Τρίκαλα: Ενεργειακά φυτά για την παραγωγή στερεού καυσίμου

Το Εργαστήριο Γεωργίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έχει προτείνει εδώ και αρκετά χρόνια τη χρησιμοποίηση βιομάζας από καλλιεργούμενα ενεργειακά φυτά για παραγωγή θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας με σκοπό την αύξηση του εισοδήματος του γεωργού και την οικονομική ανάπτυξη σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Όπως είναι γνωστό παρήγαγε και μεταποίησε σε βιομηχανική βάση το πρώτο ελληνικό στερεό καύσιμο σε μορφή πελλέτας και σήμερα το χρησιμοποιεί για τη θέρμανσή του με πρώτη ύλη την αγριοαγκινάρα.

Τα στερεά καύσιμα σ’ αυτή τη μορφή στοχεύουν στην παραγωγή θερμικής ενέργειας και αντικατάσταση του πετρελαίου θέρμανσης για οικιακή και κυρίως βιομηχανική χρήση αλλά και την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος σε μονάδες μικρής ή μεγάλης εγκατεστημένης ισχύος (1- >5 Μwe). Κάτι τέτοιο συμβαίνει ήδη σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες (Η.Β., Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία, Ιρλανδία κτλ). Αυτά επισημαίνει στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Ειδήσεων ο καθηγητής Νίκος Δαναλάτος.

Ο πειραματισμός στα λεγόμενα ενεργειακά φυτά ξεκίνησε στην Ελλάδα το 1993 από τον σημερινό διευθυντή του Εργαστηρίου Γεωργίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, καθηγητή Νίκο Δαναλάτο. Σύμφωνα με όσα δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Δαναλάτος, τα αποτελέσματα των ερευνών ήταν εντυπωσιακά για την ελληνική γεωργία και γενικότερα για την ελληνική οικονομία με διάφορα ενεργειακά φυτά για την παραγωγή στερεού καυσίμου (όπως αγριοαγκινάρα, switch-grass, μίσχανθος, σόργο, κενάφ κτλ).

Η αγριοαγκινάρα σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ένα πολυετές φυτό μεσογειακής προέλευσης, καλά προσαρμοσμένο στις ξηροθερμικές συνθήκες της Νότιας Ευρώπης. Η ανάπτυξή της αρχίζει με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου και συνεχίζεται εκμεταλλευόμενη τις βροχές του χειμώνα και της άνοιξης μέχρι τις αρχές του θέρους όταν η υγρασία του εδάφους μειωθεί σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Τότε το εναέριο τμήμα του φυτού αποξηραίνεται και μπορεί να συγκομισθεί ξηρό την περίοδο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου. Με τις πρώτες βροχές του Οκτωβρίου παρατηρείται και πάλι ταχεία ανάπτυξη της αγριοαγκινάρας που μέσα σε λίγες ημέρες θα έχει και πάλι καλύψει πλήρως το έδαφος, κοκ. Λόγω του γεγονότος, διευκρινίζει ο κ. Δαναλάτος, ότι η αγριοαγκινάρα είναι πολύ ανθεκτικό φυτό, δεν επιτρέπει την ανάπτυξη ζιζανίων, ενώ σε μακροχρόνια πειράματα δεν εμφανίστηκαν ασθένειες και σοβαροί εχθροί του φυτού, κι έτσι η καλλιέργειά της μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη χρήση φυτοφαρμάκων. Επίσης, η αγριαγκινάρα λόγω του πλούσιου ριζικού της συστήματος που εκμεταλλεύεται άριστα τους εδαφικούς πόρους, χρειάζεται πολύ λιγότερο έως μηδενικό άζωτο. Η αγριαγκινάρα εκμεταλλεύεται άριστα τις χειμερινές βροχές και δίνει υψηλές αποδόσεις χωρίς άρδευση. Η απόδοση σε ξηρή ουσία κυμαίνεται από 1200-1600 κιλά σε μη αρδευόμενα χωράφια ενώ με 2-3 αρδεύσεις τον Μάιο (στην περίοδο αυτή η διαθεσιμότητα νερού είναι υψηλή στις περισσότερες περιοχές) οι αποδόσεις κυμαίνονται από 2500 - 3200 κιλά ξηρής ουσίας ανά στρέμμα. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε αντιπαράθεση με άλλες καλλιέργειες, η καλλιέργεια της αγριοαγκινάρας έχει πολύ μικρό κόστος αποδίδοντας σημαντικό εισόδημα στο γεωργό με πρακτικά μηδενική προσωπική εργασία.

