Σταϊκούρας: "Ηκυβέρνηση προχωράει σε μια ολιστική προσέγγιση του ιδιωτικού χρέους"

Την θετική στάση των κοινωνικών φορέων απέναντι στο βασικό σχεδιασμό του νομοσχεδίου για την ρύθμιση οφειλών, εξέφρασε ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας, κατά την ακρόασή τους από την επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, παρά τις επιμέρους αντιρρήσεις και διαφωνίες τους σε ορισμένες ρυθμίσεις.

 Ο υπουργός Οικονομικών, χαρακτηριστικά ανέφερε πως από τις τοποθετήσεις των 15 κοινωνικών φορέων που προσκλήθηκαν να τοποθετηθούν για το σχέδιο νόμου του υπουργείου Οικονομικών, η κοινή αντίληψη είναι πως «συμφωνούμε ότι είναι πρώτη φορά που επιχειρείται μια ολιστική προσέγγιση του ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα». Επίσης, παρατήρησε ότι υπάρχει μια πλήρη συμφωνία στο πρώτο σκέλος του νομοσχεδίου για την πρόνοια της «έγκαιρης προειδοποίηση» του δανειολήπτη, η οποία θεσμοθετείται για πρώτη φορά.  

Ο κ. Σταϊκούρας, ανέδειξε τις παρατηρήσεις και τις επιμέρους διαφωνίες που εξέφρασαν και χθες στην ακρόαση των φορέων οι εκπρόσωποι των τραπεζών, λέγοντας πως αυτές «αποδείκνυαν ότι η κυβέρνηση δεν νομοθετεί κατ' εντολήν της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, των τραπεζών και των διαχειριστών δανείων» όπως καταγγέλλουν κόμματα της αντιπολίτευσης, αλλά ότι «νομοθετούμε διαφορετικά από ό,τι και γραπτώς μας έχουν ζητήσει οι τράπεζες και οι διαχειριστές δανείων». 

 Απαντώντας σε παρατηρήσεις φορέων σχετικά με το θέμα της πρώτης κατοικίας των «κόκκινων» δανειοληπτών, ο κ. Σταϊκούρας επεσήμανε ότι σήμερα δεν πρωτεύεται. Η προστασία της έχει καταργηθεί από τον Φεβρουάριο του 2019. Η μόνη οριζόντια προστασία της πρώτης κατοικίας που είχε γίνει με το ΝόμοΚατσέλη έχει καταργηθεί με το νόμο 4592/2019. Όλες οι άλλες μεταγενέστερες ρυθμίσεις που έγιναν και από την προηγούμενη αλλά και την σημερινή κυβέρνηση, είναι σχήματα προστασίας της πρώτης κατοικίας με συγκριμένα περιουσιακά χαρακτηριστικά και μάλιστα η προτασία του νόμου ΣΥΡΙΖΑ, είχε και συγκριμένη χρονική περίοδο, καθώς αφορούσε τα «κόκκινα» δάνεια μέχρι το τέλος του 2018. Επίσης, όπως αποδείχθηκε, οι μεταγενέστερες αυτές ρυθμίσεις δεν προστάτευαν τραπεζικούς λογαριασμούς, μισθούς, συντάξεις, ούτε και τυχόν άλλα εισοδήματα που είχαν αυτοί οι πολίτες.

 Αντίθετα, υπογράμμισε ο κ. Χ. Σταϊκούρας, το πρόγραμμα «ΓΕΦΥΡΑ» συμπεριλαμβάνει και τα «κόκκινα» δάνεια και μετά το 2018, τα «πράσινα» και τα ενήμερα δάνεια. Εμείς είπε, «με μια ολιστική προσέγγιση, προστατεύουμε με κοινωνική διάσταση την πρώτη κατοικία. Το πρόγραμμα αυτό, είναι ένα μόνιμο πρόγραμμα που δεν έχει διάρκεια, δεν έχει προθεσμία λήξης και η προστασία της πρώτης κατοικίας πλέον θεσμοθετείται ως πάγια πολιτική κοινωνικής προστασίας των ευάλωτων νοικοκυριών».

