ΕΛΛAΔΑ
Στο χορό των Ρίχτερ – Η σεισμική έξαρση στην Ελλάδα και η «ασπίδα προστασίας» της Κρήτης
Σε τρεις περιοχές επικεντρώνεται το τελευταίο διάστημα η σεισμική δραστηριότητα, στη Λέσβο, στη θαλάσσια περιοχή βορείως της Κρήτης και στην Εύβοια
Περίοδο σεισμικής έξαρσης διανύει η Ελλάδα τους τελευταίους δύο μήνες, με σεισμούς όμως μέτριας ισχύος, που δεν περνούν το κατώφλι των 5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.
Σε τρεις περιοχές επικεντρώνεται το τελευταίο διάστημα η σεισμική δραστηριότητα, στη Λέσβο, στη θαλάσσια περιοχή βορείως της Κρήτης και στην Εύβοια, χωρίς πάντως να θεωρείται πως αυτή η χρονική σύμπτωση συνδέεται με κοινούς γεωδυναμικούς μηχανισμούς. Εξάλλου, δεν είναι άγνωστο πράγμα για την Ελλάδα η εμφάνιση περιόδων σεισμικής έξαρσης και μάλιστα με πιο ισχυρές εντάσεις.
Ο σεισμός των 4,8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ στη βόρεια Λέσβο είναι ο δεύτερος στην ίδια περιοχή, μετά τα 4,9 Ρίχτερ της 7ης Ιανουαρίου. «Υπήρξε μια πολύ μικρή απόκλιση από τον αρχικό σεισμό, οπότε θέλουμε περισσότερο χρόνο για να εκτιμήσουμε την πορεία της σεισμικής ακολουθίας. Είναι θετικό πως έχουν ήδη σημειωθεί 97 μετασεισμοί μικρότερης έντασης, όλοι προερχόμενοι από ένα κατακόρυφο ρήγμα από βορειοδυτικά προς νοτιοανατολικά. Μια υπόθεση που εξετάζεται είναι μήπως η ύπαρξη γεωθερμικού πεδίου στην περιοχή προκαλέσει την εμφάνιση σμηνοσειρών, δηλαδή μιας σεισμικής σειράς με αρκετούς σεισμούς στο επίπεδο του αρχικού», σημειώνει στην «Καθημερινή» ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, Αθανάσιος Γκανάς.
Η ανησυχία για τη Λέσβο σχετίζεται με την περίπτωση ενεργοποίησης του παρακείμενου ρήγματος της Αγίας Παρασκευής, που το 1867 είχε δώσει πολύ ισχυρό σεισμό, έντασης κατ’ εκτίμηση 6,8 Ρίχτερ. Πάντως, όπως σχολιάζει ο κ. Γκανάς, «δεν διαφαίνεται κάποια μετατόπιση της δράσης προς το ρήγμα της Αγ. Παρασκευής». Βεβαίως, υπάρχει αυξημένη επαγρύπνηση, καθώς η σεισμική δραστηριότητα εκδηλώνεται στη στεριά, κοντά σε κατοικημένες περιοχές.
Αντιθέτως, οι σεισμοί που σημειώνονται στη θαλάσσια περιοχή βορείως της Κρήτης «δεν προκαλούν κάποια ανησυχία», σύμφωνα με τον κ. Γκανά, συμπληρώνοντας πως «δεν έχουν σχέση με τη Λέσβο, καθώς προϋπήρχε αυτή η δράση». Τη θαλάσσια «ασπίδα προστασίας» υπογραμμίζει σχετικά με τους σεισμούς στο Κρητικό Πέλαγος και ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, δόκτωρ Σεισμολογίας και επιστημονικός συνεργάτης της UNESCO. «Μέχρι τώρα η ένταση των σεισμών δεν ξεπερνά τα 4,4 Ρίχτερ. Ακόμη κι αν ανέβει παραπάνω δεν φαίνεται πως θα προκαλέσει προβλήματα, αφού βρίσκονται 35-40 χιλιόμετρα βορείως της Κρήτης», συμπληρώνει.
Στην Εύβοια έχουν ενεργοποιηθεί το τελευταίο διάστημα τρεις εστιακές περιοχές, σε μια διαδικασία που μοιάζει με σεισμική «σκυταλοδρομία». Η αφετηρία έγινε στις 29 Νοεμβρίου 2022 στους Ζάρακες με δύο σεισμούς μεγέθους 4,7 και 5 Ρίχτερ, σε ένα ρήγμα που ήταν άγνωστο μέχρι τότε. Στις 28 Δεκεμβρίου εκδηλώθηκε σεισμός 5 Ρίχτερ στα Ψαχνά, με εκδήλωση σμηνοσειρών. Στις 4 Ιανουαρίου 2023 σημειώθηκε σεισμική δόνηση 5 Ρίχτερ στην περιοχή του Λιμνιώνα. «Ο σεισμός στον Λημνιώνα, όπως και στις άλλες περιοχές της Εύβοιας, εξελίσσεται καλά, με φθίνουσα πορεία», τονίζει ο κ. Γκανάς. Σύμφωνα με τον ίδιο, η μία εστία στην Εύβοια ενεργοποίησε την επόμενη.
