Γιώργος Ανεμογιάννης: Ένας σπουδαίος άνθρωπος, ένας πρωτοπόρος δημιουργός

Ο Γιώργος Ανεμογιάννης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 16 Δεκεμβρίου του 1916. Υπήρξε μεγάλη μορφή του θεάτρου, από τους πρωτοπόρους της σκηνογραφίας, και συνεργάστηκε με τα μεγαλύτερα ονόματα του ελληνικού θεάτρου. Ο πατέρας του, πλούσιος έμπορος και κτηματίας στο Ηράκλειο της Κρήτης, τον προόριζε για το εμπόριο. Το μεράκι, όμως, του Γιώργου Ανεμογιάννη ήταν η ζωγραφική. Από τα σχολικά του χρόνια ξεχώρισε για τη δεξιοτεχνία του. Από πολύ νωρίς, ασχολήθηκε με το σχεδιασμό και την εκτέλεση σκηνικών θεάτρου. Μετά το σχολείο, στα 1937 έφυγε για σπουδές στην Βιέννη. Αντί να σπουδάσει εμπόριο ή χημεία, όπως τον προόριζε ο πατέρας του, παρακολούθησε ταυτόχρονα τάξη σκηνογραφίας στη σχολή θεάτρου Μαξ Ράινχαρτ και ανάλογη τάξη στο Πολυτεχνείο της Βιέννης.

Γνώστης της μόδας των θεατρικών εποχών και των θεατρικών μηχανών, ειδικεύθηκε στα πλούσια και φανταχτερά θεάματα. Η συμβολή του ιδιαίτερα στην επιθεώρηση υπήρξε καθοριστική, όταν σημειώθηκε μεταπολεμικά μια στροφή προς το μεγάλο θέαμα και το μιούζικ χολ.

Γύρισε στην Ελλάδα το 1939 με δύο πτυχία. Αμέσως μετά οργάνωσε μια έκθεση σκηνογραφίας (η σκηνογραφία ήταν άγνωστο είδος τότε στη χώρα μας), στην Αθήνα. Η Μαρίκα Κοτοπούλη αντιλαμβάνεται αμέσως το ταλέντο του και τον επιστρατεύει για τη δημιουργία σκηνικών στο θέατρο Ρεξ. Για πρώτη φορά υπογράφει σκηνικά με το όνομά του στα 1940 σε παράσταση του Κάρολου Κουν στο θέατρο Λυρικόν, στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου. Για πρώτη φορά εκτελείται στην Ελλάδα σκηνογραφία με αλλαγή σκηνικού σε ανοιχτή αυλαία, με τη χρήση περιστρεφόμενης σκηνής. Με την Μαρίκα Κοτοπούλη συνεργάζεται έκτοτε επί δεκαπέντε χρόνια.

Ο Ανεμογιάννης υπήρξε εφευρετικός καλλιτέχνης που κατόρθωνε να δημιουργεί "ατμόσφαιρα" και πειθώ χρησιμοποιώντας ευτελή υλικά και ακριβείς συνδυασμούς χρωμάτων. Ήταν ο πρώτος Έλληνας σκηνογράφος που επέβαλε το ζωγραφικό σκηνικό σε μια εποχή που κυριαρχούσε στη σκηνή των θεάτρων η κατασκευή κτιστών σκηνικών. Υπήρξε ικανότατος στη χρήση των φωτιστικών εφέ ως συντελεστών θεατρικής μαγείας.

Από τα μέσα της δεκαετίας του '50 σχεδιάζει για επιθεωρήσεις. Η δουλειά του εντυπωσίασε, σε βαθμό που την έκριναν ως ιδιοφυή. Μετά την Σοφία Βέμπο, συνεργάζεται σταθερά με τον Βασίλη Μπουρνέλλη στο Ακροπόλ, προσδίδοντας στην επιθεώρηση νέες διαστάσεις. Στα 60 χρόνια πορείας του στη σκηνογραφία του ελληνικού θεάτρου, συνεργάστηκε με τον Κάρολο Κουν, την Μαρίκα Κοτοπούλη, τον Αλέξη Σολωμό, τον Τάκη Μουζενίδη, τον Ρενάτο Μόρντο, τον Δημήτρη Μυράτ, τον Μάνο Κατράκη, την Άννα Συνοδινού, την Έλσα Βεργή, την Μελίνα Μερκούρη, την Έλλη Λαμπέτη, τις αδελφές Καλουτά, τον Βασίλη Μπουρνέλλη, την Σπεράντζα Βρανά, τον Αλέκο Αλεξανδράκη, τον Νίκο Κούρκουλο κ.ά. σε όλα τα είδη: Κωμωδία, πρόζα, επιθεώρηση, μπουλβάρ, δράμα, ακόμα και όπερα, εκτός από αρχαία τραγωδία. 

