Παιδιά και TikTok: Τι λένε οι ειδικοί

Οι νέοι περνούν ολοένα και περισσότερες ώρες μπροστά σε μια οθόνη, μετά από δύο και πλέον χρόνια πανδημίας και lockdown. Πολλοί γονείς ανησυχούν, καθώς τα παιδιά τους μένουν ατελείωτες ώρες κολλημένα στα κινητά τους, τους υπολογιστές και τα tablet τους, παίζοντας, μελετώντας, ή αφιερώνοντας χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Σε μια προσπάθεια να κατευνάσει την κριτική που δέχεται, η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης TikTok, η διάσημη πλατφόρμα δημιουργίας και ανάρτησης βίντεο, εισήγαγε μια νέα δυνατότητα για να περιορίσει τον χρόνο που αφιερώνουν τα παιδιά στην εφαρμογή. Ειδικότερα, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι περιορίζει στα 60 λεπτά ημερησίως το χρόνο ενασχόλησης με την εφαρμογή για τους χρήστες κάτω των 18 χρόνων, σε μια προσπάθεια να γίνει αντιληπτός, κατανοητός και κυρίως πιο συνειδητός από τους νέους ο χρόνος που περνούν μπροστά στην οθόνη. Οποιοσδήποτε κάτω των 18, θα λαμβάνει μία ειδοποίηση στην οποία θα αναφέρεται ο χρόνος που έχουν περάσει «μπροστά στην οθόνη». Δηλαδή, εάν συμπληρωθεί το όριο των 60 λεπτών, οι έφηβοι θα κληθούν να εισαγάγουν έναν κωδικό πρόσβασης για να συνεχίσουν να παρακολουθούν, θα τους ζητηθεί δηλαδή να λάβουν ενεργή απόφαση για παράταση αυτού του χρόνου. Ειδικοί θεωρούν ότι ο νέος κανονισμός είναι προς θετική κατεύθυνση αλλά δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα της ασφάλειας των ανηλίκων. Το TikTok δέχεται πυρά για τον εξαιρετικά εθιστικό αλγόριθμό του. Παιδοψυχολόγοι και ακτιβιστές παρομοιάζουν το τελευταίο διάστημα την πλατφόρμα με εθιστικές ουσίες. Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Δρ Βερόνικα Σαμαρά, Διεθνής Σύμβουλος Ψηφιακού Αλφαβητικού και Διαδικτυακής Ασφάλειας και συντονίστρια της Δράσης Saferinternet.gr, τονίζει ότι η ασφάλεια των ανηλίκων δεν θα πρέπει να εξαρτάται μόνο από τους κανονισμούς που θέτουν οι πλατφόρμες, αλλά να αποτελεί συνέπεια της ανάπτυξης της προσωπικής ευθύνης και της κριτικής σκέψης από πολύ μικρή ηλικία.

Το TikTok ανήκει στην κινεζική εταιρεία ByteDance. Η Κίνα έχει τη δική της ξεχωριστή έκδοση του TikTok που ονομάζεται Douyin και προσφέρει μια πολύ διαφορετική εμπειρία από αυτή που είναι διαθέσιμη στη Δύση για τα παιδιά. Για παράδειγμα, περιορίζεται σε 40 λεπτά καθημερινής χρήσης για παιδιά κάτω των 14 ετών και δεν είναι προσβάσιμο από τις 10:00 το βράδυ έως τις 6:00 το πρωί. Για πολλούς, αυτό θα πρέπει να στείλει ένα προειδοποιητικό σήμα στους νομοθέτες στη Δύση, υποστηρίζοντας ότι οι αλγόριθμοι του Tik Tok μπορούν να βλάψουν τα παιδιά.

Ο ρόλος των γονέων που πολλές φορές δεν έχουν την εξοικείωση που έχουν τα παιδιά τους με το διαδίκτυο είναι κρίσιμος. Ένας γονέας δεν θα άφηνε το παιδί του να περπατήσει στο δρόμο χωρίς κάποια αίσθηση καθοδήγησης. Το ίδιο συμβαίνει και με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Χρήζουν καθοδήγησης.

