χρόνο.
Για τη μείωση του κινδύνου άνοιας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, η Επιτροπή περιγράφει 13 συστάσεις που πρέπει να υιοθετηθούν από τις κυβερνήσεις και τα άτομα:
- καλή εκπαίδευση και νοητική εξάσκηση στη μέση ηλικία
- ακουστικά βαρηκοΐας σε όλους όσοι έχουν απώλεια ακοής
- ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης στη μέση ηλικία από την ηλικία των 40 ετών περίπου
- έλεγχος και θεραπεία για προβλήματα όρασης
- αντιμετώπιση της κατάθλιψης
- χρήση κράνους σε ποδήλατο ή μηχανή ή στα αθλήματα επαφής
- προτεραιότητα σε υποστηρικτικά κοινοτικά περιβάλλοντα και κατοικίες για την αύξηση των κοινωνικών επαφών.
- μείωση της έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση μέσω αυστηρών πολιτικών καθαρού αέρα.
- επέκταση των μέτρων για τη μείωση του καπνίσματος, όπως ο έλεγχος των τιμών, η αύξηση της ελάχιστης ηλικίας αγοράς και η απαγόρευση του καπνίσματος.
- μείωση της περιεκτικότητας σε ζάχαρη και αλάτι στα τρόφιμα που πωλούνται σε καταστήματα και εστιατόρια.
«Ο υγιεινός τρόπος ζωής που περιλαμβάνει την τακτική άσκηση, τη διακοπή ή και αποχή από το κάπνισμα, την γνωστική δραστηριότητα στη μέση ηλικία (και εκτός της τυπικής εκπαίδευσης) και η αποφυγή της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ μπορεί όχι μόνο να μειώσει τον κίνδυνο άνοιας, αλλά και να καθυστερήσει την έναρξή της. Έτσι, αν οι άνθρωποι αναπτύξουν άνοια, είναι πιθανό να ζήσουν λιγότερα χρόνια με αυτήν. Αυτό έχει τεράστιες επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ατόμων, καθώς και οφέλη από την εξοικονόμηση κόστους για τις κοινωνίες» σημειώνει η επικεφαλής συγγραφέας καθηγήτρια Gill Livingston από το University College του Λονδίνου.
Φωτογραφία από Gerd Altmann via Pixabay
