15 ώρες εργασίας την ημέρα, 18 μήνες χωρίς ρεπό: Η ζωή μίας υπηρέτριας στο Κατάρ

Το Κατάρ βρίσκεται στο μικροσκόπιο τον τελευταίο χρόνο, καθώς η διεξαγωγή του Μουντιάλ στην Ντόχα έφερε στο φως τις συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των μεταναστών που έχτισαν τα στάδια και τα ξενοδοχεία. Πολύ λιγότερα  έχουν γραφτεί όμως για μία άλλη ομάδα εργαζομένων: τις γυναίκες από το εξωτερικό που εργάζονται ως καμαριέρες σε υπερπολυτελή ξενοδοχεία ή υπηρετικό προσωπικό στις βίλες των πλουσίων του εμιράτου.

Στα χαρτιά τα δικαιώματά τους έχουν ενισχυθεί τα τελευταία χρόνια – αλλά οι νέοι κανόνες δεν τηρούνται πάντα, όπως αποκαλύπτει και ένα ρεπορτάζ του BBC.

Η δημοσιογράφος του βρετανικού δικτύου, Μέγκα Μόχαν, ήρθε σε επαφή με την Γκλάντις (δεν είναι το πραγματικό της όνομα) πριν από λίγο καιρό. Η επικοινωνία τους έγινε αργά το βράδυ, αφού οι εργοδότες της που ανήκουν στην ελίτ του Κατάρ, είχαν πια πάει για ύπνο.

Σε μια σύντομη διαδικτυακή συνομιλία η Γκλάντις είπε ότι εργάζεται από τις 8 το πρωί έως τις 11 το βράδυ κάθε μέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα. Καθαρίζει, βοηθά στην προετοιμασία του φαγητού και φροντίζει τα παιδιά. Τρώει ό,τι έχει απομείνει από τα γεύματα της οικογένειας και δεν έχει πάρει ούτε ένα ρεπό από τότε που ξεκίνησε να εργάζεται στο Κατάρ πριν από 18 μήνες.

«Η κυρία είναι τρελή», λέει η Γκλάντις, μια 40χρονη Φιλιππινέζα στα 40 της, για την εργοδότριά της. «Μου φωνάζει κάθε μέρα».

Προτού το Κατάρ κερδίσει τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2022, οι ξένοι εργαζόμενοι δεν μπορούσαν να αλλάξουν δουλειά ή να φύγουν από τη χώρα χωρίς την άδεια του εργοδότη τους. Αυτό εξακολουθεί να ισχύει στα περισσότερα κράτη του Αραβικού Κόλπου.

Υπό την πίεση του ελέγχου, το Κατάρ άρχισε να εισάγει μεταρρυθμίσεις, αλλά η Διεθνής Αμνηστία λέει ότι αυτές απέτυχαν να τερματίσουν ένα μοτίβο καταχρήσεων που αντιμετωπίζουν οι οικιακές βοηθοί. Για παράδειγμα η εργοδότρια της Γκλάντις έχει κρατήσει το διαβατήριό της, κάτι που σημαίνει ότι είναι αδύνατο να φύγει από τη χώρα χωρίς την άδειά της.

Όμως η Γκλάντις εξακολουθεί να νιώθει τυχερή. Τουλάχιστον της επέτρεψαν να κρατήσει το τηλέφωνό της, λέει, σε αντίθεση με κάποιες άλλες ξένες υπηρέτριες. Επίσης, δεν κακοποιείται σωματικά. Στο Κατάρ, αυτό συμβαίνει πάρα πολύ συχνά, λέει.

Υπάρχει ένας άλλος λόγος που θέλει να παραμείνει στην τωρινή της δουλειά – πιστεύει ότι είναι απίθανο στην ηλικία της να αποκτήσει καλύτερη. Κερδίζει 1.500 ριάλ το μήνα (λίγο κάτω από 350 ευρώ) και μπορεί να τα στείλει όλα στο σπίτι για να στηρίξει την οικογένειά της.

Τα δικαιώματα των οικιακών εργαζομένων

Υπολογίζεται ότι υπάρχουν 160.000 αλλοδαποί οικιακιακοί εργαζόμενοι στο Κατάρ, σύμφωνα με στοιχεία του 2021 από την Αρχή Σχεδιασμού και Στατιστικής Αρχής. Το 2017 το Κατάρ εισήγαγε τον νόμο για τους οικιακούς εργαζομένους, ο οποίος περιορίζει τις ώρες εργασίας σε 10 ώρες την ημέρα και απαιτεί καθημερινά διαλείμματα, εβδομαδιαία άδεια και αμειβόμενες αργίες.

Το 2020 εισήγαγε επίσης έναν κατώτατο μισθό και έδωσε στους εργαζόμενους το δικαίωμα στα χαρτιά να αλλάξουν δουλειά ή να φύγουν από τη χώρα χωρίς να ζητήσουν άδεια του εργοδότη.

Ωστόσο, η Διεθνής Αμνηστία λέει ότι αυτοί οι νόμοι δεν έχουν εφαρμοστεί ή επιβληθεί σωστά και η υπερβολική υπερκόπωση, η έλλειψη ανάπαυσης και η καταχρηστική και ταπεινωτική μεταχείριση συνεχίζονται.

