«Εκτελέσαμε ως προδότες κάποιους που δεν ήταν»

Γράφει ο Δρ Ευτύχιος Σ. Καλογεράκης

«Εμείς οι Έλληνες μπορεί να είμαστε ένας ηρωικός λαός αλλά είμαστε και λαός προδοτών. Στα Μηδικά δεν υπήρξαν Πέρσες που να ελληνίσουν, υπήρξαν Έλληνες που εμήδισαν. Στην εκστρατεία του Αλεξάνδρου, οι Έλληνες που είχανε πάει με το Δαρείο ήτανε πολλοί περισσότεροι από τους Έλληνες που ήτανε στο πλευρό του Αλεξάνδρου.

Η προδοσία είναι μέσα στο αίμα μας. Το θέμα είναι εμείς τι επιλογή θα κάνουμε.

Θα θέλουμε να είμαστε απόγονοι του Λεωνίδα ή του Εφιάλτη, του Κολοκοτρώνη ή του Νενέκου, της Αντιγόνης ή της Ισμήνης», τονίζει ο περίφημος ιστορικός Καργάκος

Σ’ όλες τις περιόδους σκλαβιάς και στην Κρήτη υπήρχαν μεμονωμένες περιπτώσεις συνεργατών των κατακτητών. 

Η Γερμανοκατοχή δεν αποτελούσε εξαίρεση. Την περίοδο αυτή γινόταν εκτελέσεις  Γερμανόφιλων από τις ανταρτικές και αντιστασιακές δυνάμεις, όπως αναφέρουν στα απομνημονεύματά τους οι Άγγλοι κατάσκοποι και οι Βετεράνοι της αντίστασης. Στα Χανιά είχε συγκροτηθεί ειδικό εκτελεστικό απόσπασμα.

Ο Λοχαγός Π. Φέρμορ (Μιχάλης) αναφέρει: «Έφτασε στο λημέρι μια ομάδα του Μπαντουβά κουβαλώντας τον….διαβόητο προδότη στο Λασίθι. Εγώ και ο Σάντι διατάξαμε την εκτέλεσή του και τον πήραν και τον πυροβόλησαν αμέσως σε μια σπηλιά. Καλά ξεκουμπίδια…».

Ο Μπαντουβάς είχε οργανώσει αρκετές εκτελέσεις προδοτών παρ’ όλα τα αντίποινα των Γερμανών, σύμφωνα με λίστα που είχε έλθει από το Συμμαχικό Στρατηγείο της Μ. Ανατολής. Είχε βέβαια και την εντιμότητα να αναγνωρίσει και εκτελέσεις αθώων, από λάθος πληροφόρηση ή λόγω εκδικητικής συκοφάντησής τους.

Στα πολυθρύλητα χωριά του Αμαρίου «την πολυσύχναστη λεωφόρο των Άγγλων κατασκόπων» εκτελέστηκαν ύποπτοι. Εκτελέσεις τέτοιες έγιναν στα χωριά Πλάτανος, Νίθαυρη, Πετροχώρι, Βολιώνες, Καλογέρου και άλλοι δικάστηκαν σε πολυετή φυλάκιση ή σε θάνατο, όπως στο Γερακάρι, Βισταγή κ.α. Ο Ζωϊδαντώνης αποτράπηκε από συναγωνιστές του να οργανώσει στον Άϊγιάννη εκτελέσεις κουρκουζάνηδων, επειδή και μόνο, στον πανικό, στην αφέλεια και στον τρόμο τους είχαν πει επικίνδυνες κουβέντες.

Στα απομνημονεύματά του ο Καλογεράκης Ν. Στελιανός (Κατσαντωνιά), μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης» Εθνική Οργάνωση Κρήτης, (Ε.Ο.Κ)  αναφέρει: 

«Μια ανταρτική ομάδα του Μπαντουβά,  υπό τον Χ….ήλθε κάτω από το χωριό στις συκιές και όπως συνήθως  συνέβαινε με ειδοποίησαν να πάω, που με ήθελαν  και τους πήγα και τρόφιμα. Κάποιους από την ομάδα, τους έβλεπα πρώτη φορά δεν ήταν από την επαρχία.- Ήντα χαμπέρια τους λέω από πού έρχεστε και πού πάτε; Ο Χ…μου αποκαλύπτει: Ερχόμαστε από τ. ….όπου σκοτώσαμε τον Πρόεδρο  Λ….γιατί ήταν  Γερμανόφιλος.

