Ελληνικό Δίκτυο Μοριακής Ογκολογίας: Νέα εποχή στην καταπολέμηση του καρκίνου

Την πρώτη ενημερωτική εκδήλωση για τις δράσεις του πραγματοποίησε το Ελληνικό Δίκτυο Μοριακής Ογκολογίας (ΕΔΙΜΟ) τη Δευτέρα, 6 Νοεμβρίου 2023, στο Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ. Το ΕΔΙΜΟ είναι ένα ερευνητικό δίκτυο για ογκολογικούς ασθενείς, συνδεδεμένο με εγχώρια πανεπιστημιακά ιδρύματα, ερευνητικούς φορείς, κλινικούς γιατρούς και ασθενείς.  

Στην εκδήλωση απηύθυναν χαιρετισμό ο Υφυπουργός Ανάπτυξης, Μάξιμος Σενετάκης και ο Γενικός Διευθυντής του Ε.Ι. Παστέρ, Ευστάθιος Γκόνος. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Guillaume Assié, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris Descartes, ενώ, εισηγήσεις έκαναν εκπρόσωποι των φορέων: 

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Ιατρική Σχολή, Τμήμα Χημείας και Τμήμα Βιολογίας), Ε.Ι. Παστέρ, Ε.ΚΕ.Β.Ε. Αλέξανδρος Φλέμιγκ, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (Ινστιτούτο Πληροφορικής και Ινστιτούτο Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας), Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (Ιατρική Σχολή), Πανεπιστήμιο Κρήτης (Ιατρική Σχολή), Πανεπιστήμιο Πατρών (Ιατρική Σχολή και Τμήμα Βιολογίας).

Στην ημερίδα καταδείχτηκε η καθοριστική συμβολή της ιατρικής ακριβείας στον εντοπισμό των πλέον αποτελεσματικών μεθόδων πρόγνωσης, διάγνωσης και θεραπείας για κάθε μεμονωμένο ασθενή, όπως και οι προκλήσεις και τα εμπόδια στην άσκησή της. Σημειώνεται πως η ιατρική ακριβείας λαμβάνει υπόψη τη μοναδικότητα του ατόμου, η οποία είναι συνάρτηση του γονιδιώματός του, του περιβάλλοντος στο οποίο ζει, του τρόπου ζωής, καθώς και του ατομικού και οικογενειακού ιστορικού του. Η πρακτική της, δε, στην προσωποποιημένη διάγνωση και θεραπεία, αναμένεται να έχει το μέγιστο δυνατό κλινικό και κοινωνικό όφελος. 

Απώτερος στόχος του ΕΔΙΜΟ είναι η απρόσκοπτη, ισότιμη και δωρεάν πρόσβαση όλων των ογκολογικών ασθενών σε καινοτόμες εξατομικευμένες, εξαιρετικά αποτελεσματικές, ογκολογικές θεραπείες. Επίσης, στόχος είναι η δημιουργία μίας βάσης δεδομένων για ογκολογικούς ασθενείς, η οποία θα αποτελέσει έναν πολύτιμο θησαυρό γνώσης.

Οι υπηρεσίες του δικτύου αναμένεται να είναι διαθέσιμες εντός του επόμενου τριμήνου και θα υπάρξει σχετική ενημέρωση. 
 

Ο Υφυπουργός Ανάπτυξης, Μάξιμος Σενετάκης, ανέφερε στον χαιρετισμό του: «Η πρόληψη, η διάγνωση και η θεραπεία του καρκίνου συνιστά κοινωνική απαίτηση, αλλά, ταυτόχρονα, και ένα στοίχημα για την επιστημονική κοινότητα. Η πολιτεία στηρίζει τη σπουδαία αυτή πρωτοβουλία, με την ελπίδα στο μέλλον να ενταχθούν σε αυτή όλες οι ογκολογικές κλινικές και οι ερευνητικοί και ακαδημαϊκοί φορείς της χώρας, ώστε να προωθηθεί ευρύτερα η ερευνητική δραστηριότητα και η αξιοποίηση της γνώσης, η οποία δημιουργείται στο πλαίσιο του ΕΔΙΜΟ».

Ο Γενικός Διευθυντής του Ε.Ι. Παστέρ, Ευστάθιος Γκόνος, σημείωσε: «Το Ε.Ι. Παστέρ συμμετέχει μετά τιμής στην εμβληματική δράση ΕΔΙΜΟ και θέτει στη διάθεση του δικτύου την υλικοτεχνική υποδομή και τον εξοπλισμό των εργαστηρίων του. Το ΕΔΙΜΟ αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική δράση, δεδομένου ότι θα αναπτύξει καινοτόμες μεθοδολογίες στη μοριακή ογκολογία προς όφελος τόσο της ερευνητικής ανάπτυξης της χώρας μας όσο και της κοινωνίας».

