Η μυστηριώδης εξαφάνιση ενός είδους γιγάντιου πιθήκου, το οποίο θεωρείται ως το μεγαλύτερο πρωτεύον θηλαστικό που περπάτησε ποτέ στην Γη, ερευνάται σε βάθος από τους επιστήμονες.
Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature αποκάλυψε πώς ο εξαφανισμένος πίθηκος, γνωστός ως Μαύρος Γιγαντοπίθηκος (Gigantopithecus blacki) δεν κατάφερε να επιβιώσει επειδή δεν μπορούσε να προσαρμοστεί στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Ο Γιγαντοπίθηκος ζούσε στην σημερινή νότια Κίνα πριν από περίπου 2 εκατομμύρια χρόνια. Το είδος εξαφανίστηκε πριν από την άφιξη των ανθρώπων στην περιοχή. Ο πίθηκος έφτανε σε ύψος τα 3 μέτρα και ζύγιζε από 200 έως 272 κιλά.
Αυτά τα πλάσματα, που είναι πολύ μακρινοί πρόγονοι των ανθρώπων, ανήκουν στην ομάδα των μεγάλων πιθήκων γνωστών ως Ponginae. Οι ζωντανοί εκπρόσωποι της ομάδας είναι οι ουρακοτάγκοι. Οι ερευνητές εικάζουν ότι ο Μαύρος Γιγαντοπίθηκος πιθανότατα θα έμοιαζε με έναν ουρακοτάγκο αν και θα ήταν πολύ μεγαλύτερος σε μέγεθος. Αυτό μπορεί να επιβεβαιωθεί μόνο όταν βρεθούν περισσότερα απολιθώματα του είδους.
Το μυστήριο με την εξαφάνιση του μεγαλύτερου πιθήκου της Γης
Μέχρι σήμερα, οι ενδείξεις για την ύπαρξη αυτού του είδους πιθήκου περιορίζονται σε τέσσερα οστά γνάθων και περίπου 2.000 απολιθωμένα δόντια που βρέθηκαν σε πολλές τοποθεσίες σπηλαίων σε περιοχές της νότιας Κίνας. Δεν έχουν βρεθεί απολιθώματα του ζώου από τον λαιμό και κάτω και γι’ αυτό οι επιστήμονες έχουν ένα μεγάλο κενό πληροφοριών γι’αυτό το είδος.
Οι τοποθεσίες των σπηλαίων περιέχουν κρίσιμα στοιχεία που σχετίζονται με την επιβίωση και την οριστική εξαφάνιση. Ωστόσο πολύ λίγες από αυτές τις τοποθεσίες είχαν χρονολογηθεί με περισσότερες από μία τεχνικές χρονολόγησης ραδιενεργών. Έτσι δεν ήταν εφικτό να καθοριστεί ο ακριβής χρόνος της εξαφάνισης του Γιγαντοπιθήκου.
«Προηγουμένως, εικαζόταν ότι ο Μαύρος Γιγαντοπίθηκος εξαφανίστηκε πριν από περίπου 420.000 με 320.000 χρόνια με βάση τη χρονολόγηση λίγων μόνο σπηλαίων», είπε στο περιοδικό Newsweek η Kira Westaway, μία από τους επικεφαλής της μελέτης από την Σχολή Επιστημών και Μηχανικών του Πανεπιστημίου Macquarie στην Αυστραλία.
Επιπλέον, οι λόγοι για τους οποίους εξαφανίστηκε το είδος αποτελούσε ένα άλυτο μυστήριο για τους επιστήμονες. Ο Μαύρος Γιγαντοπίθηκος ήταν ένας από τους λίγους μεγάλους ασιατικούς πιθήκους που εξαφανίστηκαν τα τελευταία 2,5 εκατομμύρια χρόνια.
