Αγώνας δρόμου για δείγματα πάγου

Δείγματα πάγου από τον πυρήνα παγετώνων σπεύδουν να συλλέξουν επιστήμονες, καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη οδηγεί σε εξαφάνιση παγετώνες και παγοκρηπίδες. Στα τέλη του προηγούμενου έτους η Γερμανίδα χημικός Μάργκιτ Σβικόφσκι ηγήθηκε διεθνούς επιστημονικής ομάδας, με στόχο τη συλλογή δειγμάτων πάγου από τον πυρήνα του παγετώνα Γκραν Κονμπέν στα σύνορα Ελβετίας – Ιταλίας.

Το 2018, η επιστημονική ομάδα είχε εποπτεύσει το σημείο πραγματοποιώντας διερευνητική γεώτρηση. Ο πάγος του πυρήνα βρισκόταν ακόμη σε καλή κατάσταση. Τα εγκλωβισμένα στον πυρήνα ατμοσφαιρικά αέρια δεν είχαν αλλοιωθεί, ενώ τα ραντάρ εδάφους έδειξαν ότι ο παγετώνας είχε διατηρήσει τον όγκο του. Στα δύο χρόνια που μεσολάβησαν, όμως, μέχρι την επιστροφή της επιστημονικής ομάδας με τα κατάλληλα γεωτρύπανα, ορισμένα από τα αέρια που είχαν εγκλωβιστεί στον πάγο δεν υπήρχαν πια. Η αυξημένη μέση θερμοκρασία είχε επιτρέψει τη δημιουργία υπόγειων λιμνών στον πάγο σε πολλά σημεία του παγετώνα, κάνοντάς τον να μοιάζει με «βρεγμένο σφουγγάρι», όπως παρατήρησε μέλος της αποστολής. Η λήψη αξιόπιστων δειγμάτων δεν ήταν πια εφικτή.

«Η απότομη μεταβολή μάς δείχνει πόσο ευαίσθητοι είναι αυτοί οι παγετώνες. Φτάσαμε πολύ αργά», λέει η δρ Σβικόφσκι. Η αποστολή στο Γκραν Κονμπέν υπογραμμίζει την πρόκληση που αντιμετωπίζει η επιστημονική κοινότητα στην προσπάθειά της να συλλέξει δείγματα πάγου. Κάποιοι παγετώνες εξαφανίζονται με απρόσμενα γρήγορη ταχύτητα, με τους επιστήμονες να πασχίζουν να εκπονήσουν «λίστα απειλούμενων παγετώνων» πριν να είναι πολύ αργά.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ, η συρρίκνωση των παγετώνων σε όλο τον κόσμο οφείλεται κυρίως στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Οι παγετώνες έχασαν όγκο 227 γιγατόνων τον χρόνο μεταξύ 2000 και 2004, με την ετήσια απώλεια να φθάνει τους 298 γιγατόνους το 2015. Ενας γιγατόνος νερού μπορεί να γεμίσει όλο το Σέντραλ Παρκ της Νέας Υόρκης και να υψωθεί 341 μέτρα πάνω από το έδαφος.

Από τις Αλπεις

Ο Ιταλός κλιματολόγος Κάρλο Μπαρμπάντε, μέλος της ομάδας της δρος Σβικόφσκι, επέλεξε στις αρχές του έτους να εξασφαλίσει δείγμα από τον πυρήνα του παγετώνα Νιφέτι στην κορυφή Μόντε Ρόζα των Αλπεων. Τα δείγματα που έφερε στην επιστροφή του ήταν ενθαρρυντικά για την παρούσα κατάσταση του παγετώνα. Ο Μπαρμπάντε φιλοδοξεί να οργανώσει αποστολή στο όρος Κιλιμάντζαρο στην Κένυα, το υψηλότερο όρος στην Αφρική και τόπος του τελευταίου παγετώνα που απέμεινε στην αφρικανική ήπειρο. Η ομάδα έχει πραγματοποιήσει μέχρι στιγμής γεωτρήσεις στις Αλπεις, στις Ανδεις της Βολιβίας και στη Ρωσία. «Εκατό χρόνια από σήμερα, όταν οι παγετώνες θα έχουν εξαφανισθεί, θα έχουμε τα δείγματα πάγου, που θα μπορούν να μελετηθούν από τις επόμενες γενιές ερευνητών», λέει ο Μπαρμπάντε. Τα δείγματα πυρήνων πάγου θα επιτρέψουν τη μελέτη του DNA αρχέγονων βακτηρίων και ιών, οι οποίοι απειλούν να κάνουν την επανεμφάνισή τους εξαιτίας της τήξης των πάγων. Παγωμένα έντομα και γύρη ανθέων μπορούν και αυτά να προσφέρουν πολύτιμα στοιχεία για την ιστορία των δασών στη Γη. Ξεχωριστή ομάδα επιστημόνων, η μελέτη των οποίων δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Microbiome, εντόπισε ιούς ηλικίας δεκαπέντε χιλιετιών σε δύο δείγματα πάγου από τα υψίπεδα του Θιβέτ στην Κίνα. Η γονιδιακή μελέτη απέδειξε την ύπαρξη 33 ιών στον πάγο, 28 από τους οποίους είναι άγνωστοι στην επιστημονική κοινότητα.