1847 – 1848: Δύο ταραγμένα χρόνια που έμειναν στην ιστορία ως "Μουσουρικά"

Αφορούσαν τις δύσκολες ελληνοτουρκικές σχέσεις και τα διπλωματικά επεισόδια αυτής της περιόδου  μεταξύ του Βασιλείου της Ελλάδας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πρωταγωνιστής αυτής της διένεξης ο Πρεσβευτής της Υψηλής Πύλης Κωνσταντίνος Μουσούρης ή Κωστάκης Μουσουρο Μπέης, με ελληνική καταγωγή και παιδεία. Ήταν μάλιστα από την αρχοντική Κρητική - Φαναριώτικη οικογένεια των Μουσούρων που είχε ρίζες στο Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Ήταν γιος του Στέφανου Μουσούρου και της Κασσάνδρας, και αδελφός του Παύλου Μουσούρου. Διετέλεσε πρέσβης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Ελλάδα, από το 1834 μέχρι 1848, επί Βασιλείας του Όθωνα και στη συνέχεια στη Βιέννη, το Λονδίνο, και το Τορίνο.

Στις 23 Ιανουαρίου 1847 ο Κωνσταντίνος Μουσούρος, όπως είπαμε  πρέσβης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Αθήνα, επί Σουλτάνου Αμπντούλ Μετζίτ Α΄, αρνήθηκε να χορηγήσει διαβατήριο στον υπασπιστή του Βασιλέως Όθωνα, Τσάμη Καρατάσο, με την αιτιολογία ότι είχε συμμετάσχει στο κίνημα της Mακεδονίας κατά του Σουλτάνου. Ήθελε να επισκεφτεί την Κωνσταντινούπολη και ο Μουσούρος, για να μην κατηγορηθεί από την κυβέρνησή του για φιλελληνική στάση, εξαιτίας της καταγωγής του), απέρριψε το αίτημα του.

Δύο μέρες αργότερα, στις 25 Ιανουαρίου 1847, σε δεξίωση που γινόταν στα ανάκτορα ο Όθων προσέβαλλε τον Τούρκο πρέσβη λέγοντάς του στα γαλλικά «Νομίζω, κύριε, ότι ο βασιλιάς της Ελλάδος άξιζε περισσότερο σεβασμό», και απέστρεψε στη συνέχεια το πρόσωπό του. Κατόπιν υπόδειξης του Άγγλου πρέσβη Λάιονς, που καιροφυλακτούσε για επεισόδιο σε βάρος του Όθωνα, ο Μουσούρος αποχώρησε από την δεξίωση.

Ο Τούρκος υπουργός των εξωτερικών απαίτησε με τελεσίγραφο την δημόσια συγγνώμη του πρωθυπουργού της Ελλάδας Ιωάννη Κωλέττη προς τον πρέσβη τους, κάτι που φυσικά δεν έγινε δεκτό από την ελληνική κυβέρνηση. Η απόρριψή του προκάλεσε την αναχώρηση του Mουσούρου από τον Πειραιά στις 3 Φεβρουαρίου και στη συνέχεια την ανάκληση, στις 30 Μαρτίου του Έλληνα πρεσβευτή στην Πύλη Eμμανουήλ  Aργυρόπουλου. Τον Αύγουστο του 1847 η Πύλη προχώρησε στην καθολική διακοπή των επίσημων σχέσεών της με το ελληνικό κράτος και στην ανάκληση των διαπιστευτηρίων των ελλήνων προξένων.

Η διευθέτηση του επεισοδίου και η αποκατάσταση των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα βραδυπορήσουν για ένα χρόνο, εξαιτίας της ανάμειξης των μεγάλων Δυνάμεων, οι οποίες βρήκαν πρόσφορο έδαφος για να εκδηλώσουν τον ανταγωνισμό τους. Η Αγγλία υποκινούσε σε αδιαλλαξία την Τουρκία και εμπόδιζε κάθε συμβιβαστική προσπάθεια, θέλοντας να ανατρέψει τον γαλλόφιλο Κωλέττη, υποβοηθούμενη και από τους «Τάιμς του Λονδίνου», που χαρακτήριζαν τον έλληνα πρωθυπουργό «δόλιο, απατεώνα και χαμερπή». Για τους υποκινητές των «Μουσουρικών» δεν είχε καμία αμφιβολία και ο πολύς Μέτερνιχ: «Η υπόθεσις Μουσούρου είναι πολιτικόν παίγνιον της Αγγλίας. Αυτουργός της υποθέσεως είναι ο Λάιονς και εργολάβος του θεάματος ο Πάλμερστον (Υπουργός Εξωτερικών)».