«Η ιστορία του Μαύρου Γιγαντοπιθήκου είναι ένα αίνιγμα στην παλαιοντολογία. Πώς θα μπορούσε ένα τόσο δυνατό πλάσμα να εξαφανιστεί τη στιγμή που άλλα πρωτεύοντα προσαρμόστηκαν και επιβίωναν; Η λύση για την αιτία της εξαφάνισής του έχει γίνει το ‘Άγιο Δισκοπότηρο’ σε αυτόν τον κλάδο», δήλωσε ο Yingqi Zhang , ένας από τους επικεφαλής της μελέτης από το Ινστιτούτο Παλαιοντολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας Σπονδυλωτών στην Κινεζική Ακαδημία Επιστημών (IVPP).
«Το IVPP ανασκάπτει στοιχεία για τον Μαύρο Γιγαντοπίθηκο σε αυτήν την περιοχή για πάνω από 10 χρόνια. Ωστόσο χωρίς σταθερή χρονολόγηση και συνεπή περιβαλλοντική ανάλυση, η αιτία της εξαφάνισής του μας είχε ξεφύγει», τόνισε ο Yingqi Zhang.
Παράλληλα υπογράμμισε ότι ένα σημαντικό στοιχείο αυτού του μυστηρίου ήταν ο συγχρονισμός και γι’ αυτό αποφάσισε να συμπεριλάβει στην έρευνα την Kira Westaway, που είναι γεωχρονολόγος. «Είμαι σε θέση να χρονολογήσω τα ταφικά ιζήματα που περιβάλλουν τα απολιθώματα του Μαύρου Γιγαντοπιθήκου. Δουλεύουμε μαζί από το 2015 προσπαθώντας να λύσουμε το μυστήριο του τέλους του», δήλωσε η Westaway.
Η αλλαγή στο περιβάλλον
Στην τελευταία μελέτη, οι επιστήμονες εφάρμοσαν μια διεπιστημονική ανάλυση σε 22 σπήλαια στην επαρχία Κουανγκσί, στη νότια Κίνα. Πρώτον, η ομάδα χρησιμοποίησε τεχνικές χρονολόγησης για να δημιουργήσει ένα «παράθυρο εξαφάνισης» κατά το οποίο ο γιγαντιαίος πίθηκος και υπολόγιζαν ότι η εξαφάνιση του έγινε στο διάστημα μεταξύ 295.000 και 215.000 περίπου χρόνια πριν.
«Έχουμε ένα πολύ πιο ισχυρό χρονοδιάγραμμα για τη ζωή τους και την χρονική περίοδο που εξαφανίστηκαν, όχι με βάση τα στοιχεία από μία ή δύο σπηλιές. Έχουμε δει δειγματοληψία 22 σπηλαίων σε μια ευρεία περιοχή και χρησιμοποιήσαμε 6 τεχνικές χρονολόγησης για να βεβαιωθούμε ότι το χρονοδιάγραμμα είναι ακριβές», είπε η Westaway.
Αυτό το παράθυρο παρείχε στους ερευνητές μια αξιόπιστη χρονική περίοδο για να διερευνήσουν τις σύγχρονες περιβαλλοντικές συνθήκες και πώς μπορεί να συμπεριφέρθηκε και να ανταποκρίθηκε ο πίθηκος στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν αναλύσεις γύρης, απολιθωμάτων, ιζημάτων και σταθερών ισοτόπων και κατάφεραν να ανακατασκευάσουν τις ακριβείς περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούσαν στο χρονικό διάστημα της εξαφάνισης του είδους.
Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πριν από περίπου 2,3 εκατομμύρια χρόνια, το περιβάλλον αποτελούνταν από πυκνά, πλούσια δάση και χόρτα. Αυτό το περιβάλλον, που είχε ποικίλες πηγές τροφής και άφθονες πηγές νερού, παρείχε ιδανικές συνθήκες για να ευδοκιμήσει ο Μαύρος Γιγαντοπίθηκος μαζί με άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά.
