Τέλος στα πλαστικά μιας χρήσης σε έναν χρόνο

Αντίο στα πλαστικά μιας χρήσης λέει η Ελλάδα από τον Ιούλιο του 2021, ενώ το Δημόσιο θα αποχαιρετήσει μια σειρά προϊόντων αυτής της κατηγορίας έξι μήνες νωρίτερα. Παράλληλα θεσπίζεται περιβαλλοντική εισφορά για κάθε πλαστικό ποτήρι ή περιέκτη τροφής που θα προμηθεύεται ο πολίτης κατ΄αναλογία του μέτρου που εφαρμόζεται ήδη για τις πλαστικές σακούλες, καθώς επίσης και ειδικό σύστημα εγγυοδοσίας για τις πλαστικές φιάλες, βάσει του οποίου ο καταναλωτής θα πληρώνει παραπάνω για κάθε μπουκάλι που προμηθεύεται αλλά θα παίρνει πίσω το ποσό αυτό με την επιστροφή της συσκευασίας.

Σύμφωνα με τις βασικές αρχές του νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβαλλοντος για την κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης, το οποίο παρουσίασε σήμερα ο υπουργός, Κωστής Χατζηδάκης, προβλέπεται:

Απαγόρευση της διάθεσης στην αγορά 10 προϊόντων από τον Ιούλιο του 2021 και συγκεκριμένα μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, περιέκτες και κυπελάκια ποτών από φελιζόλ, περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ, αναδευτήρες ποτών, μπατονέτες, στηρίγματα για μπαλόνια, καθώς και πάσης φύσεως προϊόντα που διασπώνται σε μικροπλαστικά (οξοδιασπώμενα πλαστικά).

Επανασχεδιασμός των προϊόντων, που αφορά τις πλαστικές φιάλες και τους περιέκτες ποτών. Ειδικότερα, τίθεται υποχρεωτικός στόχος χωριστής συλλογής των πλαστικών μπουκαλιών 77% το 2025 και 90% το 2030.

Θέσπιση πανελλαδικού συστήματος επιστροφής εγγύησης στον πολίτη για τις πλαστικές φιάλες. Από 05.01.2023 οι πολίτες που θα επιστρέφουν στα σημεία πώλησης τα πλαστικά μπουκάλια, για τα οποία θα επιβαρύνονται με λίγα λεπτά, θα παίρνουν πίσω τα επιπλέον χρήματα, ως ανταμοιβή για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση. Για την αποτελεσματική εφαρμογή του μέτρου αυτού και τον καθορισμό της εγγύησης θα πραγματοποιηθεί μελέτη εφαρμογής έως τον Ιούλιο του 2021.

Επιβολή περιβαλλοντικού τέλους σε πλαστικά ποτήρια και περιέκτες τροφίμων, από 01.01.2022 στη φιλοσοφία του τέλους που ισχύει ήδη για τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς. Το τέλος ανέρχεται στα 4 λεπτά του ευρώ προ ΦΠΑ. Τα χρήματα που θα συλλέγονται θα πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο και θα επιστρέφουν στους Δήμους και τις Περιφέρειες για δράσεις καταπολέμησης της περιβαλλοντικής ρύπανσης.

Υποχρέωση των υπηρεσιών μαζικής εστίασης να διαθέτουν επαναχρησιμοποιούμενα εναλλακτικά προιόντα από 01.01.2022.

Υποχρέωση δωρεάν παροχής νερού σε δημόσιες βρύσες μέσω των Ο.Τ.Α., σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις και παιδικές χαρές, από τον Ιούλιο του 2021.

Υποχρέωση όλα τα καπάκια να είναι προσαρτημένα στα μπουκάλια τους μέχρι το 2024, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και από 30% αντίστοιχα το 20230.

Εισαγωγή νέων απαιτήσεων σήμανσης από τον Ιούλιο του 2021, αναφορικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις συγκεκριμένων προϊόντων. Τα προϊόντα αυτά είναι τα πλαστικά ποτήρια, τα υγρά μαντηλάκια, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα καπνικά προϊόντα.

Στο δημόσιο τομέα η απαγόρευση θα ισχύσει έξι μήνες νωρίτερα, ενώ για όσα προϊόντα απαγορεύονται θα υπάρχουν και διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις. Στόχος είναι η μείωση της κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και πλαστικούς περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026.

Το νομοσχέδιο προβλέπει και κίνητρα στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών ώστε για παράδειγμα, όσο περισσότερο ανακυκλωμένο περιεχόμενο θα έχουν τα μπουκάλια τόσο θα μειώνονται οι υποχρεωτικές εισφορές των παραγωγών πλαστικών μπουκαλιών (eco-modulation). Οι παραγωγοί ορισμένων πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης όμως θα υποχρεώνονται στην κάλυψη του κόστους της περιβαλλοντικής διαχείρισης των προϊόντων τους.

Ειδικότερα θεσπίζονται έως τον Ιανουάριο του 2023 συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για δύο νέες ομάδες προϊόντων όπως τα καπνικά προϊόντα και τα αλιευτικά εργαλεία, καθώς και άλλες 8 κατηγορίες προϊόντων (κυπελάκια ποτών, περιέκτες τροφίμων, περιέκτες ποτών, πακέτα και περιτυλίγματα, λεπτές σακούλες μεταφοράς, υγρά μαντηλάκια και μπαλόνια) τα οποία θα είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση των αποβλήτων των προϊόντων αυτών και για τον καθαρισμό των κοινόχρηστων χώρων και ακτών από τα απόβλητα των προϊόντων αυτών.

