Το ΣτΕ αποφασίζει για την συνταγματικότητα ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα

Πρέπει να γίνει υπερδυναμική εξελικτική και διασταλτική ερμηνεία του άρθρου 16 του Συντάγματος που αφορά την λειτουργία των πανεπιστημίων, έτσι ώστε να μπορούν τα πανεπιστήμια τρίτων χώρων να εγκατασταθούν διασυνοριακά και να λειτουργήσουν στην Ελλάδα ή αυτό είναι ένα άλμα που παραβιάζει τις συνταγματικές επιταγές και πρέπει η λύση να έρθει από το Λουξεμβούργο μέσω προδικαστικού ερωτήματος.

Τα ερωτήματα αυτά πλανήθηκαν κατά την μαραθώνια συνεδρίαση της μείζονας Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας με πρόεδρο τον Μιχάλη Πικραμένο και με εισηγήτριες τις συμβούλους Επικρατείας Κωνσταντίνα Κονιδιτσιώτου-Κόλλια και Χριστίνα Μπολόφη.

Στην Ολομέλεια συζητήθηκαν τέσσερις αιτήσεις ακύρωσης, που είναι της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού ΑΕΙ (ΠΟΣΔΕΠ), καθηγητών των ΑΕΙ και Κολεγιών, που στρέφονται κατά της υπουργικής απόφασης που εκδόθηκε στο πλαίσιο των διατάξεων του νόμου 5094/2024, για την εγκατάσταση ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα.

Πάντως, δεν πρέπει να παραληφθεί ότι ο κ. Πικραμένος, διαβεβαίωσε τόσο τους δικηγόρους που παραστάθηκαν, όσο και τους διαδίκους ότι «το δικαστήριο θα εκδώσει μια απόφαση βασισμένη στην επιστήμη».

Αναλυτικότερα, με το νομοθετικό πλαίσιο του νόμου 5094/2024, ρυθμίσθηκαν επιμέρους ζητήματα σχετικά με την αδειοδότηση της εγκατάστασης και λειτουργίας στην Ελλάδα παραρτημάτων αλλοδαπών, κρατικών ή ιδιωτικών Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (μητρικά ιδρύματα), τα οποία λειτουργούν με τη Μορφή Νομικών Προσώπων Ειδικού Σκοπού και καλούνται Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ). Αυτά είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, υπό την έννοια ότι οι μέτοχοι τους δεν λαμβάνουν ερίσματα, αλλά οι φοιτητές καταβάλλουν δίδακτρα.

Οι προσφεύγοντες ζητούν να μπλοκάρει το ΣτΕ την ίδρυση και λειτουργία των ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα (Αθήνα και Θεσσαλονίκη), καθώς ισχυρίζονται πως αυτό αντιβαίνει στο Σύνταγμα.

Επειδή ευθέως δεν μπορεί να προσβληθεί ο νόμος 5094/2024, η πανεπιστημιακή κοινότητα ζητάει να ακυρωθούν δυο υπουργικές αποφάσεις που εκδόθηκαν κατ΄ εξουσιοδότηση του νόμου αυτού.

Ειδικότερα, οι καθηγητές ΑΕΙ και η ΠΟΣΔΕΠ υποστηρίζουν, μεταξύ των άλλων, ότι οι ρυθμίσεις του ν. 5094/2024 παραβιάζουν το άρθρο 16 του Συντάγματος που προβλέπει την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης αποκλειστικά από ΝΠΔΔ και καθηγητές που έχουν την ιδιότητα του δημόσιου λειτουργού, την απαγόρευση σύστασης ανώτατων σχολών από ιδιώτες και τη δωρεάν εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες.

Ακόμη, υποστήριξαν ότι η λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων υποβαθμίζει τις εγγυήσεις του άρθρου 16 του Συντάγματος σχετικά με την εξασφάλιση της υψηλής ποιοτικής στάθμης της ανώτατης εκπαίδευσης και την κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας.

Τα δε κολέγια υποστηρίζουν, μεταξύ άλλων, ότι ο ν. 5094/2024 στρεβλώνει την ήδη διαμορφωθείσα αγορά εκπαιδευτικών υπηρεσιών στη χώρα, δημιουργώντας παρόχους δύο ταχυτήτων και υποβαθμίζει τα Κολέγια σε παρόχους υπηρεσιών δεύτερης κατηγορίας, καθώς αναγνωρίζει άλλα νομικά πρόσωπα ως επίσημα «παραρτήματα» που χορηγούν πτυχία τα οποία θα «ισχύουν αυτόματα» σαν να είχαν εκδοθεί από Ελληνικό ΑΕΙ, ενώ ο θεσπιζόμενος μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας των ΝΠΠΕ περιορίζει δυσανάλογα τις κατοχυρούμενες στο ενωσιακό δίκαιο ελευθερίες της εγκαταστάσεως των αλλοδαπών κερδοσκοπικών εκπαιδευτηρίων και της επιχειρηματικής ελευθερίας των Κολεγίων ως εν δυνάμει συνεργατών των εκπαιδευτηρίων αυτών.

