Θα μπορούσαν οι φακοί επαφής να γίνουν η απόλυτη «οθόνη» υπολογιστή;

Φανταστείτε να πρέπει να μιλήσετε ενώπιον κοινού και αντί να κοιτάζετε τις σημειώσεις σας, λέξεις να εμφανίζονται μπροστά στα μάτια σας, όπου κι αν κοιτάζετε. Αυτό είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που σύμφωνα με τους κατασκευαστές θα διαθέτουν στο μέλλον οι «έξυπνοι» φακοί επαφής. 

Φανταστείτε… είστε ένας μουσικός και οι στίχοι ή οι συγχορδίες σας είναι μπροστά στα μάτια σας. Ή είστε αθλητής και έχετε βιομετρικά στοιχεία και την απόσταση ή άλλες πληροφορίες που χρειάζεστε», λέει στο BBC ο Στιβ Σινκλέρ της Mojo, που αναπτύσσει «έξυπνους» φακούς επαφής. 

Η εταιρεία του ετοιμάζεται να ξεκινήσει πλήρεις δοκιμές «έξυπνων» φακών επαφής σε ανθρώπους, που θα εμφανίζουν μπροστά στα μάτια του χρήστη μια ενημερωτική «οθόνη». Αυτοί οι φακοί θα είναι μεγαλύτεροι- θα επεκτείνονται στο άσπρο του ματιού- θα διορθώνουν την όραση του χρήστη, αλλά επίσης έχουν μια μικροσκοπική «οθόνη» microLED, έξυπνους αισθητήρες και μπαταρίες. 

«Έχουμε δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο πρωτότυπο που λειτουργεί και μπορεί να φορεθεί. Σύντομα θα αρχίσουμε να το δοκιμάζουμε εσωτερικά», λέει ο Σινκλέρ. «Ακολουθεί το ενδιαφέρον κομμάτι, που θα αρχίσουμε να κάνουμε βελτιστοποιήσεις για την απόδοση και να το φοράμε για μεγαλύτερες περιόδους ώστε να αποδείξουμε ότι μπορεί να φορεθεί όλη την ημέρα», συμπληρώνει. 

Άλλοι «έξυπνοι» φακοί αναπτύσσονται για τη συγκέντρωση δεδομένων για την υγεία. Αυτοί θα μπορούσαν να «περιλαμβάνουν τη δυνατότητα παρακολούθησης και καταγραφής της πίεσης του ματιού ή της γλυκόζης», λέει η Ρεμπέκα Ρόχας, καθηγήτρια οπτομετρικής στο πανεπιστήμιο Κολούμπια. Για παράδειγμα οι άνθρωποι με διαβήτη πρέπει να παρακολουθούν επιμελώς τα επίπεδα της γλυκόζης. 

«Επίσης, μπορεί να παρέχουν επιλογές χορήγησης φαρμάκων παρατεταμένης αποδέσμευσης, κάτι ωφέλιμο στα σχέδια διάγνωσης και θεραπείας. Είναι συναρπαστικό να βλέπουμε πόσο μακριά έχει φτάσει η τεχνολογία και οι δυνατότητες που προσφέρει για να βελτιωθεί η ζωή των ασθενών», συμπληρώνει. 

Σε εξέλιξη είναι έρευνα για τη δημιουργία φακών που μπορούν να διαγνώσουν και να θεραπεύσουν ιατρικές παθήσεις, από οφθαλμολογικές μέχρι διαβήτη ή ακόμη και καρκίνο, παρακολουθώντας συγκεκριμένους βιοδείκτες, όπως τα επίπεδα φωτός, μόρια που σχετίζονται με τον καρκίνο ή την ποσότητα γλυκόζης στα δάκρυα.  

Για παράδειγμα, ομάδα του πανεπιστημίου του Σάρεϊ έχει δημιουργήσει έναν μικρό φακό επαφής που περιέχει φωτοανιχνευτή για τη λήψη οπτικών πληροφοριών, έναν αισθητήρα θερμοκρασίας για τη διάγνωση πιθανής νόσου του κερατοειδούς και έναν αισθητήρα γλυκόζης για την παρακολούθηση των επιπέδων της στα δάκρυα. 

Οι ανησυχίες

Παρά τον ενθουσιασμό, οι τεχνολογία των «έξυπνων» φακών πρέπει να ξεπεράσει ακόμη αρκετά εμπόδια. Μία από τις προκλήσεις είναι οι μπαταρίες με τις οποίες θα λειτουργούν, οι οποίες θα πρέπει προφανώς να είναι απίστευτα μικροσκοπικές.  

