100 χρόνια ινσουλίνη: Μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες στην ιστορία της ιατρικής, έσωσε τους διαβητικούς

Και τι δεν χρωστά η ανθρωπότητα στους Frederick Grant Banting και Charles Best. Πρόκειται για τους Καναδούς ερευνητές που σαν σήμερα πριν από 100 χρόνια κατάφεραν να καθιερώσουν την ινσουλίνη ως μέσο θεραπείας του διαβήτη απομονώνοντας ινσουλίνη από το πάγκρεας ενός σκύλου.

Για την ανακάλυψη αυτή τούς απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας. Σημαντική συμμετοχή στο επίτευγμά του είχαν ο J.R. MacLeod και ο James Collip, ο οποίος μετέτρεψε το εκχύλισμα παγκρέατος κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο εξής σε κλινικά πειράματα.

«Θεραπεία διαβήτη τύπου 1 δεν υπήρχε, για πολλούς ασθενείς παλαιότερα η διάγνωση ισοδυναμούσε με θανατική καταδίκη» λέει η Τερέζια Σαραμπάι, από το Γερμανικό Κέντρο Διαβήτη και την Πανεπιστημιακή Κλινική του Ντίσελντορφ. Στην Πανεπιστημιακή Κλινική είναι επικεφαλής κλινικών ερευνών, όπως για τον διαβήτη.

«Πριν από 100 χρόνια οι άνθρωποι μετά από διάγνωση διαβήτη τύπου 1 ζούσαν δύο χρόνια, οι περισσότεροι πέθαιναν από έλλειψη τροφής, διότι υπόκεινταν σε εξαντλητική δίαιτα. Από τότε οι επιστήμονες υπέθεταν ότι η ασθένεια είχε να κάνει με το πάγκρεας. Σήμερα μόνο στη Γερμανία πάνω από 8 εκ. άνθρωποι πάσχουν από κάποιας μορφής διαβήτη».

Μικρά αποτελεσματικά βήματα

Η ινσουλίνη είναι ορμόνη που εκκρίνεται από το πάγκρεας. Μαζί με το γλυκογόνο ρυθμίζουν το ζάχαρο στο αίμα σε έναν υγιή οργανισμό. Σε έναν μη υγιή υπάρχει πρόβλημα στην έκκριση ινσουλίνης κι εδώ ακριβώς έγκειται το πρόβλημα. Ο διαβήτης τύπου 1 ξεκινά συνήθως σε νεαρές ηλικίες και χαρακτηρίζεται από μεγάλη έλλειψη ινσουλίνης. Αντίθετα ο διαβήτης τύπου 2 ξεκινά σε μεγαλύτερες ηλικίες και αποτελεί σημάδι ότι το σώμα δεν είναι σε θέση να εκκρίνει αρκετή ποσότητα ινσουλίνης για να ρυθμίσει αποτελεσματικά το ζάχαρο στο αίμα. Και στις δύο περιπτώσεις οι τιμές στο αίμα είναι υψηλές. 

Τον Ιανουάριο του 1922 η ερευνητική ομάδα για πρώτη φορά κατάφερε να σώσει τη ζωή ενός ασθενούς με ένεση ινσουλίνης, Επρόκειτο για τον 13χρονο Λέοναρντ Τόμσον, που είχε χάσει 30 κιλά και ήταν ετοιμοθάνατος.  Ήδη την ίδια χρονιά η σύγκλητος του Πανεπιστημίου του Τορόντο ίδρυσε επιτροπή ελέγχου βιομηχανικής παραγωγής ινσουλίνης.

Αρχικά, το εκχύλισμα ινσουλίνης προέρχονταν από χοίρους και μοσχάρια. Το 1982 οι ερευνητές κατάφεραν την παραγωγή ινσουλίνης με τη βοήθεια γενετικά τροποποιημένων βακτηριδίων που αντιστοιχεί σε ποσοστό 100% στην ανθρώπινη ορμόνη. Τεχνητή ινσουλίνη στην αγορά κυκλοφορεί από το 1996. Το πλεονέκτημα είναι ότι δρα πολύ πιο γρήγορα από την ανθρώπινη.

«Η γενετική τεχνολογία άνοιξε δυνατότητες παραγωγής διαφόρων ειδών ινσουλίνης. Τις δεκαετίες του 1990 και του 2000 αναπτύχθηκε η πρώτη ινσουλίνη ταχείας δράσης, που μοιάζει πολύ με την ανθρώπινη» λέει η Σαραμπάι. Κοινό γνώρισμα όλων είναι ότι οι ασθενείς θα πρέπει να την παίρνουν τακτικά με υποδόρια ένεση.

Ινσουλίνη σε σπρέι

Για ασθενείς που αναπτύσσουν ανθεκτικότητα στην ινσουλίνη κυκλοφορεί ένα σπρέι ινσουλίνης από τη μύτη. Βελτιώνει την ευαισθησία απέναντι στην ινσουλίνη και το σημαντικό είναι ότι μειώνει το αίσθημα πείνας του ασθενούς. Έτσι, οι διαβητικοί μειώνουν το φαγητό και μπορούν να ελέγχουν καλύτερα το βάρος τους. Σε αυτό το αποτέλεσμα οδήγησε έρευνα στο Τίμπινγκεν με 52 συμμετέχοντες.

Μια άλλη μέθοδος θεραπείας, που ερευνάται από καιρό, είναι η δυνατότητα του λεγόμενου τεχνητού παγκρέατος, που όμως έχει νόημα μόνο σε διαβητικούς τύπου 1. Δεν πρόκειται για απομίμηση του ανθρώπινου οργάνου, αλλά για μια αντλία που στερεώνεται κάτω από τον ομφαλό της κολίας και φέρει μια πολύ λεπτή βελόνα ένεσης. "Το σύστημα λειτουργεί είτε χειροκίνητα οπότε και εγχύνεται ινσουλίνη αναλόγως του πόσο πολύ έχει φάει ο ασθενής, είτε σχεδόν αυτόματα» εξηγεί η Σαραμπάι.

«Με τη βοήθεια ενός συστήματος παρακολούθησης της γλυκόζης η αντλία μπορεί να αποφασίζει πόση ποσότητα ινσουλίνης χρειάζεται ο οργανισμός αναλόγως των τιμών ζαχάρου στο αίμα».

Γεγονός παραμένει ότι οι διαβητικοί εφόρου ζωής έπρεπε να ρυθμίζουν τη ζωή τους κατά τέτοιον τρόπο που να μετρούν τακτικά το ζάχαρο με ένα τσίμπημα στο δάκτυλο και να λειτουργούν αναλόγως. Έπρεπε συνεχώς να προβληματίζονται γύρω από το τι επιτρέπεται να τρώνε και τι όχι. Στο μεταξύ υπάρχουν σεμινάρια για διαβητικούς. Μαθαίνουν για την ασθένειά τους και πώς να μετρούν μόνοι τους τους το ζάχαρο.

«Πρόκειται για ένα επίτευγμα, που ξεκίνησε τη δεκαετία του 80 και συμβάλλει αποφασιστικά στην αυτοδιάθεση του ασθενούς» επισημαίνει η Σαραμπάι. Με αυτόν τον τρόπο η θεραπεία δεν βρίσκεται μόνο στα χέρια του γιατρού. Και με τις νεώτερες θεραπευτικές μεθόδους οι διαβητικοί γίνονται πιο ανεξάρτητοι από ότι παλαιότερα. Παραδείγματα μπορεί κανείς να αναζητήσει ανάμεσα σε επιτυχημένους αθλητές.