Μ. Μπλέτσας: Ο Χανιώτης του ΜΙΤ μιλά για την τεχνητή νοημοσύνη και την επόμενη γενιά που θα ζει 130 χρόνια! 

Ο διευθυντής Πληροφορικής του Media Lab στο ΜΙΤ Μιχάλης Μπλέτσας, μιλά στο protothema.gr και τον Δανίκα για την Τεχνητή Νοημοσύνη, τον εντοπισμό ασθενειών και τη δημιουργία νέων φαρμάκων, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, αλλά και για τον παρανοϊκό Τραμπ ή... τον παππούλη Μπάιντεν.

Γεννήθηκε στα Χανιά πριν από 57 χρόνια. Σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανικός στο ΑΠΘ. Στη συνέχεια έφυγε για μεταπτυχιακά στη Βιοϊατρική στις ΗΠΑ. 

Τεχνητή Νοημοσύνη, γυναίκα, φάρμακα

«Πεποίθησή μου ότι ένας από τους πιο υποσχόμενους τομείς για την πιο χρήσιμη εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης για τον άνθρωπο είναι ο τομέας της υγείας. Και στα διαγνωστικά, αλλά και στην ανάπτυξη καινούριων φαρμάκων».

-Δηλαδή τι μπορεί να κάνει η τεχνητή νοημοσύνη σε σχέση με την υγεία;

«Ο τομέας που χρησιμοποιούμε αυτή τη στιγμή είναι η μηχανική μάθηση - γιατί μαθαίνει μεγάλα δεδομένα. Για παράδειγμα, όπου ήδη τα καταφέρνει καλύτερα από τον άνθρωπο είναι ότι αν δει πάρα πολλές, χιλιάδες εικόνες από ελιές στο πρόσωπο, μαζί με τις σχετικές διαγνώσεις -ποια ελιά είναι απλή και ποια μοιάζει για μελάνωμα- θα μπορεί να διαγνώσει και να δει τι είναι καρκίνος και τι δεν είναι. Με πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια από τον άνθρωπο. Και μπορεί να δράσει επικουρικά, πιάνοντας περιπτώσεις τις οποίες δεν πιάνει ο άνθρωπος. Το ίδιο προσπαθούμε να κάνουμε τώρα στην Ελλάδα με κάποια διαγνωστικά τα οποία εκτιμούν το ρίσκο από μια διαγνωστική μαστογραφία. Ενα από τα μεγάλα προβλήματα που υπάρχουν είναι πότε λέμε στη γυναίκα να ξαναεξεταστεί. Εκείνο που μπορούμε να κάνουμε με την Τεχνητή Νοημοσύνη είναι να εκτιμήσουμε ένα ρίσκο κοιτώντας τη μαστογραφία και να πούμε σε μια γυναίκα “εσύ, έλα σε ένα χρόνο”, “εσύ, πήγαινε κάνε περαιτέρω εξετάσεις σήμερα”».

-Σε ποιον άλλον τομέα της υγείας εκτός από το διαγνωστικό κομμάτι;
«Στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων. Μπορεί ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης να ψάξει μέσα σε έναν πολύ μεγάλο αριθμό από μόρια και να διαλέξει αυτά τα οποία ταιριάζουν περισσότερο σε μία συγκεκριμένη πάθηση. Για παράδειγμα, στο MIT ένα γκρουπ βρήκε επτά καινούρια αντιβιοτικά, δηλαδή επτά μόρια τα οποία έχουν αντιβιοτικές ιδιότητες. Από κει και πέρα, για να γίνουν αυτά φάρμακα και να κυκλοφορήσουν στο εμπόριο χρειάζονται δοκιμές και άλλα πολλά».

-Αλλο παράδειγμα;
καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία της. Καθορίζει δηλαδή αν αυτή η πρωτεΐνη μπορεί να “κουμπώσει” πάνω σε ένα κύτταρο και να κάνει τη δουλειά της. Από τα πιο δύσκολα προβλήματα. Το επεξεργάζονταν για δεκαετίες. Τα τελευταία δύο χρόνια, η θυγατρική της Google, η DeepMind, στο Λονδίνο, έφτιαξε ένα σύστημα το οποίο το λέει AlphaFold, που ουσιαστικά προβλέπει πώς θα “διπλώσει” μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη με πολύ μεγάλη ακρίβεια».

Τα ρομπότ ως πειραματόζωα

-Πόσο έχει συντομευτεί τώρα η έρευνα;
«Εξαρτάται από την έρευνα. Μπορούμε, για παράδειγμα, να βάλουμε τέτοια συστήματα να κάνουν πειράματα, εικονικά».

-Δώσε μου ένα παράδειγμα πειράματος.
«Να δούμε αν ένα συγκεκριμένο μόριο έχει τη φαρμακολογική επίδραση την οποία περιμένουμε. Μπορούμε να βάλουμε ένα ρομπότ να δοκιμάζει διάφορα και μετά με τη χρήση αλγορίθμων να εκτιμούμε το αποτέλεσμα και να δοκιμάζουμε κάτι άλλο».

-Εχουμε φτάσει στην εποχή των ρομπότ; Με ανθρώπινη μορφή;
«Υπάρχουν τέτοια ρομπότ, αλλά δεν έχουν καμία σχέση με τα ρομπότ που χρησιμοποιούμε στη βιομηχανία και στα εργαστήρια. Συνήθως είναι βραχίονες. Αυτά με την ανθρώπινη μορφή είναι κυρίως για λόγους εντυπωσιασμού, δεν έχουν ιδιαίτερα πρακτική εφαρμογή».

