Ο Δον Κιχώτης (είναι κλασικό έργο λογοτεχνίας του Ισπανού συγγραφέα Μιγκέλ ντε Θερβάντες Σααβέδρα.
Στις 16 Ιανουάριου του 1605 εκδόθηκε το σημαντικότερο ίσως έργο του Θερβάντες, 0 ευφάνταστος ευπατρίδης Δον Κιχώτης της Μάντσα, γνωστό περισσότερο ως Δον Κιχώτης. Το μυθιστόρημα είχε αξιοσημείωτη επιτυχία και μέχρι το καλοκαίρι του ίδιου έτους είχαν τυπωθεί δύο εκδόσεις του στη Μαδρίτη και τη Λισαβόνα, καθώς και μία έκδοση στη Βαλένθια. Είναι ένα από τα μυθιστορήματα που επηρέασαν σημαντικά την ισπανική λογοτεχνία. Είναι ένα από τα πιο εμπνευσμένα έργα της νεότερης δυτικής λογοτεχνίας. Το έργο περιγράφει τις περιπέτειες του πρωταγωνιστή Αλόνσο Κιχάδα, ενός απλού αγρότη ο οποίος έχοντας διαβάσει πολλά βιβλία για τον ιπποτισμό, πιστεύει ότι είναι ιππότης και παίρνει το όνομα Δον Κιχώτης. Στα βιβλία δεν αναγράφεται επακριβώς η τοποθεσία της κατοικίας του, αλλά μας λέει πως ζει μαζί με την ανιψιά του και την οικονόμο του σπιτιού του. Ξεκινάει τα ταξίδια και τις περιπέτειες του μόνος, μαζί με το κοκαλιάρικο άλογο του που το ονομάζει Ροσινάντε φορώντας μια παλιά μεταλλική πολεμική στολή που βρήκε. Κατά την διάρκεια των περιπετειών του τραυματίζεται και τον μεταφέρουν πάλι πίσω στο σπίτι του όπου τον φροντίζουν η ανιψιά και η οικονόμος του. Του λένε πως η στολή εξαφανίστηκε από μαγείας. Λίγο καιρό αργότερα βρίσκει τον γείτονα του Σάντσο Πάντσα και τον πείθει να τον ακολουθήσει με το αντάλλαγμα πως θα του δώσει μερίδιο σε ένα νησί. Ο Δον Κιχώτης είναι ερωτευμένος με μια νεαρή γειτόνισσα του, που από μόνος του την ονομάζει Δουλτσινέα και προσπαθεί να την σώσει γιατί έχει πείσει τον εαυτό του ότι βρίσκεται κάτω από την επήρεια μαγικών. Βεβαίως η Δουλτσινέα δεν γνωρίζει τίποτα από όλα αυτά και δεν εμφανίζεται ποτέ σε κανένα από τα βιβλία. Τα ταξίδια του Δον μαζί με τον πιστό σύντροφο του ξεκινάνε και τις περισσότερες φορές δεν έχουν καλή κατάληξη. Συνήθως γίνονται αντικείμενα χλευασμού και γέλιου κυρίως ο σύντροφος Σάντσα Πάντσα. Προς το τέλος του δεύτερου βιβλίου βλέπουμε πως ο Δον Κιχώτης κατά κάποιο τρόπο βρίσκει τα λογικά του και επιστρέφει μαζί με τον φίλο και συνταξιδιώτη του πίσω στο σπίτι τους.
Τα βιβλία είναι γραμμένα σε επεισόδια και η ιστορία του Δον Κιχώτη έχει γραφτεί πολλές φορές και σε παραμύθια για παιδιά.
Στον πρόλογο του πρώτου μέρους, ο Θερβάντες σημειώνει πως συνέλαβε την ιδέα για το μυθιστόρημα στη φυλακή, πιθανώς αναφερόμενος στις περιόδους που πέρασε στη φυλακή του Κάστρο ντελ Ρίο (1592) ή της Σεβίλλης (1597-8). Ένας τοπικός θρύλος υποστηρίζει πως γράφτηκε σε φυλακή της πόλης Μάντσεγκαν (Manchegan), την περίοδο 1601-3, ωστόσο η μελέτη της βιογραφίας του Θερβάντες δεν επιβεβαιώνει φυλάκιση του εκεί. Σύμφωνα με άλλη πιθανή εκδοχή, ο Θερβάντες εμπνεύστηκε κατά την περίοδο που ήταν αιχμάλωτος στο Αλγέρι (1575-80). Η υπόθεση αυτή στηρίζεται στο γεγονός πως ως φανταστικός συγγραφέας του έργου εμφανίζεται στο κείμενο ο μουσουλμάνος ιστορικός Cide Hamete Benengeli, το οποίο συνδέεται με πιθανή επαφή του Θερβάντες, στο Αλγέρι, με Άραβες και Τούρκους αφηγητές
O Θερβάντες είχε ήδη παραχωρήσει τα δικαιώματα εκμετάλλευσης του μυθιστορήματος στον Ισπανό εκδότη Φρανθίσκο ντε Ρόβλες, για άγνωστο χρηματικό ποσό, με αποτέλεσμα να μην επωφεληθεί οικονομικά από τη μεταγενέστερη επιτυχία και τις πολλαπλές εκδόσεις του. Σημαντική οικονομική ενίσχυση τού πρόσφεραν ο προστάτης του, Κόντε ντε Λεμός, και ο αρχιεπίσκοπος Τολέδου Μπερνάρδο ντε Σαντοβάλ ι Ρόχας. Ο Θερβάντες αφιέρωσε στον πρώτο ορισμένα από τα έργα του, μεταξύ αυτών και το δεύτερο μέρος του Δον Κιχώτη. Παρά το γεγονός πως άρχισε να αναγνωρίζεται στο λογοτεχνικό κόσμο σε αρκετά προχωρημένη ηλικία, η τελευταία περίοδος της ζωής του υπήρξε η πιο δημιουργική.