Ο υπουργός, τόνισε πως παρέχεται συνολική λύση στο πρόβλημα της υπερχρέωσης των νοικοκυριών, θεσμοθετείται πλέον εξωδικαστικός μηχανισμός με αποπληρωμή έως 240 δόσεις για χρέη προς τράπεζες, διαχειριστές δανείων και Δημόσιο, παρέχοντας έτσι μια ευνοϊκή μακροχρόνια και βιώσιμη ρύθμιση οφειλών για φυσικά και νομικά πρόσωπα. Συνεπώς, ο οφειλέτης εφόσον αποπληρώσει τα χρέη του σε 20 χρόνια, διασώζει ολόκληρη την περιουσία του, όχι μόνο την πρώτη κατοικία του, ενώ παράλληλα προστατεύει τραπεζικούς λογαριασμούς, μισθούς ή συντάξεις και εν γένει εισοδήματα.

Παρέχεται κρατική επιδότηση των δανείων πρώτης κατοικίας των ευάλωτων νοικοκυριών για πέντε έτη. Με αυτόν τον τρόπο, βοηθούμε τον οφειλέτη να ανταπεξέλθει στην συνολική ρύθμιση χρεών και να διασώσει ολόκληρη την περιουσία του, επεσήμανε ο υπουργός. Προβλέπεται επίσης η πλήρης διαγραφή όλων των χρεών σε φυσικά και νομικά πρόσωπα που αδυνατούν να αποπληρώσουν τις οφειλές τους, δηλαδή για όσους έχουν πλήρη οικονομική αδυναμία, ή το χρέος τους είναι μη βιώσιμο. Σε αυτή την περίπτωση, σημείωσε ο υπουργός, υπάρχει η δυνατότητα της «δεύτερης ευκαιρίας» όπου «προβλέπονται ταχείες διαδικασίες και διαγραφές χρεών κατόπιν ρευστοποίησης του συνόλου της περιουσίας».

Απαντώντας σε παρατηρήσεις φορέων σχετικά την προστασία της πρώτης κατοικίας των ευάλωτων νοικοκυριών με ισχυρή ή πλήρη αδυναμία αποπληρωμής, ο υπουργός Οικονομικών ανέφερε πως με το νομοσχέδιο προβλέπουμε την ίδρυση ενός ιδιωτικού φορέα που θα λειτουργεί σύμφωνα με τις προδιαγραφές του νόμου και οποίος θα αγοράζει την πρώτη κατοικία του ευάλωτου νοικοκυριού και στην συνέχεια θα υποχρεούται να του την μισθώσει, ενώ το κράτος θα επιδοτεί το ενοίκιο όπως επιδοτεί σήμερα το ενοίκιο σε όσους ευάλωτους δεν έχουν ιδιόκτητη κατοικία. Αναφορικά με την διαγραφή των οφειλών, ο υπουργός ανέφερε ότι αυτή επέρχεται σε ένα έτος μετά την έκδοση δικαστικής απόφασης, εφόσον ο οφειλέτης απώλεσε περιουσία, ενώ εάν δεν έχει απολέσει την περιουσία του, τότε η απαλλαγή των οφειλών επέρχεται σε τρία έτη και εάν ο οφειλέτης δεν απώλεσε περιουσία, τότε η απαλλαγή των οφειλών επέρχεται σε τρία έτη από την έκδοση δικαστικής απόφασης και επιπρόσθετα καλείται να πληρώνει το ποσό που περισσεύει μετά την κάλυψη των εύλογων δαπανών διαβίωσης, όπως αυτές καθορίζονται από την ΕΛΣΤΑΤ».

Ο υπουργός Οικονομικών, επίσης, διευκρίνισε πως όσοι έχουν ήδη υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο για το νόμο Κατσέλη και εκκρεμεί η εκδίκαση της υπόθεσής τους, μπορεί, είτε να συνεχίσουν ως έχουν, ή να μεταβούν στο νέο νόμο για εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών ή απαλλαγή οφειλών. Αυτοί, δε, που έχουν ήδη λάβει δικαστική απόφαση από το νόμο Κατσέλη και έχουν λάβει ρύθμιση οφειλών, θα πρέπει να συνεχίσουν να την τηρούν. Εάν προέκυψαν περιστατικά που επιδείνωσαν την ικανότητα αποπληρωμής τους, τότε μπορούν να μεταβούν στο νέο νόμο για εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών ή απαλλαγή οφειλών.