Ωστόσο περίπου πριν από 700.000-600.000 χρόνια, οι ερευνητές παρατήρησαν μια στροφή προς ένα πιο εποχιακό κλίμα, το οποίο πυροδότησε αλλαγές στα φυτά και αύξησε τα ανοιχτά δασικά περιβάλλοντα. Αυτό το περιβάλλον χαρακτηριζόταν από μικρότερη ποικιλομορφία στις πηγές τροφής.
Χάθηκε πριν από 300.000 χρόνια
Οι ερευνητές ανέλυσαν επίσης τα δόντια του Μαύρου Γιγαντοπιθήκου και του Κινεζικού Ουρακοτάγκου (Pongo weidenreichi), -του πλησιέστερου συγγενή τους πρωτεύοντος θηλαστικού. Στόχος ήταν να προσδιορίσουν τις αλλαγές στη διατροφή και τη συμπεριφορά του είδους σε αυτήν την περίοδο.
Αυτό αποκάλυψε ότι ο Μαύρος Γιγαντοπίθηκος δεν ήταν καλός στην προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες και εμφάνιζε σημάδια χρόνιου στρες. Τα απολιθώματα υποδηλώνουν μείωση του αριθμού και της γεωγραφικής εξάπλωσης του πιθήκου, ο οποίος φαίνεται ότι πάλευε με την εξαφάνιση πριν από περίπου 300.000 χρόνια.
Από την άλλη πλευρά, ο Κινέζος Ουρακοτάγκος φαίνεται να τα πήγε καλύτερα την ίδια περίοδο, αφού προσαρμόστηκε πιο αποτελεσματικά στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Τελικά αυτό το είδος εξαφανίστηκε πριν από 66.000 με 57.000 χρόνια.
«Το πιο εποχιακό κλίμα δημιούργησε ξηρές περιόδους όταν τα φρούτα ήταν δύσκολο να βρεθούν. Ο Μαύρος Γιγαντοπίθηκος βασιζόταν σε λιγότερο θρεπτική εναλλακτική τροφή, όπως ο φλοιός και τα κλαδιά. Την ίδια στιγμή ο κινεζικός ουρακοτάγκος ήταν πιο ευέλικτος στην εναλλακτική τροφή του, τρώγοντας βλαστούς, φύλλα, λουλούδια, ξηρούς καρπούς, σπόρους, ακόμη και έντομα και μικρά θηλαστικά», τόνισε η Kira Westaway.
Και πρόσθεσε: «Η εμβέλεια του Μαύρου Γιγαντοπιθήκου για αναζήτηση τροφής περιοριζόταν από το μέγεθός του. Αλλά ο κινεζικός ουρακοτάγκος ήταν πιο ευκίνητος. Ταξίδευε σε μεγαλύτερες αποστάσεις και αυτό του επέτρεπε μεγαλύτερη εμβέλεια για αναζήτηση τροφής. Ο Μαύρος Γιγαντοπίθηκος παρέμεινε στο δάσος ενώ ο Κινεζικός Ουρακοτάγκος μπορούσε να κινηθεί σε πιο ανοιχτά δασικά περιβάλλοντα».
Τα τελευταία ευρήματα, λοιπόν, ρίχνουν νέο φως στον θάνατο του μεγαλύτερου πρωτεύοντος που περιπλανήθηκε ποτέ στη Γη. Τελικά, ο αγώνας του Μαύρου Γιγαντοπιθήκου να προσαρμοστεί στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον του φαίνεται ότι οδήγησε στην εξαφάνιση του μεγάλου πιθήκου, σύμφωνα με τη μελέτη.
Η Kira Westaway εξήγησε ότι για τους επιστήμονες η κατανόηση των ταινιών της εξαφάνισης πρωτευόντων θηλαστικών είναι ζωτικής σημασίας. «Η επιστροφή σε παλαιότερες άλυτες εξαφανίσεις και ο προσδιορισμός των αιτιών μας βοηθά να καταλάβουμε γιατί ορισμένα είδη είναι πιο ευάλωτα και γιατί άλλα είναι πιο ανθεκτικά», ανέφερε η Kira Westaway.