-Γιάτα μωρέ τον εσκοτώσετε, του λέω. Γιάτα δε με ρωτήξετε. Δεν ξέρω εγώ ήντα γίνεται στην Αμπαδιά; – Μα σε συνέδριο Προέδρων στο Φουρφουρά  παίνευε τους Γερμανούς, μου απαντά.-Ναι μωρέ Χ…εκειά ήμουνα. Μας είχαν καλέσει ούλους τους Προέδρους οι Γερμανοί για να κάνουν την προπαγάνδα τους, του απαντώ. Αυτός μωρέ ήτανε σερσέμης και έκανε τον ξύπνιο, ότι είχε κόζι στους Γερμανούς γι’ αυτό τους παίνευε, αλλά μας βοηθούσε κιόλας, μας έδινε πληροφορίες. Εμένα με έσωσε, γιατί με είχαν υποψιαστεί οι Γερμανοί του φυλακίου Φουρφουρά, βάσει κάποιων γεγονότων και θα με σκότωναν, αλλά αυτός με ειδοποίησε με το κουνιάδο μου το Μακρυγιώργη, επειδή ήταν και συγγενής της γυναίκας μου. Από τότε για μήνες δεν κοιμόμουν στο σπίτι για να μην εγκλωβιστώ. - Ήντα πήγε μωρέ ο Στελιανός και έκαμε στους Γερμανούς και είναι πυρ και μανία εναντίον του, του λέει. Να μην τους ξαναπλησιάσει στα 500 μέτρα, μέχρι να τους καλμάρω, γιατί αν τον πάνε ως ύποπτο στα σύρματα στη Φορτέτζα στο Ρέθυμνο κανείς δεν μπορεί να τον γλιτώσει. Του ζητούσαν να τους επιβεβαιώσει ότι ο Πρόεδρος του Άι-Γιάννη  συνεργάζεται με τους αντάρτες και τους Άγγλους και θα τον εκτελέσουμε. Αυτός το αρνιόταν, δεν τους το έκανε καλά, ειδοποίησε και το Νομάρχη να παρέμβει και έτσι τη γλίτωσα. Για το καλό  αυτό που μου έκανε, αν είχα πληροφορηθεί ότι σχεδιαζόταν η εκτέλεσή του δεν θα άφηνα να γίνει και η γνώμη μου τότε είχε βαρύτητα. 

Συνέβαινε μερικές φορές συγγενείς και φίλοι αντιμαχόμενων ιδεολογιών και παρατάξεων να προστατεύει ο ένας τον άλλο σε δύσκολες καταστάσεις. Πιστεύω ότι με δάκτυλο συγχωριανών του, που τον ζήλευαν ήλθε αυτό το αποτέλεσμα. 

Τότε ο Χ…επειδή τον πίεσα μου λέει: Δεν κάνομε του κεφαλιού μας Στελιανέ, από το Κάιρο ήλθαν τα ονόματα και βγάζει από το μπέτη του μια λίστα, που είχε έρθει από το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής και έγραφε ποιοι έπρεπε να εκτελεστούν σαν Γερμανόφιλοι. -Μπρε συ Χ…. το Κάιρο ξέρει ήντα γίνεται επαέ ή εμείς που ζούμε εδώ το ζόρε, του λέω.

Βέβαια ακουγόταν διάφορα γι’ αυτόν. Ήταν ικανός αλλά απρόσεκτος, έλεγε ότι του κατέβαινε, θαύμαζε τους Γερμανούς σαν λαό και αυτοί τον συμβουλεύονταν. Μπαινόβγαινε με αέρα στο φυλάκιο του Φουρφουρά.

-Ένας χωριανός του μια φορά μου έλεγε: Εμάς ο Πρόεδρος μας έχει κόζι στους Γερμανούς, δεν είναι σαν εσάς τους άλλους Προέδρους. Του έχουν και στολή Γερμανική δώσει και πιστόλι. Στο χωριό του δεν πείραζαν κανένα οι Γερμανοί, από την εμπιστοσύνη που του είχαν, ενώ στα δικά μας συνεχώς κυκλώσεις και έρευνες.  Πήγαν αυτοί οι αντάρτες στο σπίτι του, δήθεν ότι τον θέλουν, κάθονται πίνουν καφέ, τον σκότωσαν και έφυγαν.   

