Πώς κατάφεραν τα θηλαστικά να «ξεγελάσουν» τον αστεροειδή που εξαφάνισε τη ζωή στη Γη;

Πριν από περίπου 250 εκατ. έτη έκανε την εμφάνιση της κλιματική αλλαγή με αύξηση των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου στην ατμόσφαιρα και αύξηση της θερμοκρασίας σε ξηρά και θάλασσα με αποτέλεσμα να υπάρξει η μεγαλύτερη μαζική εξαφάνιση της ζωής στην ιστορία του πλανήτη. Η κρατούσα θεωρία κάνει λόγο για έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα αλλά και πιθανώς μεγάλη παραγωγή μεθανίου από μικροοργανισμούς που οδήγησε στη κλιματική αλλαγή. Το συμβάν αυτό ονομάστηκε «Μεγάλο Θανατικό» και πιστεύεται ότι εξοντώθηκε πάνω από το 90% της ζωής στη θάλασσα και πάνω από το 70% στη στεριά.

Η εξέλιξη αυτή οδήγησε στην κυριαρχία των δεινοσαύρων στον πλανήτη για περίπου 190 εκατ. έτη όταν πριν από 66 εκατ. έτη ένας γιγάντιος αστεροειδής έπεσε στη χερσόνησο Γιουκατάν στο Μεξικό εξαφανίζοντας όχι μόνο τους δεινοσαύρους αλλά περίπου το 80% της ζωής σε στεριά και θάλασσα.

Τα θηλαστικά ζώα είχαν ήδη κάνει την εμφάνιση τους στον πλανήτη αλλά εξαιτίας της παρουσίας των δεινοσαύρων ήταν μικρά σε μέγεθος, ζούσαν σε κρυψώνες στη διάρκεια της μέρας και κυκλοφορούσαν όταν έπεφτε το σκοτάδι για να προστατεύονται από τους μεγάλους θηρευτές.

Εκτιμάται ότι το 90% των θηλαστικών ειδών μπήκε στη μεγάλη λίστα των ειδών που εξαφανίστηκαν από τις επιπτώσεις του αστεροειδή. Όμως τα λίγα θηλαστικά ζώα που κατάφεραν να επιβιώσουν απέκτησαν ζωτικό χώρο και ελευθερία για να εξελιχτούν, να ακμάσουν και να κατακτήσουν κάθε γωνιά του πλανήτη κυριαρχώντας από τότε σε αυτόν με τελικό αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας φυσικά την εμφάνιση του ανθρώπου.

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου έχουν ξεκινήσει μια ερευνητική προσπάθεια για να φωτίσουν το πώς κατάφεραν κάποια θηλαστικά ζώα να επιβιώσουν από την μαζική εξαφάνιση. Είναι μια πτυχή που δεν έχει τύχει ιδιαίτερης ενασχόλησης από την επιστημονική κοινότητα η οποία επικεντρώνεται εδώ και περίπου 30 έτη στο πώς εξαφανίστηκε η ζωή από τον πλανήτη όταν έπεσε ο αστεροειδής και όχι στο πώς κατάφεραν κάποια είδη να επιβιώσουν.

«Σκεφτείτε ότι είστε ένας από τους μικρούς προγόνους μας, με μέγεθος παρόμοιο με αυτό ενός τρωκτικού, που κρυβόσασταν στις σκιές και το σκοτάδι και ξαφνικά από την μια στιγμή στην άλλη οι δεινόσαυροι δεν υπάρχουν πουθενά πλέον και όλος ο πλανήτης είναι πλέον ελεύθερος για εσάς» αναφέρει ο Στιβ Μπρουσάτε, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και συγγραφέας του βιβλίου «Η άνοδος και βασιλεία των θηλαστικών».

ANDREY ATUCHIN Στη φωτογραφία εικονίζεται το Purgatorius, το αρχαιότερο γνωστό πρωτεύον θηλαστικό το οποίο πιστεύεται ότι κατάφερε να επιβιώσει από την πτώση του αστεροειδή που εξαφάνισε το 80% της ζωής στον πλανήτη.

Η μαζική εξαφάνιση της ζωής από την πτώση του αστεροειδή δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να υπάρξει μια εξαιρετικά μεγάλη σε αριθμό αλλά και ποικιλομορφία εμφάνιση θηλαστικών ειδών σε στεριά και θάλασσα. Από τις γαλάζιες φάλαινες και τα αιλουροειδή μέχρι τον άνθρωπο.

Πως κατάφεραν όμως να επιβιώσουν κάποια θηλαστικά ζώα σε ένα κόσμο που εκτιμάται ότι για μερικές δεκαετίες αμέσως μετά την πτώση του αστεροειδή ήταν απόλυτα εχθρικός στη ζωή; Ένα κόσμο χωρίς δάση, με αρχικά καυτές θερμοκρασίες επιφανείας και στη συνέχεια εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες, με απουσία του ηλιακού φωτός και άρα αδυναμία των όποιων φυτών είχαν επιβιώσει να φωτοσυνθέσουν.