«Πώς μπορούν οποιοιδήποτε κανονισμοί να είναι ικανοποιητικοί, όταν ένας χρήστης μπορεί να δώσει όποια ημερομηνία γέννησης θέλει σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και να δημιουργήσει λογαριασμό ως ενήλικας; Απλά, πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας να σέβονται τις υποχρεώσεις τους στο διαδίκτυο, και οι οποίες διασφαλίζουν τα δικαιώματά τους κρατώντας τους παράλληλα μακριά από δυνάμενους κινδύνους», τονίζει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Σαμαρά και προσθέτει: «Βάσει του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων - GDPR, απαγορεύεται στους ανηλίκους κάτω των 15 ετών στην Ελλάδα να χρησιμοποιούν οποιαδήποτε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, εκτός και αν έχουν λάβει τη συγκατάθεση των γονέων. Από εκεί και πέρα, καμία πλατφόρμα δεν μπορεί να είναι 100% ασφαλής, ούτε καν για ενήλικους χρήστες, εάν δεν ακολουθούνται από τους ίδιους οι πασίγνωστοι πια βασικοί κανόνες ασφάλειας στο διαδίκτυο».

Εκτός από την ώρα παρακολούθησης, υπάρχουν και άλλα προβληματικά σημεία στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ιδιαίτερα από τα παιδιά.

«Δεν μου αρέσει να μιλάω για κινδύνους, αλλά για ζητήματα στο διαδίκτυο. Και τα πιο σημαντικά από αυτά είναι η προστασία της ιδιωτικότητας, της δικής μας και των άλλων, η ανάπτυξη ενσυναίσθησης, έτσι ώστε πριν αναρτήσουμε οτιδήποτε στο διαδίκτυο να σκεφτούμε εάν μια τέτοια ανάρτηση θα μπορούσε να πληγώσει κάποιους άλλους, όπως και η γνώση του πραγματικού νοήματος της λέξης “φίλος”, για να αποφεύγονται συνδέσεις με αγνώστους στο διαδίκτυο και συνεπώς, πιθανά άσχημα επακόλουθα. Περαιτέρω, οι γονείς πρέπει να ενδυναμώνουν τα παιδιά να τηρούν μια υγιή ισορροπία όσον αφορά τον χρόνο που αφιερώνουν σε διαπροσωπικές, σωματικές και διαδικτυακές δραστηριότητες, και να τα παροτρύνουν να ασχολούνται με τα χόμπι και τα ταλέντα τους. Όπως ήδη ανέφερα παραπάνω, η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης από πολύ μικρή ηλικία αποτελεί κλειδί και στο να μπορούμε να ξεχωρίσουμε την αλήθεια από το ψέμα στο διαδίκτυο. Τέλος, είναι σημαντικό να χτίσουμε την αυτοεκτίμηση των παιδιών μας, και να τα βοηθάμε να αναπτύξουν ανθεκτικότητα, έτσι ώστε να μην ψάχνουν τρόπους να γίνουν αρεστοί στους άλλους μέσα από το διαδίκτυο», εξηγεί η κ. Σαμαρά και καταλήγει: «Τα social media αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των εφήβων, και όχι μόνο. Είναι πια ένα μεγάλο κομμάτι του διαδικτύου, είναι θα έλεγα ένα από τα πολλά εργαλεία του, και το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως, ακόμα και από επιχειρήσεις για τις καθημερινές μας συναλλαγές με αυτές. Συνεπώς, όπως οποιοδήποτε εργαλείο, εάν το χρησιμοποιούμε σωστά, υπεύθυνα και -γιατί όχι;- δημιουργικά, τότε όλα θα πάνε καλά».

Τελικά, οι πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως το TikTok, αντιμετωπίζουν το κρίσιμο υπαρξιακό ζήτημα εάν θα λάβουν μέτρα «εις βάρος» της δικής τους επιτυχίας, προκειμένου να διατηρούν τα παιδιά ασφαλή.