Νωρίτερα, ο σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδος, Ηλίας Πλασκοβίτης, χαρακτήρισε το νομοσχέδιο θετικό, «τόσο για τα πιστωτικά ιδρύματα, όσο και για τους οφειλέτες και την οικονομία γενικότερα» και σημείωσε ότι «προσφέρει στον πτωχεύσαντα οφειλέτη τη δυνατότητα μιας νέας αρχής, ενός νέου ξεκινήματος». Επισήμανε όμως ότι οι αστοχίες αντιμετώπισης του προβλήματος «δεν προέρχονται τόσο από λάθος διατάξεις, αλλά από αδυναμίες στο σύστημα εφαρμογής τους , οι οποίες δεν αποφεύγονται και στο παρόν νομοσχέδιο, δεδομένου ότι περιλαμβάνει διαδικασίες και προθεσμίες ιδιαίτερα απαιτητικές για τη δημόσια διοίκηση, το δικαστικό σύστημα και τις τράπεζες, ενώ προκαλείται και μια ανασφάλεια σχετικά με την παραπομπή κρίσιμων ρυθμίσεων σε σειρά υπουργικών αποφάσεων που θα πρέπει να εκδοθούν». 

Το μέλος της εκτελεστικής επιτροπής του γενικού συμβουλίου του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, Μαρίκα Φραγκάκη, είπε πως «κρίνουμε συνολικά το νομοσχέδιο ως μια ορθή νομοθετική πρωτοβουλία». Εξέφρασε όμως προβληατισμούς σχετικά με το πλήθος των φυσικών προσώπων που θα ενταχθούν στον εξωδικαστικό μηχανισμό, αν έχουν όντως πραγματική ανάγκη στήριξης του νόμου και των ευεργετημάτων του. Ποιος θα χαρακτηρίζεται ως «έχων αδυναμία πληρωμής οφειλών» αναρωτήθηκε, και σημείωσε ότι για να έχει μια μακροχρόνια επιτυχία ο νόμος αυτός, θα χρειασθεί η συνεχής συστηματική παρακολούθηση και μελέτη της εξέλιξης των πρακτικών αποτελεσμάτων του.

Ο πρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Γεώργιος Χατζηνικολάου, ανέφερε πως το νομοθετικό «μωσαϊκό» που υπήρχε για τα θέματα αυτά, πλέον με το νομοσχέδιο αυτό γίνεται ενιαίο. Εξέφρασε όμως επιφυλάξεις, γιατί να προβλέπεται η δυνατότητα εξωδικαστικού συμβιβασμού σε όλους χωρίς διακρίσεις, καθώς αυτό θα δυσχεράνει τις διμερείς ρυθμίσεις με έναν πολύ πολύπλοκο και χρονοβόρο μηχανισμό. Οι τράπεζες, υποστήριξε, διαθέτουν μεγάλη τεχνογνωσία κι έχουν δείξει έμπρακτα την απόλυτη θετική τους διάθεση να κάνουν ρυθμίσεις. Η δεύτερη επιφύλαξη που πρόβαλε, είναι σε σχέση με την εφαρμογή του νόμου, καθώς οι χρόνοι απονομής της δικαιοσύνης, αλλά και η υλοποίηση εξωδικαστικών διαδικασιών, μπορούν να καθυστερήσουν πάνω από 10 χρόνια Διαφώνησε με την δυνατότητα που δίνεται στα φυσικά πρόσωπα, να έχουν ένα εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης των οφειλών τους αν δεν αποδεικνύουν ότι έχουν μόνιμη και πραγματική αδυναμία εξυπηρέτησης των χρεών τους μέσω πτώχευσης και έκρινε ότι υπάρχει γενικά μια ευκολία στο να απαλλάσσεται ο οφειλέτης από τα χρέη κατά κανόνα σε 3 χρόνια, αλλά και υπό προϋποθέσεις σε μόλις ένα χρόνο. Επιφυλάχθηκε για τα κριτήρια επιδοτήσεως που θεσπίζονται, όπως και για την υιοθέτηση ενός αλγόριθμου.  

Ο πρόεδρος της Ένωσης Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις, Αναστάσιος Πανούσης, χαρακτήρισε το νομοσχέδιο «ορόσημο από θεσμική και οικονομική άποψη, καθώς ενοποιεί και κωδικοποιεί τις ρυθμίσεις σε ένα πεδίο που μέχρι σήμερα η αποσπασματικότητα των παρεμβάσεων, υπονόμευε τη λειτουργικότητα τους. Ζήτησε βελτιώσεις σχετικά με τις προβλέψεις για τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης, καθώς έτσι όπως είναι διατυπωμένο το νομοσχέδιο, εκτίμησε πως μπορεί να υποβάλει μια ιδιαιτέρως μεγάλη περίμετρο οφειλετών και να γίνει μια ευρεία χρήση. Επίσης εξέφρασε επιφυλάξεις για τον προβλεπόμενο αλγόριθμο για την αυτόματη πρόταση ρύθμισης των οφειλών στο πλαίσιο του εξωδικαστικού μηχανισμού, λέγοντας ότι αυτός μπορεί να λειτουργήσει για τις μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όχι όμως για τις μεγάλες που απαιτούν ad hoc λύσεις ρύθμισης.  