-Θα υπάρχει ανθρώπινο ρομπότ που θα μπορεί να με βοηθήσει στο σπίτι, να φτιάξει φαγητό;

«Υπάρχουν διάφορα ρομπότ που δεν είναι ανθρωποειδή αυτή τη στιγμή, τα οποία μπορούν να δράσουν επικουρικά σε ένα οικιακό περιβάλλον. Υπάρχουν στην Ιαπωνία, όπου έχουν μεγάλο πρόβλημα γήρανσης. Προς το παρόν, τα ρομπότ δεν έχουν την επιδεξιότητα στον χειρισμό όσον αφορά τον άνθρωπο».

-Πότε θα γίνει αυτό, υπάρχει χρονικός ορίζοντας;
«Γίνονται όλο και καλύτερα. Και μάλιστα ένας από τους λόγους για τους οποίους ο κόσμος προσπαθεί να φτιάξει ανθρωποειδή ρομπότ είναι ότι σε μεγάλο βαθμό η νοημοσύνη μας έχει αναπτυχτεί εξαιτίας των αισθητηρίων μας, των ερεθισμάτων που παίρνουμε μέσω του σώματός μας. Μαθαίνουμε βιωματικά. Τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης αυτή τη στιγμή δεν μαθαίνουν έτσι. Μαθαίνουν επεξεργαζόμενα τεράστιους όγκους δεδομένων. Για παράδειγμα, από το ChatGPT μπορείς πλέον να ζητήσεις μια σκηνή όπου ένα προβατάκι βόσκει στο λιβάδι και θα σου φτιάξει ένα βίντεο. Εχει τέτοιες δυνατότητες πλέον. Αλλοι αλγόριθμοι φτιάχνουν εικόνες. Το ChatGPT, που είναι το πιο γνωστό αυτή τη στιγμή, έχει εκπαιδευτεί με οτιδήποτε κείμενο ανθρώπινο μπορείς να κατεβάσεις από το Ιντερνετ. Σαν εγκέφαλος, το μέγεθος και η πολυπλοκότητα είναι παρόμοια με αυτή ενός σκίουρου, παρ’ όλα αυτά έχει καταφέρει να μάθει πολλά με βάση όλα αυτά τα δεδομένα. Εχει μάθει τις στατιστικές σχέσεις μεταξύ των λέξεων. Δηλαδή όταν έχω αυτή τη λέξη, με τι πιθανότητα θα εμφανιστεί μαζί με μια άλλη, με τι πιθανότητα αυτές θα εμφανιστούν μαζί με μια τρίτη και πάει λέγοντας. Εχει χτίσει έναν τεράστιο πίνακα με τις πιθανότητες εμφάνισης των λέξεων, βασισμένο σε κείμενα που υπάρχουν ήδη».

-Ποιανού δημιούργημα είναι;
«Αυτό είναι δημιούργημα μιας εταιρείας που λέγεται OpenAI, στην Καλιφόρνια. Χρηματοδοτήθηκε στην αρχή από διάφορους επενδυτές, μεταξύ των οποίων και ο Ελον Μασκ, και στη συνέχεια κυρίως από τη Microsoft, η οποία το χρησιμοποιεί ήδη σε πολλά από τα προϊόντα της. Δηλαδή, στο Word γράφεις κάτι και στο συμπληρώνει».

«Οι επόμενες γενιές θα γελάνε με τις αρρώστιες και τις ανοησίες μας»

- Το μέλλον της τεχνολογίας ποιο είναι; Μου είχες πει κάποτε ότι η εξέλιξη του ανθρώπινου είδους δεν σταματά στον άνθρωπο.
«Θα μεταβούμε στην επόμενη μορφή ανθρώπου, τον μετάνθρωπο ας πούμε, η οποία σε μεγάλο βαθμό θα έχει και στοιχεία σχεδιασμού, μέσα κάποιες μετατροπές».

-Θα έχουν και ενσυναίσθηση;
«Φυσικά, και θα είμαστε και πιο έξυπνοι και πιο ανθεκτικοί. Και θα λέμε για εμάς που ζούμε τώρα, ότι κάποτε ζούσαν αυτοί οι τύποι, οι οποίοι είχανε μικρότερο IQ, πέθαιναν στα 80-90, είχανε ένα σωρό ασθένειες που εμείς δεν τις έχουμε τώρα».

- Στο μέλλον, δηλαδή, το προσδόκιμο ζωής πού θα φτάσει;
«Ξέρουμε ότι αυτή τη στιγμή, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό από τα παιδιά που γεννιούνται σήμερα θα φτάσουν στα 100. Και η επόμενη γενιά…».

-...στα 150.
«Οχι, αυτή τη στιγμή έχουμε ένα πολύ σκληρό όριο, που δεν ξέρουμε πώς θα το ξεπεράσουμε, γύρω στα 130».

-Και με τη γήρανση τι θα γίνει;
«Προσπαθούμε με διάφορους τρόπους να περιορίσουμε τις βλαβερές, τις δύσκολες συνέπειές της. Δηλαδή αν ο άλλος ξέρει ότι θα ζήσει με το μυαλό του καλά μέχρι κάποια χρόνια και δεν θα έχει πολύ έντονα κινητικά προβλήματα, η ποιότητα της ζωής θα γίνει πολύ καλύτερη».

- Δηλαδή μετά από πολλά χρόνια, οι επόμενες γενιές θα γελάνε μαζί μας, με τις αρρώστιες μας, με τις επιθυμίες, τις κουταμάρες μας.
«Οπως κάνουμε εμείς για ανθρώπους πριν από δύο με τρεις αιώνες».

Δείτε ολόκληρη την συνέντευξη στο protothema.gr