Σύμφωνα με τον κ. Χατζηδάκη, η Ελλάδα συμμορφώνεται με τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία ένα χρόνο νωρίτερα σε μία προσπάθεια να αποτελέσει μέρος της λύσης του προβλήματος, καθώς, βάσει των στοιχείων, στη χώρα μας διατίθενται δύο δισεκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών και νερών κάθε χρόνο, καθώς επίσης και περισσότερα από 300 εκατομμύρια πλαστικά ποτήρια για το σερβίρισμα του καφέ κάθε χρόνο. Επιπλέον, το 50% των απορριμμάτων στη θάλασσα είναι πλαστικά μίας χρήσης.

Κυρώσεις

Το νομοσχέδιο προβλέπει και αυστηρές κυρώσεις στις περιπτώσεις μη συμμόρφωσης και συγκεκριμένα για τη διάθεση προϊόντων που υπόκεινται σε απαγόρευση, προβλέπεται πρόστιμο στον παραγωγό –1% επί του κύκλου εργασιών του, το προηγούμενο έτος. Αντίστοιχα στις επιχειρήσεις 5 ευρώ ανά τεμάχιο προϊόντος που διέθεσε στην αγορά (ελάχιστο πρόστιμο 500 ευρώ). Για τη μη απόδοση της Εισφοράς από τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων προβλέπεται στην επιχείρηση εστίασης – 200 έως 5000 ευρώ ανά παράβαση και σε περίπτωση υποτροπής διπλασιασμός (όπως και στην πλαστική σακούλα).

Για τη διάθεση προϊόντων που δεν πληρούν τις προδιαγραφές σχεδιασμού για ανακυκλωμένο περιεχόμενο προβλέπεται πρόστιμο στον παραγωγό –1% επί του κύκλου εργασιών του, το προηγούμενο έτος. Το νομοσχέδιο θα αναρτηθεί τις προσεχείς ημέρες σε δημόσια διαβούλευση. Οπως επεσήμανε ο γ.γ. του υπουργείου, Κωνσταντίνος Αραβώσης, πρηγήθηκαν τρεις κύκλοι διαβούλευσης, διενεργήθηκαν συνολικά 15 τηλεδιασκέψεις, ενώ στη διαδικασία συμμετείχαν 44 φορείς, οι οποίοι καλύπτουν 10 τομείς /κλάδους της ελληνικής αγοράς και εκπροσωπούν περίπου 6000 μέλη-φορείς και συγκεντρώθηκαν περίπου 400 προτάσεις

«Για την εφαρμογή των στόχων σχεδιάζουμε σειρά μέτρων οικονομικού χαρακτήρα για την ενίσχυση των υποδομών και τη στήριξη των επιχειρήσεων με σκοπό την προσαρμογή τους στις νέες κατευθύνσεις του φιλόδοξου αυτού νομοσχεδίου. Ενδεικτικά αναφέρω ότι σκοπεύουμε να δημιουργήσουμε χρηματοδοτικά εργαλεία για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών, την αναβάθμιση του εξοπλισμού της βιομηχανίας τροφίμων και ποτών στο πλαίσιο των απαιτήσεων επανασχεδιασμού προϊόντων, την ενίσχυση εγκαταστάσεων ανάκτησης ανακυκλωμένων πλαστικών φιαλών ή για την παραγωγή εναλλακτικών προϊόντων, την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τη θαλάσσια ρύπανση από πλαστικά και τη σύνδεση έρευνας και επιχειρηματικότητας στον τομέα της ανάπτυξης εναλλακτικών προϊόντων» υπογράμμισε ο κ. Αραβώσης.

Παράλληλα με τη σύνταξη του νομοσχεδίου το προσεχές διάστημα θα εκδοθεί ειδικό Σχέδιο Δράσης για την εφαρμογή των προτεινόμενων διατάξεων, ενώ καταρτίζεται πρόταση για χρηματοδοτική ενίσχυση των επιχειρήσεων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, με σκοπό την ομαλή μετάβασή τους στις νέες απαιτήσεις κυκλικής οικονομίας. Επίσης σχεδιάζονται θεματικοί οδηγοί για την παροχή κατευθύνσεων σε επιχειρήσεις λιανικής πώλησης και μαζικής εστίασης, καθώς και σε τουριστικές επιχειρήσεις, σχετικά με τα ασφαλή εναλλακτικά προϊόντα, τις ορθές πρακτικές και την αποφυγή της παραπλάνησης.

Αναφερόμενο στο νομοσχέδιο η Εκτελεστική Διευθύντρια του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, Αγγελική Κοσμοπούλου σημείωσε την αξία της κοινής πρωτοβουλίας του υπουργείου με το Ίδρυμα για μια «Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μίας Χρήσης», υπογραμμίζοντας, πάντως, ότι από μόνη της η νομοθεσία δεν αρκεί: «Η αλλαγή των καθημερινών συνηθειών μας και η αλλαγή της σχέσης μας με το περιβάλλον δεν προκύπτουν δια νόμου. Χρειάζονται χρόνο, ενημέρωση, ευαισθησία και μια προσωπική επένδυση. Χρειάζονται τομή με το παλιό και μια νέα αρχή, με επιλογές που δεν υπηρετούν μόνον την ευκολία μας, αλλά και το κοινό καλό».

Στην εκδήλωση έδωσαν το «παρών» οι πρώτοι πρεσβευτές της πρωτοβουλίας «Ελλάδα Χωρίς Πλαστικά Μιας Χρήσης», προσωπικότητες που στηρίζουν την καμπάνια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης.