Πως φτάσαμε στην 4η Αυγούστου …

Του Κώστα Μπογδανίδη

Έχει ενδιαφέρον να δει κανένας τι έχει γραφτεί από τους υποστηρικτές του Ιωάννη Μεταξά για το καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Έχουν καλλιεργήσει ένα μύθο του ανθρώπου που ανέπτυξε την Ελλάδα, αναγέννησε τη... δημοκρατία και προσπάθησε να εμπνεύσει τους νέους! Αλλά τίποτα πιο...σκληρό από την ίδια την ιστορία που ο ίδιος ο Μεταξάς ήξερε ότι θα τον αντιμετωπίσει όπως του άξιζε...

Ας δούμε όμως πως αυτός ο πανέξυπνος στρατιωτικός και φανατικός βασιλικός-απέναντι στον Βενιζέλο- κατάφερε να γίνει πρωθυπουργός και αργότερα δικτάτωρ...

Ο Ιωάννης Μεταξάς έγινε πρωθυπουργός τον Απρίλιο του 1936 εξαιτίας διαφόρων γεγονότων. Και εισηγήθηκε στον βασιλιά Γεώργιο Β' στις 4 Αυγούστου 1936 την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου, την επιβολή δικτατορίας, η οποία με τις μοναρχικές ευλογίες θα εξελιχθεί γρήγορα σε ένα στυγνό φασιστικό καθεστώς . Ο ίδιος βασιλιάς συνδέθηκε και με την άρνηση στον Μουσολίνι για να μπει στην Ελλάδα, την φυγή στην Κρήτη και το εξωτερικό, αλλά και το ήμισυ του Εμφυλίου Πολέμου.

Στην εισήγησή του προς τον Γεώργιο, ο Μεταξάς έγραφε ότι «η χώρα ευρίσκεται εις έκρυθμον κατάστασιν και εις τας παραμονάς ανατρεπτικής στασιαστικής κινήσεως» και σημείωνε ότι «η κατάστασις αυτή προέρχεται εκ της οσημέραι ογκουμένης κομμουνιστικής προπαγάνδας (...)

“Ηδη ο κομμουνισμός, επωφελούμενος και της πολιτικής αναρχίας την οποίαν εδημιούργησαν αι αθεράπευτοι έριδες των πολυάριθμων αναρχουμένων πολιτικών κομμάτων, καθώς επίσης επωφελούμενος και της αχαλινώτου δημαγωγικής και αποσυνθετικής αρθρογραφίας μεγίστης μερίδος του τύπου, επίστευσεν, ότι επέστη η στιγμή της ανατροπής του κοινωνικού καθεστώτος και της αποσυνθέσεως της ελληνικής κοινωνίας».

Παραποιούσε τα γεγονότα εμφανίζοντας την πανεργατική απεργία, που είχε κηρυχθεί για τις 5 Αυγούστου, ως «αρχήν εκδηλώσεως της στασιαστικής ταύτης ενεργείας».

Ο δρόμος για τη βασιλομεταξική δικτατορία άνοιξε με την επιστροφή του Γεωργίου Β' στον θρόνο μετά το νόθο δημοψήφισμα που διενήργησε η δικτατορία του Γ. Κονδύλη στις 3 Νοεμβρίου 1935. Το κατασκευασμένο αποτέλεσμα έδωσε: 97,88% υπέρ της βασιλευόμενης δημοκρατίας και μόνο 2,12% υπέρ της δημοκρατίας.

Ο Γεώργιος επέστρεψε στις 26 Νοεμβρίου 1935 στην Ελλάδα, παραμέρισε τον Γ. Κονδύλη, διόρισε πρωθυπουργό τον καθηγητή Κων. Δεμερτζή και στις 17 Δεκεμβρίου προκηρύχθηκαν εκλογές για τις 26 Ιανουαρίου 1936 με το σύστημα της απλής αναλογικής.

Ο Γεώργιος Β' φοβόταν μήπως τα δημοκρατικά κόμματα πάρουν την απόλυτη πλειοψηφία στις εκλογές και αμφισβητηθεί το νόθο δημοψήφισμα με το οποίο επανήλθε στον θρόνο.

Ανοικτά κατά της Βουλής…

Ο Ιωάννης Μεταξάς είχε έντονη απέχθεια προς τον κοινοβουλευτισμό και δεν το έκρυβε. Στο βιβλίο του «Η 4η Αυγούστου» ο Σπύρος Λιναρδάτος σημειώνει: «Είναι βέβαιο, ότι ο Μεταξάς από πολύν καιρό πριν σχεδίαζε την προσωπική του δικτατορία. Υπήρχε πλήθος λόγων και δηλώσεών του, όπου κηρύσσει την "χρεοκοπία του κοινοβουλευτισμού" και την "ανάγκη" να επιβληθεί δικτατορικό καθεστώς στη χώρα μας».

Στις 6 Ιανουαρίου 1934 σε συνέντευξή του προς την "Καθημερινή" καταλήγει ως εξής: "Συνεπώς δι' ημάς τους Έλληνες, το πρόβλημα δεν είναι πώς θα μείνωμεν εις τον κοινοβουλευτισμόν, αλλά διά ποίας θύρας θα εξέλθωμεν εξ αυτού. Διά της θύρας του Κομμουνισμού ή διά της θύρας του εθνικού κράτους;".

