Πώς η κλιματική αλλαγή απειλεί τον μεγαλύτερο παραγωγό οξυγόνου στον πλανήτη

Η αύξηση της οξύτητας των ωκεανών λόγω των εκπομπών άνθρακα μειώνει τους πληθυσμούς των διατόμων, μονοκύτταρων φωτοσυνθετικών οργανισμών που αποτελούν μια από τις πολυπληθέστερες ομάδες θαλάσσιων οργανισμών και παίζουν κρίσιμο ρόλο στο τροφικό πλέγμα, το κλίμα και την παραγωγή οξυγόνου.

Η δυσοίωνη εκτίμηση έρχεται από μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature και προειδοποιεί ότι μέχρι το τέλος του αιώνα τα διάτομα των ωκεανών θα έχουν μειωθεί έως και κατά 10%.

«Είναι ένα τεράστιο νούμερο αν σκεφτεί κανείς πόσο σημαντικά είναι για τη ζωή στους ωκεανούς και το κλιματικό σύστημα» σχολίασε ο Γιαν Τάουχερ, θαλάσσιος βιολόγος του γερμανικού ωκεανογραφικού ινστιτούτου GEOMAR.

Τα διάτομα είναι μονοκύτταρα μικροφύκη με εξωσκελετό από διοξείδιο του πυριτίου, το οποίο απορροφούν από το νερό. Όταν πεθαίνουν πέφτουν αργά στον βυθό, μαζί με τις οργανικές ενώσεις που περιέχουν, και βοηθούν έτσι στην απομάκρυνση του άνθρακα από το νερό και τελικά από την ατμόσφαιρα.

Τα διάτομα είναι μάλιστα τόσο πολυπληθή ώστε όταν βυθίζονται σχηματίζουν στρώματα από πυριτικούς εξωσκελετούς με πάχος εκατοντάδων μέτρων.

Και αντιστοιχούν σε τουλάχιστον 40% της συνολικής βιομάζας των ωκεανών και στο 20 με 50 τοις εκατό του οξυγόνου που παράγεται στον πλανήτη.

Οξίνιση

Οι ωκεανοί γίνονται όλο και πιο όξινοι λόγω του διοξειδίου του άνθρακα που απορροφάται από την ατμόσφαιρα και συμμετέχει σε χημικές αντιδράσεις που ρίχνουν το pH.

Εδώ και χρόνια, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η αύξηση της οξύτητας απειλεί τους θαλάσσιους οργανισμούς που παράγουν κελύφη από ανθρακικό ασβέστιο, όπως για παράδειγμα τα κοράλλια και τα όστρακα.

Διάτομα στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. Κάθε είδος έχει διαφορετικό γεωμετρικό σχήμα (Mogana Das Murtey, Patchamuthu Ramasamy / CC BY-SA 3.0)

Μέχρι σήμερα όμως οι βιολόγοι υπέθεταν ότι τα διάτομα είναι πιο ανθεκτικά στην οξίνιση, δεδομένου ότι χρησιμοποιούν πυρίτιο αντί για ασβέστιο.

Η νέα μελέτη, μια μετα-ανάλυση προηγούμενων ερευνών για το θέμα, δείχνει να διαψεύδει τις αισιόδοξες εκτιμήσεις. Οι ερευνητές συνδύασαν δεδομένα από μελέτες στην ανοιχτή θάλασσα, στις οποίες κλειστές δεξαμενές εμπλουτίστηκαν με CO2 προκειμένου να προσομοιωθούν σενάρια μέτριας ως υψηλής αύξησης των επιπέδων του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.

Τα ευρήματα της μετα-ανάλυσης επιβεβαιώθηκαν με μετρήσεις από τον ανοιχτό ωκεανό, αναφέρουν οι ερευνητές. Η τελική διαπίστωση της μελέτης είναι ότι, λόγω της αύξησης της οξύτητας, ο πυριτικός εξωσκελετός των διατόμων διαλύεται πιο δύσκολα στο νερό όταν τα μικροφύκη πεθάνουν.

Κι αυτό σημαίνει ότι στα φωτεινά επιφανειακά ύδατα, όπου ζουν τα διάτομα, υπάρχει λιγότερο πυρίτιο διαθέσιμο για την επόμενη γενιά.

Το πρόβλημα είναι ουσιαστικά αδύνατο να λυθεί άμεσα: ακόμα και αν οι εκπομπές άνθρακα στην ατμόσφαιρα μηδενίζονταν σήμερα, το πλεονάζον CO2 θα παρέμενε στην ατμόσφαιρα για αιώνες ή χιλιετίες. Και αυτό σημαίνει ότι οι επιπτώσεις της οξίνισης θα παραμείνουν ορατές και μετά το 2100, λένε οι ερευνητές.

«Η κλιματική αλλαγή δεν θα σταματήσει απότομα και οι παγκόσμιες επιδράσεις θα χρειαστούν καιρό για να γίνουν αισθητές» επισήμανε ο Τάουχερ.

«Ανάλογα με τις ποσότητες των εκπομπών άνθρακα, το μοντέλο της μελέτης προβλέπει απώλεια έως και του 27% του πυριτίου στα επιφανειακά νερά και μείωση των διατόμων στους ωκεανούς έως και κατά 26% έως το 2200» προειδοποίησε.