Κατά την μακρά ακροαματική διαδικασία επισημάνθηκε ότι με την λειτουργία των ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, οι καθηγητές των Κολεγίων θα γίνονται καθηγητές των ΑΕΙ και το επόμενο βήμα είναι να γίνουν μέλη του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου.

Επισημάνθηκε ότι το άρθρο 16 του Συντάγματος κάνει λόγο για δωρεάν παιδεία, αλλά με την λειτουργία των ιδιωτικών Πανεπιστημίων «το δωρεάν παιδεία θα γίνει επιχειρηματική παιδεία, οι φοιτητές θα είναι πελάτες και οι καθηγητές, ιδιωτική καθηγητές και όλα αυτά παρά το γεγονός ότι ο συνταγματικός νομοθέτης θέλησε μόνο Δημόσια Πανεπιστήμια». Και προσέθεσαν ότι στην προκειμένη περίπτωση «υπερέχει το δημόσιο συμφέρον». Ακόμη, οι προσφεύγοντες στο ΣτΕ ζήτησαν να σταλεί σχετικό προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΕ.

Από την άλλη πλευρά, υποστηρίχθηκε ότι το κρατικό μονοπώλιο στον τομέα της εκπαίδευσης έχει παύσει να υπάρχει πλέον λόγω της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έτσι η διασυνοριακή εγκατάσταση αλλοδαπών Πανεπιστημίων στην Ελλάδα είναι δυνατή.

Επιπρόσθετα είναι δυνατή η εγκατάστασή τους στην Ελλάδα, καθώς έχει ξεπεραστεί ο συνταγματικός σκόπελος, αφού τώρα τα αλλοδαπά Κολλέγια που λειτουργούν στην χώρα μας παρέχουν πτυχία επαγγελματικών δικαιωμάτων, τα οποία απαιτούν πανεπιστημιακή εκπαίδευση.

Μάλιστα, επισημάνθηκε ότι 40.000 Έλληνες ξενιτεύονται και φοιτούν σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, ενώ με την λειτουργία των αλλοδαπών πανεπιστήμιών στην Ελλάδα, θα σταματήσει η αιμορραγία να βγαίνουν κεφάλαια στο εξωτερικό, καθώς οι φοιτητές θα εγγράφονται στα παραρτήματα των αλλοδαπών Πανεπιστημίων που θα λειτουργούν στην χώρα μας.

Τονίστηκε, επίσης, ότι τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια δεν θίγουν την λειτουργία των κρατικών και δεν θα εξαλείφει το κρατικό μονοπώλιο των Ελληνικών ΑΕΙ, το οποίο θα εξακολουθεί να ισχύει.

Ακόμα, αναφέρθηκε ότι η διασταλτική ερμηνεία του άρθρου 16 επιτρέπει την παροχή εκπαίδευσης και από μη κρατικά Πανεπιστήμια, καθώς το άρθρο αυτό δεν κλείνει τις πόρτες στην Ευρώπη.

Στο πλαίσιο αυτό, η Ολομέλεια του ΣτΕ, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του δικαστηρίου, καλείται να αποφασίσει, μεταξύ άλλων, εάν οι επίμαχες διατάξεις του ν. 5094/2024 είναι:

- σύμφωνες με το άρθρο 16 του Συντάγματος,

-παρακάμπτεται με τις ρυθμίσεις του επίμαχου νόμου η προβλεπόμενη στο άρθρο 110 του Συντάγματος διαδικασία συνταγματικής αναθεώρησης και

-με τις νομοθετικές αυτές διατάξεις καλύπτονται οι συνταγματικές απαιτήσεις για την ανώτατη τριτοβάθμια εκπαίδευση (ακαδημαϊκή ελευθερία, υπηρεσιακή κατάσταση διδακτικού προσωπικού των παραρτημάτων, κρατική εποπτεία, αυτοδιοίκηση).

Επιπρόσθετα, εάν η Ολομέλεια του ΣτΕ καταλήξει ότι το Σύνταγμα επιτρέπει μόνο αμιγώς κρατικό σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης, τότε τίθεται το ζήτημα αν έχει εφαρμογή, το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, εν συνεχεία, αν ένα αμιγώς κρατικό σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης είναι σύμφωνο με το ενωσιακό δίκαιο.

Τελικά, η Ολομέλεια τους ΣτΕ επιφυλάχθηκε να εκδώσεις τις αποφάσεις της.