Γράφει ο Κώστας Βάρναλης στην εφημερίδα Πρωΐα 3/2/1943 για τον «Δον Κιχώτη» του Θερβάντες, με αφορμή την κυκλοφορία της μετάφρασης του Κλ. Καρθαίου.
«…Ποια είναι τα στοιχεία που κάνουνε τον «Δον Κιχώτη» ένα από τα πιο αθάνατα έργα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας; Η απλότητα του μύθου, η απλότητα των μέσων, οι έξυπνες ευρέσεις κ’ η καλοσύνη του συγγραφέα. Μολονότι σατιρίζει μιαν ολόκληρη εποχή αυτόν τον εξημμένο περιπλανώμενον ιπποτισμό που είχε πια ξεφτίσει στα χρόνια της Αναγέννησης, όλοι οι ήρωες είναι συμπαθητικοί. Θα έλεγε κανείς πως ο ίδιος ο συγγραφέας σατιρίζει και τον εαυτό του γιατί και τούτος άκρες μέσες υπήρξε ένας περιπλανώμενος ιππότης με μιαν αφάνταστα περιπετειώδη ζωή από την οποία τίποτες άλλο δεν εκέρδισε παρά σωματικά και ηθικά τραύματα.
Ο Θερβάντες σαν αριστοκράτης. Φτωχός όμως, αλλά τίμιος άνθρωπος κι αληθινό παλληκάρι μπορεί να λογαριαστεί σαν ένας από τους δυναμικούς τύπους της Αναγέννησης, χωρίς όμως τη μακιαβελικήν ανηθικότητα των περισσοτέρων. Ήτανε πραγματικά γενναίος κ’ ευθύς. Όλη του τη ζωή την πέρασε αλλάζοντας τόπους. χωρίς να μπορέσει κάπου να ριζώσει και να σταθεί. Τα πρώτα χρόνια της νιότης του ήτανε πολεμιστής. Έλαβε μέρος στη μάχη της Ναυπάκτου όπου τραυματίστηκε στο αριστερό χέρι κ’ έμεινε σακάτης για πάντα. Κατόπι έκανε αιχμάλωτος των Αλγερινών κουρσάρων πέντε ολόκληρα χρόνια στα σίδερα. Κι όταν γλίτωσε απ’ αυτήν την Κόλαση, που του έγινε «μάθημα υπομονής στη δυστυχία», όπως λέγει ο ίδιος, οι δυστυχίες του δε λιγοστέψανε. Ο,τι δουλειά και να έκανε, η δυστυχία τον ακλουθούσε. Πώς να μπορέσει ν’ αφοσιωθεί σε ό,τι ελάτρευε περισσότερο: στην τέχνη; Μόλις πενηνταεφτά χρονών, στα 1604, εδώ και 340 χρόνια, κατόρθωσε να δημοσιέψει το πρώτο μέρος του «Δον Κιχώτη».
Αλλά μήπως γι’ αυτό η ζωή του καλυτέρεψε; Κάθε άλλο. Πέθανε φτωχός από υδρωπικία σ’ ένα μοναστήρι.; Πού τον θάψανε; άγνωστο. Κι όμως αυτός ο συγγραφέας στάθηκε ένας από τους μεγαλύτερους του κόσμου, μετά το Δάντη και το Σαίξπηρ.
Ο τύπος του Δον Κιχώτη είναι ένας αιώνιος ανθρώπινος τύπος. Αυτή του η καθολικότητα είναι η κυριότερη αίτια που τον έκανε πανανθρώπινο σύμβολο. Είναι ο τύπος που ζητάει να πραγματοποιήσει στη ζωή ένα μεγάλο ιδανικό, αλλά που η ζωή δεν το δέχεται. Η αντίθεση αυτή μεταξύ των ευγενικών προθέσεων και της πραγματικότητας δεν τον απογοητεύει. Ο Δον Κιχώτης δεν την βλέπει. Τουναντίον, βλέπει ό,τι θέλει η φαντασία του και κανείς δεν θα έχει αντίρρηση πως όλοι, ποιος λίγο ποιος πολύ, έχουν κ’ έναν Δον Κιχώτη μέσα τους.
Κ. ΒΑΡΝΑΛΗΣ
ΠΗΓΕΣ:
Wikipedia.ge
Sanshmera.gr
atexnos.gr