-Τώρα θα πάμε, μου λέει ο Χ…. και στ….  και μου δείχνει το χωριό απέναντι, να σκοτώσομε και εκεί τον Πρόεδρο. Ξεμυγούμαι και γώ. Όχι του λέω, δεν θα πάτε, μη το κάνετε, γιατί θα δημιουργήσομε πρόβλημα στην αντίσταση. Οι συγγενείς του θα ξεσηκωθούν, θα μας προδώσουν στους Γερμανούς, δεν θα μπορούν να κινούνται ανταρτικές ομάδες στην Αμπαδιά. Θα γίνει ζημιά. Έτσι τους απέτρεψα, προβληματίστηκαν  και δεν πήγαν. Στην αντίσταση υπήρχαν οι σκληροπυρηνικοί και οι μετριοπαθείς που αποτρέπαμε τις υπερβολές».

Ο Οπλαρχηγός Πετρακογιώργης ήταν και αυτός λογικός και συγκρατημένος. «Πολλές φορές φοβούμενος τα αντίποινα για τον πληθυσμό καθυστερούσε να εφαρμόσει διαταγές των Βρετανών, όπως συνέβη με την εκτέλεση των δοσιλόγων το 1942. Το ίδιο είχε κάνει τότε και ο Στεφανογιάννης που δεν εκτέλεσε τον …. και ένα ….. φοβούμενος τ’ αντίποινα και τη διαίρεση του χωριού» Βλ. Γεωργίου Φαραγκουλιτάκη (Σκουτελογιώργη), Οι σταυραετοί του Ψηλορείτη, Ηράκλειο 1991.

Ο Μ. Μπαντουβάς στα απομνημονεύματά του, κάνει και μια σημαντική επισήμανση και παραδοχή λαθών του, την οποία δεν αναφέρει κανένας άλλος αγωνιστής της αντίστασης, που δείχνει τη γενναιότητα και το ήθος του σημαντικού αυτού στελέχους της αντίστασης. Αναφέρει: «Εσκοτωθήκανε ορισμένοι άνθρωποι, οι οποίοι είχαν καταγγελθεί δήθεν από πατριώτες, ενώ ήταν οι ίδιοι, οι καταγγέλοντες αυτούς, οι προδότες, οι καθ’ εαυτού προδότες. Αυτοί ήτονε λίγοι, αλλά όσο μπορούσαμε τους εκκαθαρίσαμε και τσι αποκαταστήσαμε. Δεν είχε σημασία εάν ήτονε σκοτωμένοι. Είπαμε στα παιδιά τος ότι: Στο πόλεμο γίνονται και αδικίες. Ο πατέρας σας ή ο αδελφός σας εσκοτώθηκε άδικα. Εμάθαμε τώρα τον προδότη. Και έτσι κατά ένα μέρος εταχτοποιηθήκανε  έστω και αργά οι άδικα σκοτωμένοι και εστιγματισθήκανε οι δήθεν πατριώτες, οι οποίοι για οιανδήποτε λόγο είχανε δώσει ψευδής καταγγελίες». 

Εποχές δύσκολες, επικίνδυνες και απρόβλεπτες, που η ζωή  ήταν μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης, κινούταν σε συμπληγάδες, κρεμόταν   «από μπαμπακερή κλωστή», χωρίς ιδιαίτερη αξία. 

Αλλά στην ιστορία και στη ζωή  δεν είναι όλοι για όλα.

Πηγές:

1.Καλογεράκη  Στυλιανού, Απομνημονεύματα.

2.Λίτινα Αντ, Μαρτυρίες από τη συμμετοχή μου στους εθνικούς αγώνες (1940-45), Λοχαγού, Δικηγόρου, Προέδρου της Επαρχιακής επιτροπής Αμαρίου της Αντιστασιακής οργάνωσης, «Εθνική Οργάνωση Κρήτης»(Ε.Ο.Κ), τ. Βουλευτή.

3.Μπαντουβά Μ.(Οπλαρχηγού), Απομνημονεύματα.

4.Φαραγκουλιτάκη Γεωργίου, (Σκουτελογιώργη), Οι σταυραετοί του Ψηλορείτη, Ηράκλειο 1991.

5.Φέρμορ Π., Η απαγωγή του Στρατηγού Κράιπε.