Στις 12 Ιανουαρίου δηλώνει στον πρωθυπουργό Π. Τσαλδάρη, ότι "θεωρεί τον κοινοβουλευτισμό εκ πεσόντα και θα αγωνισθεί προς έξοδον εξ αυτόν. Στις 28 Μαρτίου επαναλαμβάνει την ίδια δήλωση στους αρχηγούς των άλλων κομμάτων. Στις 3 Οκτωβρίου στην ίδια τη Βουλή διακηρύσσει: "Αποκτήσαμεν την πεποίθησιν, την οποίαν και δημοσία εξεδηλώσαμεν, ότι η λύσις του πολυπλόκου ελληνικού πολιτικού και κοινωνικού προβλήματος ουδόλως δύναται να επιτευχθεί διά της συνεχίσεως εφαρμογής κοινοβουλευτικών μεθόδων"».

Την ίδια εποχή ο Γεώργιος Βλάχος έγραφε στην «Καθημερινή», ότι δυστυχώς η Ελλάδα δεν έχει έναν Χίτλερ ή έναν Μουσολίνι και «συμβούλευε» τον Γεώργιο «να τεθεί επικεφαλής μιας γενναίας, σκληρής και έξω του Συντάγματος και του νόμου προσπαθείας προς σωτηρίαν του τόπου» (άρθρο 19 Φεβρ. 1936) και σε άλλο άρθρο (στις 25 Φεβρ.) διεκήρυσσε: «Ή το Σύνταγμα θα φάγει τον τόπο, ή ο τόπος το Σύνταγμα».

Ο βασιλιάς Γεώργιος Β' σε εγκάρδια συνομιλία με τον εκλεκτό του Ιωάν. Μεταξά. Φαίνεται πως οι ανοικτά διατυπωμένες αντιδημοκρατικές απόψεις του πολιτικού -τις οποίες υλοποίησε με το παραπάνω όταν ήρθε στην εξουσία- συγκινούσαν τον γαλαζοαίματο...

Λίγες μέρες μετά τις εκλογές της 31ης Ιαν. 1936 πεθαίνει ο Γεώργιος Κονδύλης. Στις 13 Φεβρουαρίου ο Γεώργιος, καλεί σε σύσκεψη τους πολιτικούς αρχηγούς (Θ. Σοφούλη, Π. Τσαλδάρη, Ι. Μεταξά, Γ. Καφαντάρη, Αλ. Παπαναστασίου), παρουσία και του πρωθυπουργού Κων. Δεμερτζή.

Ο Σοφούλης προτείνει να γίνει πρώτα η εκλογή προέδρου της Βουλής και με βάση την «δεδηλωμένη» (από την ψηφοφορία) να ανατεθεί ο σχηματισμός κυβέρνησης.

Στις 21 Φεβρουαρίου το Παλλαϊκό Μέτωπο συμφωνεί (σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα) να ψηφίσει ως πρόεδρο της Βουλής τον Σοφούλη, ώτε να σχηματισθεί κυβέρνηση από τους Φιλελεύθερους, η οποία να καταργήσει το «ιδιώνυμο», να χορηγήσει γενική αμνηστία και να διαλύσει τις φασιστικές οργανώσεις.

Στις 5 Μαρτίου ο Γεώργιος διορίζει τον ηττημένο των εκλογών Ιων. Μεταξά υπουργό Στρατιωτικών! Στις 6 Μαρτίου εκλέγεται πρόεδρος της Βουλής ο Θ. Σοφούλης, αλλά κυβέρνηση σχηματίζει και πάλι ο Κων. Δεμερτζής, διατηρώντας στο υπουργείο Στρατιωτικών τον Ιωάν. Μεταξά.

Στις 18 Μαρτίου πεθαίνει στο Παρίσι ο Ελ. Βενιζέλος. Ένας ακόμη θάνατος, εκείνος του πρωθυπουργού Κων. Δεμερτζή, στις 13 Απριλίου, ανοίγει το δρόμο στον Ιωάννη Μεταξά, τον οποίο πραξικοπηματικά ο Γεώργιος και παρά τις αντιδράσεις των κομμάτων διορίζει πρωθυπουργό και η νέα κυβέρνηση θα πάρει ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή.

Οι εξελίξεις τους επόμενους μήνες είναι ραγδαίες: Τον Μάιο απεργιακές κινητοποιήσεις και συγκρούσεις με την αστυνομία (στη Θεσσαλονίκη με νεκρούς και πολλούς τραυματίες) συγκλονίζουν τη χώρα. Ο θάνατος του Παν. Τσαλδάρη στις 17 Μαΐου ευνοεί τον Ιωάν. Μεταξά και ισχυροποιεί τη θέση του, αλλά τον Ιούλιο ο Θ. Σοφούλης και ο Ι. Θεοτόκης συμφώνησαν να σχηματίσουν κυβέρνηση, να λύσουν το αποτακτικό πρόβλημα και να αντιμετωπίσουν την κοινωνική αναταραχή με δημοκρατικά μέσα. Μετά τη συμφωνία το Κόμμα Φιλελευθέρων στις 28 Ιουλίου ανακοινώνει ότι αίρει την εμπιστοσύνη του προς την κυβέρνηση Μεταξά.

Ο Ιωάννης  Μεταξάς δεν παραιτήθηκε: Το απόγευμα της 4ης Αυγούστου σε συνεννόηση με τον Γεώργιο Β', ο οποίος υπέγραψε τα σχετικά διατάγματα (για την αναστολή άρθρων του Συντάγματος και τη διάλυση της Βουλής), επέβαλε δικτατορία!

Ο δικτάτορας πλέον Ιωάννης Μεταξάς με αστυνομικά μέτρα, φυλακίσεις και εκτοπίσεις εξουδετέρωσε όλους τους πολιτικούς του αντιπάλους και με αναγκαστικό νόμο κατήργησε τα πολιτικά κόμματα.