Το μέγεθος

Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα το μικρό μέγεθος των θηλαστικών και η νυχτόβια διαβίωση που αποτέλεσαν τα εργαλεία για την επιβίωση τους στην εποχή των δεινοσαύρων αποτέλεσαν ταυτόχρονα και την ασπίδα τους στις ακραίες συνθήκες που επικράτησαν μετά την πτώση του αστεροειδή.

«Το μικρό μέγεθος των θηλαστικών που επιβίωσαν τα βοήθησε στο να αναπληρώσουν γρήγορα τους πληθυσμούς τους. Όσο πιο μεγάλο είναι το μέγεθος ενός ζώου τόσο μεγαλύτερος είναι ο χρόνος κύησης. Ο αφρικανικός ελέφαντας κυοφορεί για 22 μήνες όταν ένας ποντικός κυοφορεί για 20 μέρες. Σε μια συνθήκη Αρμαγεδδώνα τα ποντίκια έχουν περισσότερες πιθανότητες να διατηρήσουν τον πληθυσμό τους» αναφέρει η Ορνέλα Μπερτράντ μέλος της ερευνητικής ομάδας.

SARAH SHELLEY Στη φωτογραφία εικονίζεται το Vilevolodon, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα θηλαστικού είδους που ζούσε την εποχή των δεινοσαύρων το μικρό μέγεθος και ο τρόπος ζωής των οποίων τα βοήθησε να επιβιώσουν από την πλανητική καταστροφή που επέφερε ο γιγάντιος αστεροειδής που έπεσε στη Γη πριν από 66 εκατ. έτη.

Εκτός από τον μεγαλύτερο χρόνο κύησης όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος ενός είδους τόσο περισσότερο καθυστερεί η σεξουαλική ωρίμανση και η δυνατότητα αναπαραγωγής δεδομένο που αποτελεί και ένα ακόμη λόγο που οι δεινόσαυροι δεν κατάφεραν να επιβιώσουν των δύσκολων συνθηκών που προέκυψαν μετά την πτώση του αστεροειδή. «Οι δεινόσαυροι χρειάζονταν αρκετό χρόνο για να ενηλικιωθούν. Για δεινοσαύρους στο μέγεθος του Τυραννόσαυρου χρειάζονταν περίπου 20 έτη για την ενηλικίωση. Δεν είναι ότι αναπτύσσονταν αργά αλλά χρειάζονταν πολύ χρόνο για να γίνουν από τα μικρά ζωάκια που έβγαιναν από το αβγό τους στα τεράστια όντα που τελικά μετατρέπονταν» λέει ο Στιβ Μπρουσάτε.

Η προσαρμογή

Ένας ακόμη παράγοντας που όπως φαίνεται βοήθησε στην επιβίωση των θηλαστικών ήταν τα ανατομικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά τους.

«Τα θηλαστικά εκείνης της εποχής είχαν πολύ διαφορετική και αρκετά παράξενη μορφολογία σε σχέση με τα σημερινά. Είχαν πολύ συμπαγές σώμα με ισχυρό σκελετικό και μυϊκό σύστημα που έχει κάποια κοινά χαρακτηριστικά με σημερινά είδη που μπορούν να κινούνται και να ζουν στο υπέδαφος. Αυτό σημαίνει ότι εκείνα τα θηλαστικά είχαν ικανότητα να σκάβουν αρκετά βαθιά και να δημιουργούν ασφαλή καταφύγια από τις επικίνδυνες και μη βιώσιμες συνθήκες στην επιφάνεια» υποστηρίζει η Σάρα Σέλει, μέλος της ερευνητικής ομάδας ειδικός στην παλαιοντολογία θηλαστικών.

Η Σέλει ετοιμάζεται να ξεκινήσει μελέτες σε οστά διαφόρων θηλαστικών ειδών εκείνης της περιόδου για να επιβεβαιώσει το σενάριο της υπόγειας διαβίωσης και επίσης αν επιβίωσαν μόνο είδη που είχαν ήδη την ικανότητα να σκάβουν το έδαφος ή αν απέκτησαν αυτή την ικανότητα και θηλαστικά είδη που για παράδειγμα, ζούσαν πάνω στα δέντρα.

SARAH SHELLEY Στη φωτογραφία εικονίζεται ο Periptychus ένα θηλαστικό που ίσως έχει συγγένεια με τους σημερινούς χοίρους, τις αγελάδες και τα πρόβατα. Το ζώο αυτό φαίνεται ότι απέκτησε μεγαλύτερο μέγεθος και ισχυρότερο μυϊκό σύστημα μετά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων.

Όσον αφορά το κρίσιμο ζήτημα της διατροφής η ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι τα θηλαστικά επέδειξαν την καλύτερη προσαρμογή στις συνθήκες που διαμορφώθηκαν καταφέρνοντας να βάλουν στο διαιτολόγιο τους ότι διαθέσιμο υπήρχε σε μεγαλύτερη αφθονία στη φύση όπως σπόροι, έντομα κ.α. «Αν ήσουν δεινόσαυρος όπως για παράδειγμα, ο T.rex η τύχη δεν ήταν μαζί σου γιατί η φύση δεν σε προίκισε με εξελικτικές δυνατότητες τέτοιες που να επιτρέψουν και μάλιστα γρήγορα τη διαβίωση με σπόρους» αναφέρει η Σάρα Σέλει