Όπως είναι πλέον σε όλους γνωστό, οι πελλέτες -εξηγεί στη συνέχεια ο καθηγητής του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας- είναι μικρά κυλινδρικά τεμάχια από συμπιεσμένο ξύλο και στην περίπτωσή μας από αγριοαγκινάρα, διαφόρων μεγεθών (π.χ. διαμέτρου 6 mm και μήκους 30 mm) που μπορούν εύκολα να συσκευασθούν, μεταφερθούν με βυτιοφόρα και αποθηκευτούν στους αποθηκευτικούς χώρους, από όπου μεταφέρονται αυτόματα για την καύση τους σε υπερ-σύγχρονους καυστήρες με αποδόσεις εφάμιλλες αυτών των καυστήρων πετρελαίου, με την επιθυμητή ροή και καύση. Οι πελλέτες έχουν υγρασία περί το 8-9 % (ειδικό βάρος περί τα 700 κιλά ανά κυβικό μέτρο) και θερμική αξία τέτοια ώστε 2 κιλά να ισοδυναμούν με περίπου 1 λίτρο πετρελαίου.

Η εγκατάσταση της καλλιέργειας της αγριογκινάρας, τονίζει ο ίδιος, θα συμβάλει στη μείωση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων και την κάλυψη των συνεχώς αυξανόμενων ενεργειακών αναγκών από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ασφαλείς και συμβατές με το περιβάλλον και κυρίως όσον αφορά στον περιορισμό του φαινόμενου του θερμοκηπίου και τον περιορισμό των όξινων βροχών σύμφωνα με τις διεθνείς αποφάσεις για τον ανάπτυξη της πράσινης ενέργειας και τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου, διότι η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με βιομάζα είναι ουδέτερη σε εκπομπές CO2 καθώς η ποσότητα που ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα μετά την καύση της αφομοιώνεται από το φυτό κατά τη φωτοσύνθεση, ενώ από την άλλη πλευρά με την καύση βιομάζας σχεδόν μηδενίζεται η απελευθέρωση θείου (S) στην ατμόσφαιρα.

Πράγματι, αναφέρει ο κ. Δαναλάτος, κατά τη διαδικασία μετατροπής της βιομάζας σε «πράσινη» ενέργεια, όλα τα στοιχεία εκτός του αζώτου, επιστρέφουν ως στάχτη στο έδαφος. Έτσι δημιουργείται ο σχεδόν κλειστός κύκλος παραγωγής ενέργειας από βιομάζα. Η παγκόσμια έρευνα, η οποία ακόμη εξελίσσεται, έχει δείξει ότι το περιβάλλον ουδόλως επιβαρύνεται από τις εκπομπές αερίων κατά την παραγωγή ενέργειας από τα βιοκαύσιμα, αλλά και κατά την παραγωγή της βιομάζας.

Οι περιβαλλοντικές εκροές των υπό μελέτη συστημάτων καλλιεργειών με αγριαγκινάρα, προσθέτει ο κ. Δαναλάτος για παραγωγή βιοενέργειας είναι πολύ χαμηλότερες από αυτές των παραδοσιακών καλλιεργειών.

Πιο αναλυτικά:

∙ Μείωση νιτρορύπανσης: Η αγριαγκινάρα χρειάζεται λιγότερο άζωτο, και σε προηγούμενα πειράματα στο Π.Θ. πολύ υψηλές αποδόσεις πραγματοποιήθηκαν με 0-5 μονάδες Ν ανά στρέμμα. Τα χαμηλότερα επίπεδα λίπανσης συντελούν στη μείωση της νιτρορύπανσης που γενικά απειλεί πολλές περιοχές με καλλιέργειες καλαμποκιού, βαμβακιού, σιτηρών, κλπ. Σύμφωνα με τα Σχέδια Δράσης κατά της Νιτρορύπανσης.

∙ Μείωση φυτοφαρμάκων: Η μεγάλη ανταγωνιστικότητα της αγριαγκινάρας περιορίζει την ανάπτυξη των ζιζανίων. Είναι ανθεκτική και δεν προσβάλλεται από σοβαρές ασθένειες και έντομα. Ως εκ τούτου η χρήση μυκητοκτόνων, εντομοκτόνων και ζιζανιοκτόνων είναι σχεδόν μηδενική.

∙ Διαχείριση νερού : Η αγριαγκινάρα εκμεταλλεύεται άριστα τις χειμερινές βροχές και δίνει υψηλές αποδόσεις χωρίς άρδευση ενώ με 2-3 αρδεύσεις αργά την άνοιξη μπορεί να δώσει μέγιστες αποδόσεις.

∙ Διάβρωση- ερημοποίηση: Η αγριαγκινάρα μετά τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου αναπτύσσεται ταχύτατα και καλύπτει πλήρως το έδαφος προστατεύοντάς το από την διάβρωση που αποτελεί τον κυριότερο περιβαλλοντικό κίνδυνο ιδιαίτερα για τα επικλινή εδάφη της ξηροθερμικής ζώνης της χώρας μας.

· Αύξηση εδαφικής γονιμότητας: Πρέπει να αναφερθεί η συμβολή της καλλιέργειας στην αύξηση της γονιμότητας των εδαφών με τον εμπλουτισμό τους με οργανική ουσία και τη δημιουργία καλής δομής, έτσι ώστε να δίνει μεγάλες αποδόσεις στις επόμενες καλλιέργειες.