Οι δουλειές που δεν κινδυνεύουν από την Τεχνητή Νοημοσύνη… ακόμα

Από την «αυγή» της βιομηχανικής επανάστασης, εκφράζονταν φόβοι ότι οι μηχανές – από τους αυτοματοποιημένους αργαλειούς μέχρι τα μικροτσίπ – θα «έκλεβαν» θέσεις εργασίας από ανθρώπους, καθιστώντας τους περιττούς. «Προς το παρόν, οι άνθρωποι ως επί το πλείστον επικρατούν. Όμως τώρα που η Τεχνητή Νοημοσύνη θα εξαπλωθεί σχεδόν σε όλους τους κλάδους η απειλή γίνεται αντιληπτή, σύμφωνα με κάποιους ειδικούς: τα ρομπότ θα πάρουν στα αλήθεια κάποιες δουλειές.

Εκθεση της Goldman Sachs από τον Μάρτιο του 2023 εκτιμά ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να αναλάβει το 25% όλων των εργασιών που σήμερα κάνουν οι άνθρωποι. Σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να χαθούν εξαιτίας της αυτοματοποίησης. «Και αυτό θα μπορούσε να είναι τρομερό», λέει ο Μάρτιν Φορντ, συγγραφέας του βιβλίου «Ο Κανόνας των Ρομπότ: Πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη Θα Μεταμορφώσει τα Πάντα.

«Δεν θα συμβεί απαραίτητα σε μεμονωμένα άτομα, θα μπορούσε να είναι συστημικό», λέει. «Θα μπορούσε να συμβεί σε πολλούς ανθρώπους, ενδεχομένως αρκετά ξαφνικά, ενδεχομένως σε όλους ταυτόχρονα. Και αυτό θα έχει επιπτώσεις όχι μόνο στους απολυμένους αλλά σε ολόκληρη την οικονομία».

Όμως δεν είναι μόνο άσχημα τα νέα. Εμπειρογνώμονες εκτιμούν, με μια επιφύλαξη, πως υπάρχουν ακόμη πράγματα για τα οποία η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ικανή – εργασίες που απαιτούν ανθρώπινες δεξιότητες, όπως συναισθηματική νοημοσύνη και σκέψη «έξω από του κουτί». Και η μετακίνηση σε ρόλους που εστιάζουν σε αυτές τις δεξιότητες θα μπορούσε να βοηθήσει έναν εργαζόμενο να μειώσει τις πιθανότητες αντικατάστασής του από ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης. 

«Θεωρώ ότι τρεις κατηγορίες που θα είναι σχετικά προστατευμένες στο άμεσο μέλλον» λέει ο Φορντ. «Η πρώτη αφορά τις δημιουργικές δουλειές: όταν δεν κάνετε τυποποιημένες εργασίες, ούτε «αναδιατάσσετε πράγματα», αλλά πραγματικά σκέφτεστε νέες ιδέες και φτιάχνετε κάτι καινούργιο».

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι όλες οι θέσεις εργασίας που θεωρούνται «δημιουργικές» είναι ασφαλείς. Στην πραγματικότητα, ο γραφιστικός σχεδιασμός και θέσεις που σχετίζονται με τις εικαστικές τέχνες μπορεί να είναι από τις πρώτες που θα χαθούν- οι βασικοί αλγόριθμοι μπορούν να κατευθύνουν ένα ρομπότ να αναλύσει εκατομμύρια εικόνες, επιτρέποντας στην τεχνητή νοημοσύνη να κατανοήσει στον απόλυτο βαθμό και άμεσα τη ζητούμενη αισθητική. Άλλα δημιουργικά επαγγέλματα πάντως απολαμβάνουν σχετική ασφάλεια, λέει ο Φορντ: «στην επιστήμη, την ιατρική και τη νομική … άνθρωποι των οποίων η δουλειά είναι να επινοούν μια νέα νομική στρατηγική ή επιχειρηματική στρατηγική. Νομίζω ότι εκεί θα συνεχίσουν να υπάρχουν θέσεις για ανθρώπους». 

Η δεύτερη «ασφαλής» κατηγορία είναι οι θέσεις εργασίας που απαιτούν εξελιγμένες διαπροσωπικές σχέσεις. Νοσηλευτές, σύμβουλοι επιχειρήσεων και δημοσιογράφοι – ερευνητές. Πρόκειται για δουλειές, λέει, «όπου χρειάζεται πολύ βαθιά κατανόηση των ανθρώπων. Νομίζω ότι θα περάσει πολύς καιρός προτού η τεχνητή νοημοσύνη αποκτήσει την ικανότητα να αλληλεπιδρά με τρόπους που πραγματικά να δημιουργούν σχέσεις».

Μόνο ένας C-3PO θα μπορούσε να γίνει υδραυλικός

Η τρίτη ασφαλής κατηγορία, κατά τον Φορντ, είναι οι θέσεις εργασίας που απαιτούν πολύ μεγάλη κινητικότητα, επιδεξιότητα και ικανότητα επίλυσης προβλημάτων σε απρόβλεπτα περιβάλλοντα. Πολλές τεχνικές εργασίες – ηλεκτρολόγοι, υδραυλικοί, συγκολλητές – ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. «Είναι τα είδη επαγγελμάτων όπου αντιμετωπίζουν συνεχώς νέες καταστάσεις», προσθέτει. «Είναι ίσως πιο δύσκολο από οτιδήποτε άλλο να αυτοματοποιηθεί. Για να αυτοματοποιήσετε τέτοιες δουλειές, θα χρειαζόσασταν ένα ρομπότ επιστημονικής φαντασίας. Θα χρειαζόσασταν τον C-3PO του Star Wars».