«Οι σκέψεις που μου δημιουργούνται, κοιτάζοντας πίσω τις 500 παραστάσεις που έχω δουλέψει, είναι ότι ξόδεψα τη ζωή μου σε μια πάρα πολύ ωραία υπόθεση», λέει ο ίδιος σε συνέντευξή του.

Έκανε τα σκηνικά σε πολλές τηλεοπτικές σειρές της τότε ΥΕΝΕΔ και ΕΤ2όπως στις σειρές  : Ορκιστείτε παρακαλώ που προβλήθηκε το 1982 και Τα φώτα της Ράμπας δεν σβήνουν ποτέ το 1988.

Επίσης στις ταινίες  :Η Χανέλε πάει στον παράδεισο 1942, Βασίλισσα της νύχτας 1952 Να τι θα πει Αθήνα 1952, Όμορφα κι ωραία 1954, Όσα πάιρνει ο άνεμος 1954, Μια γυναίκα χωρίς σημασία 1954, Τζώνηδες και καου μπόουϊ 1955, Μαντώ Μαυρογένους 1959, Η χήρα μου κι εγώ 1963, Η κόρη μου η σοσιαλίστρια 1965, Χίππιδες και ντιρλαντάδες 1970, Τι τριάντα τι σαράντα τι πενήντα 1971, Υπάρχει και φιλότιμο 1976 κ.ά.

Το 1999 κυκλοφορεί στον κύκλο του και μόνο ως προσωπικό δώρο (δεν κυκλοφόρησε στο εμπόριο), βιβλίο με τίτλο Διαδρομή στο Χρώμα και στο Όνειρο από τις εκδόσεις Παπανικολάου. Μια πολύχρωμη ανθολογία, όπου οι τυχεροί αναγνώστες μένουν εκστατικοί με τα σχέδια και τα σκηνικά από πεντακόσιες παραστάσεις που είχε φιλοτεχνήσει.

Ένα από τα μεγάλα δημιουργήματα του Γιώργου Ανεμογιάννη είναι το Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη.

Εμπνεύστηκε, οραματίστηκε και δημιούργησε το μοναδικό αυτό μουσείο αφιερωμένο στο λογοτέχνη και στοχαστή Καζαντζάκη. Δούλεψε ακούραστα, μέχρι το τέλος της ζωής του, με την ηθική και υλική συμπαράσταση της Ελένης, δεύτερης συζύγου του Νίκου Καζαντζάκη, για τη συλλογή χειρογράφων, εκδόσεων και κειμηλίων που αποτέλεσαν το υλικό του Μουσείου.

Σαν ένας έμπειρος μουσειολόγος, χωρίς να διαθέτει τέτοιες σπουδές, οργάνωσε και ταξινόμησε ένα τεράστιο όγκο υλικού, που σήμερα αποτελεί το σύνολο των εκθεμάτων του Μουσείου. Με τη μοναδική του εξασκημένη ματιά, ο τρόπος που οργάνωσε τα εκθέματα, δίδει στον επισκέπτη μια πλήρη εικόνα για το λογοτέχνη, τον άνθρωπο, τον ταξιδιώτη, το στοχαστή, τον πολιτικό και θεατρικό Νίκο Καζαντζάκη.

Υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής του έργου και της σκέψης του Καζαντζάκη, ιδρυτικό μέλος και ένθερμος υποστηρικτής της Διεθνούς Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη.

Ο Γιώργος Ανεμογιάννης πέθανε στην Αθήνα στις 19 Οκτωβρίου του 2005. Η κηδεία του έγινε δημοσία δαπάνη στο μητροπολιτικό ναό του Αγίου Μηνά στο Ηράκλειο, ενώ η σωρός του μεταφέρθηκε πεζή μέσα από τους δρόμους της πόλης, συνοδεία φιλαρμονικής, ύψιστη τιμή του Δήμου Ηρακλείου.

Με τη διαθήκη του κληροδότησε το πολύτιμο αρχείο του στο Ίδρυμα «Μουσείο Νίκου Καζαντζάκη», το οποίο τιμής ένεκεν χάρισε το όνομά του στην αίθουσα εκδηλώσεων, ενώ ο Δήμος «Νίκος Καζαντζάκης» ονομάτισε την όμορη στο Μουσείο μικρή πλατεία «Γιώργου Ανεμογιάννη».

Εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ

kazantzakis-museum.gr