Η Mojo δοκιμάζει ακόμη το προϊόν, αλλά θέλει οι πελάτες της να μπορούν να φοράνε τους φακούς όλη ημέρα, χωρίς να χρειάζεται να τους επαναφορτίζουν. «Η προσδοκία είναι ότι δεν θα καταναλώνεις πληροφορία από τον φακό διαρκώς, αλλά σε σύντομες στιγμές κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η ζωή της μπαταρίας θα εξαρτάται από το πώς και πόσο συχνά χρησιμοποιείται, όπως συμβαίνει με το smartphone ή το smartwatch», εξηγεί εκπρόσωπος της εταιρείας. 

Άλλες ανησυχίες, που είχαν εκφραστεί και όταν η Google λάνσαρε τα smart glasses το 2014, αφορούν τα προσωπικά δεδομένα. «Κάθε διακριτική συσκευή με κάμερα που βλέπει μπροστά, η οποία επιτρέπει στον χρήστη να βγάλει φωτογραφίες ή να καταγράψει βίντεο, θέτει κινδύνους για τα προσωπικά δεδομένα των παρισταμένων», λέει ο Ντάνιελ Λέουφερ, αναλυτής της οργάνωσης για τα ψηφιακά δικαιώματα Access Now.

«Με τα έξυπνα γυαλιά τουλάχιστον υπάρχει η δυνατότητα για κάτι που μπορεί να δείξει σε παριστάμενους όταν τους καταγράφουν, για παράδειγμα ένα κόκκινο προειδοποιητικό φωτάκι, αλλά με τους φακούς επαφής είναι ακόμη πιο δύσκολο να ενσωματωθεί μια τέτοια λειτουργία», σημειώνει. 

Πέρα από αυτό, οι εταιρείες θα πρέπει να καθησυχάσουν τους φόβους και για την ασφάλεια των δεδομένων των ανθρώπων που φορούν τους φακούς. «Τι θα γίνει αν αυτές οι συσκευές συγκεντρώνουν και κοινοποιούν δεδομένα για τα πράγματα που κοιτάζω, πόσο τα κοιτάζω, αν ο σφυγμός μου αυξάνεται όταν βλέπω ένα συγκεκριμένο άνθρωπο ή πόσο ιδρώνω όταν μου κάνουν μια ερώτηση;», αναρωτιέται ο Λέουφερ. 

«Τέτοιου τύπου προσωπικά δεδομένα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε προβληματικές παρεμβάσεις για τα πάντα, από τον σεξουαλικό προσανατολισμό μας μέχρι το αν λέω την αλήθεια σε μια ανάκριση», συμπληρώνει. Από την πλευρά της η Mojo λέει ότι όλα τα δεδομένα προστατεύονται και μένουν ιδιωτικά. 

Τέλος, υπάρχουν και ανησυχίες που προκύπτουν και για τους κοινούς φακούς επαφής. «Κάθε τύπος φακού επαφής μπορεί να αποτελέσει έναν κίνδυνο για την υγεία του ματιού, χωρίς κατάλληλη φροντίδα. Όπως με κάθε άλλη ιατρική συσκευή, πρέπει να σιγουρευτούμε ότι η υγεία του ασθενούς είναι η προτεραιότητα και ότι όποια συσκευή χρησιμοποιείται έχει οφέλη που ξεπερνούν τον κίνδυνο», επισημαίνει η Ρόχας από το πανεπιστήμιο Κολούμπια. 

«Ανησυχώ για τη μη συμμόρφωση, για κακή υγιεινή φακών ή για υπερβολική χρήση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω επιπλοκές όπως ενόχληση, φλεγμονή ή κινδύνους για την υγεία του ματιού», τονίζει. 

Με δεδομένο ότι οι φακοί της Mojo αναμένεται να χρησιμοποιούνται για έως έναν χρόνο, ο Σινκλέρ παραδέχεται ότι αυτή είναι μια ανησυχία. Όμως, σημειώνει ότι ένας έξυπνος φακός μπορεί να είναι προγραμματισμένος για να ανιχνεύει αν καθαρίζεται επαρκώς ή ακόμη και να ειδοποιεί τον χρήστη όταν πρέπει να αντικατασταθεί. «Θα πάρει λίγο χρόνο, όπως με όλα τα νέα προϊόντα, αλλά πιστεύουμε πως είναι αναπόφευκτο ότι όλα τα οπτικά είδη θα γίνουν τελικά έξυπνα», καταλήγει.