Γιατί γελάμε; Μία νέα έρευνα δίνει μια διαφορετική εξήγηση

Οι περισσότερες θεωρίες έως τώρα γύρω από το γέλιο, προσπαθούν να εξηγήσουν τι κάνει κάτι αρκετά αστείο ώστε να γελάσουμε. Ο Carlo Valerio Bellieni όμως, καθηγητής παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Σιένα, αποφάσισε να ερευνήσει όλη τη βιβλιογραφία πάνω στο θέμα του γέλιου και του χιούμορ που δημοσιεύθηκε στα Αγγλικά τα τελευταία 10 χρόνια, για να διαπιστώσει γιατί γελάμε.

Μετά από ανάλυση περισσότερων από 100 papers, κατέληξε σε ένα άλλο συμπέρασμα: Το γέλιο είναι ένα εργαλείο επιβίωσης που μας έδωσε η φύση.

Τα φυσικά χαρακτηριστικά του γέλιου, τα κέντρα του εγκεφάλου που το παράγουν και τα οφέλη στην υγεία μας, οργανώθηκαν σε συγκεκριμένα τμήματα, παράγοντας τρία διαφορετικά βήματα: το σάστισμα, την ανάλυση και το σήμα ότι όλα είναι εντάξει. Αυτό υποδεικνύει πως το γέλιο διατηρήθηκε μέσω της φυσικής επιλογής στη διάρκεια χιλιετιών για να βοηθήσει τους ανθρώπους να επιβιώσουν, ενώ μπορεί να εξηγήσει γιατί μας φαίνονται ελκυστικοί οι άνθρωποι που μας κάνουν να γελάμε.

Όπως υποστηρίζει ο Bellieni, το γέλιο δεν προκύπτει από πράγματα που μας δίνουν την αίσθηση της ασυνέπειας ή της ασυμβατότητας, αλλά από το γεγονός πως βρισκόμαστε σε μία κατάσταση η οποία ανατρέπει την προσδοκία της κανονικότητας. Αν για παράδειγμα δούμε μία τίγρη να περπατά σε ένα δρόμο της πόλης, δε θα είναι κωμικό αλλά τρομακτικό. Αν όμως η τίγρης αρχίσει να κάνει βαρελάκια στο δρόμο, τότε γίνεται κωμικό.

Ο Homer Simpson μας κάνει να γελάμε όταν πέφτει από την οροφή και επιχειρεί να στραγγαλίσει το γιο του, με τα μάτια του Bart να φαίνονται λες και είναι από λάστιχο. Αυτή η ανθρώπινη εμπειρία υπερβολής ενός κόσμου όπου οτιδήποτε μπορεί να συμβεί, μάς προκαλεί γέλιο. Αλλά για να είναι αστείο, πρέπει επίσης να είναι και ακίνδυνο. Γελάμε επειδή ξέρουμε πως ο Homer ποτέ δε βλάπτει αποτελεσματικά κάποιον και πως ο Bart δε θα πάθει κακό, επειδή ο κόσμος αυτός δεν είναι πραγματικός. Οπότε ακολουθούμε τα τρία βήματα του γέλιου.

Πρώτα, πρέπει μία κατάσταση να εμφανίζεται ως ασυνήθιστη και να μας προκαλέσει σάστισμα. Έπειτα, η ανησυχία μας πρέπει να αναλυθεί και να ξεπεραστεί και μόνο τότε το τρίτο βήμα, το γέλιο, λειτουργεί ως σήμα πως όλα είναι καλά σε όποιον βρίσκεται κοντά μας, κάνοντάς τους να καταλάβουν πως είναι ασφαλείς.

 Η θεωρία του Bellieni υποστηρίζει λοιπόν πως το γέλιο είναι ένα σήμα το οποίο οι άνθρωποι ανέπτυξαν σε βάθος χιλιετιών για να δείξουν σε άλλους πως η αντίδραση “πάλης ή φυγής” δεν είναι απαιτούμενη και πως η υποτιθέμενη απειλή έχει περάσει. Για αυτό το λόγο το γέλιο είναι μεταδοτικό. Μας ενώνει, μας κάνει πιο κοινωνικούς και σηματοδοτεί το τέλος του φόβου ή της ανησυχίας. Το γέλιο μας κάνει σίγουρους για τη ζωή μας.

Το γέλιο έχει τεράστια σημασία για τη φυσιολογία του σώματός μας. Όπως το κλάμα, η αναπνοή ή το περπάτημα, το γέλιο είναι μία ρυθμική συμπεριφορά η οποία λειτουργεί ως μηχανισμός απελευθέρωσης. Τα κέντρα του εγκεφάλου που ελέγχουν το γέλιο, είναι τα ίδια με αυτά που ελέγχουν τα συναισθήματα, το φόβο και την ανησυχία. Η απελευθέρωση του γέλιου σπάει την ανησυχία και την ένταση μιας κατάστασης, κατακλύζοντας το σώμα με ανακούφιση.

Το γέλιο βελτιώνει την αρτηριακή πίεση και την άμυνα του ανοσοποιητικού, βοηθάει να ξεπεράσουμε την κατάθλιψη και το άγχος, ενώ έρευνες έχουν δείξει πως όταν το χιούμορ χρησιμοποιείται σε ένα νοσοκομείο, επιταχύνει την ανάρρωση των ασθενών. Είναι σημαντικό και στη μάθηση, καθώς μειώνει το άγχος και βελτιώνει τη συμμετοχή.