Ενώ οι άνθρωποι θα παραμείνουν πιθανότατα σε θέσεις εργασίας που εμπίπτουν σε αυτές τις κατηγορίες, τα επαγγέλματα αυτά δεν θα είναι εντελώς ανεπηρέαστα από την άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης. Στην πραγματικότητα, λέει η Τζόαν Σονγκ Μακόλιν, αναπληρώτρια καθηγήτρια οικονομικών της εργασίας στο Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο των ΗΠΑ, οι περισσότερες θέσεις εργασίας, ανεξαρτήτως κλάδου, έχουν πτυχές που είναι πιθανό να αυτοματοποιηθούν από την τεχνολογία.

Δουλεύοντας παράλληλα με την Τεχνητή Νοημοσύνη

«Σε πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχει άμεση απειλή για τις θέσεις εργασίας», λέει η ίδια, «αλλά τα καθήκοντα θα αλλάξουν». Οι ανθρώπινες θέσεις εργασίας θα επικεντρωθούν περισσότερο στις διαπροσωπικές δεξιότητες, εκτιμά η Μακόλιν. «Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς, για παράδειγμα, την τεχνητή νοημοσύνη να ανιχνεύει καρκίνους πολύ καλύτερα από ό,τι θα μπορούσαν οι άνθρωποι. Στο μέλλον, υποθέτω ότι οι γιατροί θα χρησιμοποιούν αυτή τη νέα τεχνολογία. Αλλά δεν νομίζω ότι θα αντικατασταθεί ολόκληρος ο ρόλος του γιατρού».

Ενώ ένα ρομπότ μπορεί φαινομενικά εντοπίσει τον καρκίνο πολύ πιο αποτελεσματικά, οι περισσότεροι άνθρωποι θα εξακολουθήσουν να θέλουν έναν γιατρό – ένα πραγματικό πρόσωπο – να είναι αυτός που θα τους το πει. Αυτό ισχύει για όλες σχεδόν τις δουλειές, προσθέτει, και έτσι η ανάπτυξη αυτών των σαφώς ανθρώπινων δεξιοτήτων θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να εργάζονται παράλληλα με την τεχνητή νοημοσύνη.

«Νομίζω ότι είναι έξυπνο να σκεφτούμε πραγματικά, τι είδους καθήκοντα στη δουλειά μας θα αντικατασταθούν ή θα γίνονται καλύτερα από υπολογιστές ή τεχνητή νοημοσύνη. Και ποιες είναι οι συμπληρωματικές δεξιότητες». Ο Φορντ φέρνει ως παράδειγμα τους ταμίες των τραπεζών, οι οποίοι κάποτε έπρεπε να είναι πολύ ακριβείς στην καταμέτρηση χρημάτων. Τώρα, αυτή η εργασία έχει αυτοματοποιηθεί – αλλά υπάρχει ακόμα θέση για τον ταμία. «Η εργασία της καταμέτρησης χρημάτων έγινε παρωχημένη λόγω μιας μηχανής», λέει. «Αλλά τώρα, οι ταμίες επικεντρώνονται περισσότερο στη σύνδεση με τους πελάτες και στην παρουσίαση νέων προϊόντων. Η κοινωνική δεξιότητα έχει γίνει πιο σημαντική». 

Ούτε η ακαδημαϊκή εκπαίδευση ούτε μια υψηλόμισθη θέση δεν αποτελεί «ασπίδα» απέναντι στην Τεχνητή Νοημοσύνη, λέει ο Φορντ. «Μπορεί να σκεφτούμε ότι ένας υπάλληλος γραφείου είναι ψηλότερα στην τροφική αλυσίδα από κάποιον που οδηγεί αυτοκίνητο για να ζήσει» σχολιάζει ο Φορντ. «Αλλά το μέλλον του υπαλλήλου απειλείται περισσότερο από τον οδηγό της Uber, επειδή δεν έχουμε ακόμη αυτοκινούμενα αυτοκίνητα, αλλά η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί σίγουρα να γράφει εκθέσεις. Σε πολλές περιπτώσεις, οι πιο μορφωμένοι εργαζόμενοι θα απειληθούν περισσότερο από ό,τι οι λιγότερο μορφωμένοι . Σκεφτείτε το άτομο που εργάζεται στην καθαριότητα δωματίων ξενοδοχείων – είναι πραγματικά δύσκολο να αυτοματοποιηθεί αυτή η δουλειά». 

Εν ολίγοις, η αναζήτηση μιας θέσεις σε δυναμικά, μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα με απρόβλεπτες καταστάσεις, είναι μια καλή προσέγγιση για να μη χάσει κανείς τη δουλειά του από ένα Α.Ι. Τουλάχιστον για λίγο καιρό ακόμη.