Η σθεναρά στάση του Κωλέττη τον είχε καταστήσει ιδιαίτερα δημοφιλή στο λαό. Παρότι η κυβέρνησή του ήταν βουτηγμένη στα σκάνδαλα (Υπόθεση Πονηρόπουλου) προκήρυξε εκλογές για τον Ιούνιο του 1847, τις οποίες κέρδισε πανηγυρικά. Συν τοις άλλοις, η Ελλάδα αντιμετώπιζε και το κίνδυνο οικονομικού εμπάργκο από τους Οθωμανούς, που θα έπληττε κυρίως τη ναυτιλία και το εμπόριο. Όταν ο άγγλος πρεσβευτής Λάιονς το επεσήμανε στον Κωλέττη, ο πείσμων ηπειρώτης του απάντησε: «Οι ναύται θα γίνουν πειραταί και οι τεχνίται λησταί».

Ο Κωλέττης δεν πρόλαβε να χαρεί τον εκλογικό του θρίαμβο και πέθανε τον Αύγουστο του 1847. Τον διαδέχθηκε ο αγωνιστής του '21 Κίτσος Τζαβέλας, που ακολούθησε στην αρχή την ίδια σθεναρή στάση με τον προκάτοχό του. Τον Οκτώβριο του 1847 η ελληνική πλευρά έδειξε διάθεση συμβιβασμού με υπόμνημα που κατέθεσε στις μεγάλες Δυνάμεις ο Υπουργός Εξωτερικών Γλαράκης, έπειτα από τις επαφές του Όθωνα με τον τσάρο της Ρωσίας Νικόλαο, ο οποίος ανέλαβε διαμεσολαβητής για την εξομάλυνση της διαφοράς και την αποκατάσταση των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Η Ρωσία διαμήνυσε στην Ελλάδα ότι θα έπρεπε να ικανοποιήσει ηθικά την Τουρκία, αλλά και να αναθερμάνει τις σχέσεις της με την Αγγλία, αναθέτοντας ένα ή δύο υπουργεία σε στελέχη του Αγγλικού Κόμματος. Η ρωσική πρόταση, που δικαίωνε τις τουρκικές θέσεις, υποστηρίχθηκε από την Αυστρία, την Πρωσία και τη Βαυαρία, ενώ η Γαλλία παρέμεινε ουδέτερη. Ο Όθων την αποδέχθηκε και η ελληνική κυβέρνηση με επιστολή προς τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών Ααλή Εφέντη εξέφραζε τη λύπη της «διά μιάν παρεξήγησιν, ήτις έσχεν ως αποτέλεσμα την αναχώρησιν του Απεσταλμένου της Α.Μ. του Σουλτάνου».

Η επιστολή θεωρήθηκε ικανοποιητική από την Οθωμανική Κυβέρνηση και ο Μουσούρος επανήλθε στην Αθήνα στις 8 Φεβρουαρίου 1848, με τη δήλωση της Υψηλής Πύλης ότι «χαίρει, διότι δύναται να αποκαταστήση τας σχέσεις μετά της Ελλάδος, εις ο σημείον ευρίσκοντο προ της προσωρινής διακοπής».

Η Ελληνική κυβέρνηση ζήτησε από την Πύλη να τον μεταθέσει για λόγους ασφαλείας, καθώς η Ελληνική κοινή γνώμη ήταν εξοργισμένη μαζί του, αλλά η Πύλη καθυστερούσε προβάλλοντας δικαιολογίες. Η φυσιολογική κατάληξη δεν άργησε: στις 23 Απριλίου ο Απόστολος Ναδίρης χριστιανός υπάλληλος της Τουρκικής πρεσβείας στην Αθήνα πυροβόλησε τον Μουσούρο καθώς αυτός βρισκόταν στην είσοδο της πρεσβείας. Αμέσως μετά ο Ναδίρης έφυγε φωνάζοντας "Ζήτω η Ελλάς" και συνελήφθη αμέσως. Κατά την ανάκριση δήλωσε πως δεν μπορούσε να ανεχθεί άλλο να ακούει τον Μουσούρο να βρίζει τους Έλληνες δημοσίως.  Ο Μουσούρος έχασε τον αριστερό του βραχίωνα από την επίθεση και προκλήθηκε νέα μεγάλη κρίση στην Ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η ανάκριση των αρχών για την απόπειρα δολοφονίας κατέληξε ότι ο Ναδίρης ήταν διαταραγμένος. Σύντομα ο Μουσούρος μετατέθηκε στο Λονδίνο και το συμβάν έληξε

Ο Κωνσταντίνος Μουσούρος  υπήρξε επίσης  και λόγιος ελληνομαθής όπου μετέφρασε σε έμμετρη αρχαιοπρεπή διάλεκτο την "Θεία Κωμωδία" του Δάντη, την οποία και εξέδωσε στο Λονδίνο το 1883. Ήταν παντρεμένος και είχε έναν γιό, τον Στέφανο Μουσούρο, τον μετέπειτα Ηγεμόνα της Σάμου, που έλαβε σύζυγο την κόρη του σπουδαίου εθνικού ευεργέτη από την Αίγυπτο (εκ Λήμνου) Σερ Τζον Αντωνιάδη.

Πηγές

wikipedia

istorikathemata.com

sanshmera

Νεότερη ελληνική Ιστορία