Τα Θεοφάνια γιορτάζονταν και την εποχή των Ενετών στο Χάνδακα

Της Ελένης Μπετεινάκη

Πάμε να περπατήσουμε λίγο στο Χάνδακα του 1640 περίπου, παρέα με τον Τζουάνες Παπαδόπουλο!

Να σεργιανήσουμε τα σοκάκια και την Ιστορία…

Να περιπλανηθούμε παραμονή των Φώτων έξω από εκκλησιές που ακούγεται το Ave Maria κι όλοι οι ιερείς, καθολικοί και μη, ξεκινούσαν να ευλογήσουν σπίτια και μαγαζιά με αιτία τη  μεγάλη γιορτή. 

Μπείτε για λίγο σε εκείνα τα χρόνια και δείτε δίπλα σας σαν περπατούν μικρές ομάδες ανθρώπων με ρούχα εποχής. Ένας ιερέας με ένα σταυρό, ένας διάκος με ένα σακούλι και μικρά χωμάτινα δρομάκια με νερά να τρέχουν παντού…

Είναι νύχτα ακούγεται μόνο η φωνή του ιερέα που μπαίνει σε σπίτι κρατώντας τον σταυρό κι ο διάκος το «σιγλέτο» ( τσίγκινο δοχείο με λαβή) που εκεί μέσα βάζανε όσα κέρματα ήθελαν οι αφέντες ή οικοδεσπότες.   

Λέει ο Τζουάνες πώς ο διάκος έβγαζε και μια δυνατή φωνή να βάλουν κατιτίς και στο σακούλι που εκείνος κρατούσε. Και γέμιζε κουλουράκια, ζαχαρωτά κι άλλα κεράσματα. Όλοι οι κάτοικοι του σπιτιού ανεξαρτήτου ηλικίας έπρεπε να προσκυνήσουν το σταυρό και να βάλουν κάτι σαν ασήμωμα στο «σιγλέτο». Κι ήθελαν όλοι οι ιερείς να πάνε και στους πιο εύπορους που στρώνανε τραπέζια με λογιών λογιών καλούδια. Τα πιο συνηθίσαμε εκτός από τα κουλουράκια και τα ζαχαρωτά ήταν τα γλυκά του κουταλιού και πιο πολύ το κυδώνι που υπήρχε σε αφθονία στον Χάνδακα και στην Κρήτη απ’ άκρη σ΄άκρη. Το τραταμέντο τέλειωνε με εκλεκτό κρασί μοσχάτο ή μαλβαζία. 

Φανταστείτε τώρα τι γινόταν αν έπιναν έστω μια γουλιά σε κάθε σπίτι. Ίσαμε τα μεσάνυχτα που γυρνούσαν τις γειτονιές, σίγουρα θα παραπατούσαν και θα ζαλίζονταν από το πιοτί. Κάποιοι πονηροί πρόσεχαν κι είχαν το νου τους στα νομίσματα που γέμιζε το «σιγλέτο» τους και προσπαθούσαν να μην πίνουν καθόλου. Ελάχιστοι ήταν εκείνοι που δεν νοιάζονταν για τα κέρματα κι αφήναν έξω από το σπίτι το τσίγκινο κουτί κι ορμήνευαν και το διάκο τους να μη ζητήσει ούτε κέρασμα. Δεν ήταν πάλι οι φορές λίγες που οι ιερείς συνοδεύονταν από οπλισμένους άνδρες για το φόβο της κλοπής. Κι όταν με το καλό τέλειωναν τις γύρες τους και επέστρεφαν στην εκκλησιά τότε έβαναν τους διάκους να χτυπήσουν τις καμπάνες σημάδι πως επέστρεψαν σώοι, αβλαβείς και …νηφάλιοι. 

Την δε ημέρα των Φώτων γίνονταν όπως και σε εμάς σήμερα, ο όρθρος, κι όλα τέλειωνα με το Ave Maria. Τρεις σταγόνες αγιασμό έδινε ο παππάς στον κάθε εκκλησιαζόμενο και λίγο αντίδωρο. Στο τάσι που κρατούσε αφήναν πάλι το κατιτίς του. Κι υστέρα επέστρεφαν στα σπίτια τους να γευματίσουν, οι Ορθόδοξοι τουλάχιστον, μόνο με ψάρι  λόγω νηστείας και αποχής από το κρέας για εκείνη την ημέρα. 

Αμέσως  την επομένη των Φώτων ξεκινούσαν οι μουσικές και οι μεγάλες μαζώξεις με πολλά πεσκέσια από σπίτι σε σπίτι συγγενικό ίσαμε τις μεγάλες Απόκριες. Και φυσικά ξεκινούσαν ακριβώς από εκείνη την ημέρα και τα μεγάλα μασκαρέματα στην πόλη του Χάνδακα που αφήσαν εποχή …

Μα θα τα δούμε όλα τούτα μίαν άλλη φορά…

Τι γινόταν στο Μεγάλο Κάστρο την εποχή της Τουρκοκρατίας το χούμε γράψει πολλές φορές : https://www.cretalive.gr/apopseis/simera-ta-fota-ki-o-fotismos 

ΠΗΓΕΣ: 

Ελένη Μπετεινάκη, Με το ποδήλατό μου στις γειτονές του Μεγάλου Κάστρου, εκδ. Μυστις 2022

Τζουάνες Παπδόπουλος, Στον καιρό της Σχόλης, ΠΕΚ 2013