Η Migrante International, οργάνωση που υποστηρίζει τους Φιλιππινέζους εργαζομένους στο εξωτερικό, λέει ότι πολλοί σιωπούν για τις κακές συνθήκες εργασίας επειδή το να κερδίζουν χρήματα για τις οικογένειές τους είναι η πρωταρχική τους προτεραιότητα.

Αλλά όταν εκείνοι αισθανθούν με κάποιον αρκετά αρκετά σίγουροι και ασφαλείς για να μιλήσουν ελεύθερα, συχνά αναφέρουν περιστατικά συστηματικής, σοβαρής κακοποίησης. Μια γυναίκα είπε ότι ο εργοδότης της έσπρωχνε το κεφάλι της σε μια λεκάνη τουαλέτας και της αρνιόταν φαγητό και νερό όποτε θύμωνε για ΄κατι.

Αντίθετα, μια καμαριέρα που απασχολείται στην κυβερνώσα βασιλική οικογένεια Αλ Θάνι, λέει ότι της φέρονται καλά – αλλά εξακολουθεί να μην έχει ρεπό. Το 15 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα είναι ο κανόνας.

Η Αλθέα (δεν είναι το πραγματικό της όνομα) τηλεφωνεί στο BBC από το υπόγειο μιας βασιλικής κατοικίας. Εξηγεί ότι οι εργοδότες της της έδωσαν ένα iPhone, ρούχα, κοσμήματα και παπούτσια τέτοιου είδους που δεν μπορούσε να αντέξει οικονομικά όσο ήταν στις Φιλιππίνες. Όπως και στην περίπτωση της Γκλάντις ήταν η δυσκολία να κερδίσει τα προς το ζην στην πατρίδα της, εκείνη που την οδήγησε στο Κατάρ.

Καθώς μιλάει με τη δημοσιογράφο του BBC,  και άλλες Φιλιππινέζες οικιακές βοηθοί, που μοιράζονται ένα μεγάλο σαλόνι στο υπόγειο, χαιρετούν και συμμετέχουν στην βιντεοκλήση.

Έχουν τα δικά τους υπνοδωμάτια και μια κοινόχρηστη κουζίνα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Οι υπηρέτριες που βλέπει η Althea στο TikTok και στο Facebook να εκλιπαρούν για φαγητό και να παρακαλούν κάποιον να τις σώσει, δεν είναι το ίδιο τυχερές.

«Βλέπω αυτά τα βίντεο συνεχώς στο διαδίκτυο, γι’ αυτό νιώθω τόσο τυχερή», λέει. «Για μένα, κάθε μέρα μοιάζει με παραμύθι» σημειώνει.

Παρόλα αυτά, είναι σκληρή δουλειά σε αυτά τα «παλάτια της Σταχτοπούτας», όπως τα αναφέρει, με τα ψηλά ταβάνια και τους πολυελαίους τους, τις αντίκες, τις μαργαριταρένιες επιφάνειες και τα φρεσκοκομμένα λουλούδια.

Η μέρα ξεκινά γενικά στις 6.30 π.μ., όταν το προσωπικό προετοιμάζει το πρωινό για την οικογένεια. Η Αλθαία τρώει μόλις τελειώσει η οικογένεια. Αφού απομακρυνθούν, καθαρίζουν τα δωμάτια και αρχίζουν την προετοιμασία του μεσημεριανού γεύματος. «Είναι ελαφριά δουλειά γιατί είμαστε πολλοί», λέει η Althea.

Οι υπηρέτριες ξεκουράζονται στο διαμέρισμά τους μεταξύ 15:00 και 18:00 και στη συνέχεια προετοιμάζονται για το δείπνο. Τελειώνουν τη δουλειά αργά το βράδυ, αλλά όταν τελειώσουν είναι ελεύθερες να φύγουν από το συγκρότημα αν το επιθυμούν. Πρακτικά δύσκολα μπορεί να γίνει αυτό.

Η βασιλική οικογένεια δεν κρατά το διαβατήριό της. Αλλά η Αλθέα δουλεύει κάθε μέρα, συμπεριλαμβανομένων των Σαββατοκύριακων. Δεν έχει την άδεια που υποτίθεται ότι εγγυάται τώρα ο νόμος του Κατάρ. Είναι ένα τίμημα που πληρώνει για να παρέχει στην οικογένειά της ζωτική οικονομική υποστήριξη.

Η Mary Grace Morales, μια στρατολόγος στη Μανίλα που συνδυάζει το προσωπικό των Φιλιππίνων με VIP στον Κόλπο, λέει ότι η εργασία για το παλάτι είναι μια «ζηλευτή» δουλειά.

«Η οικογένεια είναι γενναιόδωρη», λέει. Και, σε ένα σχόλιο που αντικατοπτρίζει τις δυσκολίες που μπορεί να συναντούν άλλες υπηρέτριες στο Κατάρ, συμπληρώνει: «Τα κορίτσια παχαίνουν όσο είναι στο παλάτι. Η οικογένεια τα ταΐζει καλά».

Φωτογραφία από DragonImages via vista.create