Στην κατακλείδα της εισήγησής του, ο επιστημονικός υπεύθυνος του δικτύου, καθηγητής Κωνσταντίνος Στρατάκης, ανέφερε: «Σήμερα μπήκαν οι βάσεις για νέες συνεργασίες, αλλά και προοπτικές για περαιτέρω χρηματοδότηση, οι οποίες ευχόμαστε να διασφαλίσουν τη συνέχεια του έργου μας στο ΕΔΙΜΟ. Από τις σημερινές εισηγήσεις τονίστηκε η σημασία τόσο των νέων γενετικών μεθόδων, όσο και άλλων νέων μοριακών μεθόδων, όπως είναι η κυτταρομετρία και η υγρή βιοψία, στη διάγνωση και παρακολούθηση του καρκίνου. Γνωρίζουμε, λοιπόν, πως πλέον το φάσμα των διαθέσιμων μεθόδων ανίχνευσης της νόσου είναι ευρύ. Και είναι σημαντικό ένα δίκτυο όπως το ΕΔΙΜΟ να μην εστιάζει σε μία και μόνο μέθοδο. Τόσο από πλευράς έρευνας όσο και τεχνολογίας, τα εργαστήρια-μέλη του ΕΔΙΜΟ είναι κορυφαία και ελπίζω του χρόνου τέτοια εποχή θα είμαστε σε θέση να παρουσιάσουμε κάποια από τα αποτελέσματα των δράσεών μας».

Με αφορμή την εκδήλωση, ο Πρόεδρος του ΙΤΕ και συντονιστής του ΕΔΙΜΟ, καθηγητής Νεκτάριος Ταβερναράκης, δήλωσε: «Όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε στην ημερίδα, η ιατρική ακριβείας δεν είναι ακριβή, αλλά πολύτιμη. Πολύτιμη, για να εξασφαλίσουμε ότι κάθε ασθενής θα έχει πρόσβαση σε εξατομικευμένη διάγνωση, πρόγνωση και θεραπεία. Το ΙΤΕ βρίσκεται στην αιχμή της έρευνας και της τεχνολογίας, δίνοντας έμφαση στη διεπιστημονική συνεργασία. Στην επόμενη φάση του ΕΔΙΜΟ, όπως τονίστηκε και από τον προσκεκλημένο ομιλητή, ενδεχομένως να επιστρατευτεί η μηχανική μάθηση και η τεχνητή νοημοσύνη, συμπληρωματικά με τα επιτεύγματα των εργαστηρίων-μελών του ΕΔΙΜΟ, στην πρόληψη και τη θεραπεία του καρκίνου». 

Λίγα λόγια για το Ελληνικό Δίκτυο Μοριακής Ογκολογίας (ΕΔΙΜΟ)

Αποτελεί πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Συστάθηκε τον Ιούνιο του 2022 και λειτουργεί υπό την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ενώ τον Απρίλιο του 2023 έλαβε έγκριση χρηματοδότησης ύψους 4 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Σκοπός του δικτύου είναι ο συντονισμός ελληνικών πανεπιστημιακών και ερευνητικών ιδρυμάτων τα οποία δραστηριοποιούνται σε έρευνα αιχμής στον τομέα της υγείας, της μοριακής ογκολογίας και της ιατρικής ακριβείας. Πιο συγκεκριμένα, το δίκτυο φιλοδοξεί να συμβάλει αφενός στην πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία του καρκίνου και αφετέρου στην ανάπτυξη νέων τεχνικών για την καλύτερη ανίχνευση των όγκων και την προσαρμογή των υπηρεσιών υγείας στην εξατομίκευση της πρόληψης και της περίθαλψης των ογκολογικών ασθενών. 

Συντονιστής του δικτύου είναι το ΙΤΕ, με επικεφαλής τον Πρόεδρο του Ιδρύματος και καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Νεκτάριο Ταβερναράκη, και επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή Κωνσταντίνο Στρατάκη, κλινικό γενετιστή γιατρό και διευθυντή ερευνών γενετικής και ιατρικής ακριβείας.

Στο δίκτυο συμμετέχουν το ΙΤΕ, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ, το Ερευνητικό Κέντρο Βιοϊατρικών Επιστημών «Αλέξανδρος Φλέμιγκ», το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Πανεπιστήμιο Πατρών, προσφέροντας υπηρεσίες ανάλυσης βιοδεικτών μοριακής ογκολογίας σε ασθενείς με αιματολογικά ή συμπαγή νεοπλάσματα. Παράλληλα, στο πλαίσιο του ΕΔΙΜΟ, δημιουργείται μία ψηφιακή βάση δεδομένων, η οποία θα συνδέσει την ανίχνευση των βιοδεικτών με τα κλινικά στοιχεία των δειγμάτων.