«Το ρήγμα στους Ζάρακες δεν ήταν γνωστό και αυτό είναι ενδεικτικό του ότι οι γνώσεις μας δεν είναι πλήρεις. Μπορεί να είχε ξανασυμβεί σεισμός στην περιοχή πριν από εκατοντάδες χρόνια και να μην είχε σημειωθεί», σχολιάζει ο κ. Παπαδόπουλος. Οσον αφορά το θέμα σύνδεσης των σεισμών στην Εύβοια, επισημαίνει πως «το σενάριο της τυχαιότητας αδυνατίζει, ενδεχομένως να υπάρχει ένας μηχανισμός, αλλά θέλει μελέτη».
«Είμαστε η έκτη χώρα στον κόσμο σε σεισμικότητα και η πρώτη στην Ευρώπη, με γενικά ανεπτυγμένη αντισεισμική προστασία. Αρα ας είμαστε πιο ψύχραιμοι», λέει στην «Καθημερινή» ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, Αθανάσιος Γκανάς.
Συχνό φαινόμενο
Σχετικά με την τρέχουσα σεισμική διέγερση, οι δύο σεισμολόγοι σημειώνουν πως στην Ελλάδα παρατηρούνται συχνά παρόμοια φαινόμενα και μάλιστα ορισμένες φορές σε πολύ ανώτερο βαθμό. Το 1995, για παράδειγμα, μέσα σε δύο μήνες, τον Μάιο και τον Ιούνιο, εκδηλώθηκαν τρεις πολύ ισχυροί σεισμοί: 5,8 Ρίχτερ στην Αρναία Χαλκιδικής, 6,6 Ρίχτερ σε Κοζάνη – Γρεβενά και, τέλος, 6,1 Ρίχτερ στο Αίγιο.
«Είμαστε η έκτη χώρα στον κόσμο σε σεισμικότητα και η πρώτη στην Ευρώπη, με γενικά ανεπτυγμένη αντισεισμική προστασία. Αρα ας είμαστε πιο ψύχραιμοι με την εμφάνιση των σεισμών», τονίζει ο κ. Γκανάς, ο οποίος αναφέρει πως το 2021 εκδηλώθηκαν πέντε μεγάλοι σεισμοί επιπέδου 6 Ρίχτερ: δύο στην περιοχή του Τυρνάβου (6,3 και 6,2 Ρίχτερ), 5,8 Ρίχτερ στο Αρκαλοχώρι και 6,3 Ρίχτερ ανοιχτά της Ζάκρου Κρήτης, καθώς και ένας σεισμός 6,1 Ρίχτερ στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Στην Ελλάδα έχουμε κατά μέσον όρο 1-1,5 σεισμούς της τάξης των 6 Ρίχτερ το έτος. Το 2022 δεν υπήρξε σεισμική δόνηση άνω των 5,5 Ρίχτερ. Αυτό σημαίνει πως, στατιστικά, έχει αυξηθεί η πιθανότητα για το επόμενο έτος να εκδηλωθεί ισχυρός σεισμός επιπέδου 6 Ρίχτερ, χωρίς να μπορούμε να πούμε κάτι πιο συγκεκριμένο για τον τόπο και τον χρόνο», λέει ο κ. Παπαδόπουλος. «Ο μεγάλης κλίμακας γεωδυναμικός μηχανισμός που παράγει τους σεισμούς συσσωρεύει ενέργεια, η οποία θα απελευθερωθεί», συμπληρώνει.
Οσον αφορά την αντισεισμική προστασία, ο κ. Παπαδόπουλος υπογραμμίζει πως γίνονται ορισμένες προσπάθειες. «Είναι θετική η δημιουργία του υπουργείου Πολιτικής Προστασίας, όπως και η επικαιροποίηση του επιχειρησιακού σχεδίου “Εγκέλαδος”. Το πρόβλημα είναι πως δεν εφαρμόζεται, με ευθύνη των περιφερειών και των δήμων». Για μία ακόμη φορά αγνοούμε το θέμα της πρόληψης. «Μία από τις βασικές ενέργειες που αναφέρονται στο προληπτικό σκέλος και θα έπρεπε ήδη να είχαν ενεργοποιηθεί σε Λέσβο και Εύβοια αυτές τις ημέρες, είναι η λεγόμενη καθαίρεση επικινδυνοτήτων, δηλαδή η απομάκρυνση όλων των στοιχείων που μπορεί να καταρρεύσουν. Ας μην ξεχνάμε τα δύο παιδιά που σκοτώθηκαν στον σεισμό στη Σάμο, όταν καταπλακώθηκαν από τοίχο που κατέρρευσε», τονίζει ο κ. Παπαδόπουλος. Με ρυθμό χελώνας κινείται και ο προσεισμικός έλεγχος των δημόσιων κτιρίων.