 Ο πρόεδρος της Ένωσης Συνεταιριστικών Τραπεζών Ελλάδας, Γιώργος Μπούκης, ανέφερε ότι το νομοσχέδιο θα δώσει λύσεις σε πολλά ζητήματα. Εξέφρασε αμφιβολίες εάν τα περιφερειακά επιμελητήρια έχουν την δυνατότητα να προσφέρουν την υποστήριξη που ορίζει το νομοσχέδιο. Αναρωτήθηκε δε, πώς θα αντιμετωπίζονται όταν ένας οφειλέτης περιέλθει σε μία οικονομική δυσκολία από λόγους ανωτέρας βίας και το πώς θα αντιμετωπίζονται οι οφειλέτες που έχουν κάνει ρύθμιση ή που θα έχουν πτωχεύσει από τον Τειρεσία, καθώς διαχρονικά, αυτό είναι ένα σημείο-κλειδί για τις τράπεζες, προκειμένου να τους δώσουν μια πραγματική δεύτερη ευκαιρία.

Ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, Γιάννης Χατζηθεοδοσίου, ανέφερε ότι το ΕΕΑ «είναι έτοιμο να ανταποκριθεί στην εντολή της Πολιτείας και να υποστηρίξει αποτελεσματικά τα χιλιάδες μέλη του, αλλά όλα τα επιμελητήρια θα χρειασθούν οικονομική ενίσχυση για την παροχή αυτών των υπηρεσιών». Αναφορικά με τις οφειλές, πρότεινε να υπάρξει μια κλιμάκωση ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης και οπωσδήποτε ένα μεγαλύτερο ποσό της τάξης των 30.000 ευρώ, τουλάχιστον ως κατώφλι, για τα επόμενα δύο χρόνια. Εξέφρασε επιφυλάξεις για το πώς ένας επιχειρηματίας ο οποίος πέφτει έξω και σταματά η επιχείρησή του, μπορεί να προσδιορίσει το μελλοντικό του εισόδημα για να προχωρήσει σε μια ρύθμιση. Σχετικά με τις ρυθμίσεις για τους ευάλωτους οφειλέτες, είπε πως θεωρούμε αδιανόητο καταρχήν να εξαιρούνται οι έμποροι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, και να χάνουν το σπίτι τους την ώρα που προστατεύονται όλοι οι υπόλοιποι Έλληνες πολίτες.

 Ο πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Κωνσταντίνος Κόλλιας πρότεινε μεταξύ άλλων να προστατευτούν ακόμη περισσότερο οι αδύναμοι συμπολίτες μας, ενώ και αυτοί που θα ενταχθούν στις νέες ρυθμίσεις, να επιβραβεύονται αν είναι συνεπείς με τις δεσμεύσεις τους. Αναφορικά με τον ορισμός του σύνδικου, είπε πως αυτός θα πρέπει να ορίζεται με ηλεκτρονική κλήρωση από το μητρώο διαχειριστών αφερεγγυότητας.

Ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιά, Γιώργος Σταματογιάννης, μεταξύ άλλων, ζήτησε να συμμετέχει και το Δημόσιο στον φορέα ακίνητης παρουσίας, γιατί είναι αυτός ο οποίος θα διαπραγματεύεται με αυτούς που βρίσκονται σε κατάσταση αδυναμίας. Ανέφερε δε, ότι η δυνατότητα του να ρευστοποιείται το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας και να κατάσχεται μισθός ή σύνταξη, πέρα των εύλογων δαπανών διαβίωσης, αυτό έχει μια ιδιαίτερη αντικοινωνική διάσταση.  

Ο σύμβουλος της ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων, Δημήτρης Λυριτσής, ανέφερε πως και αυτό το νομοσχέδιο θα κινδυνεύσει να καταλήξει στο καλάθι των αχρήστων, όπως και όλες οι υπόλοιπες παρεμβάσεις για το θέμα των εξωδικαστικών συμβιβασμών στο παρελθόν, καθώς δεν θέτει υποχρεωτική συμμετοχή των πιστωτικών ιδρυμάτων και των funds.  

Ο πρόεδρος της Εθνικής Ομοσπονδίας Ενώσεων Προστασίας Δανειοληπτών - Καταναλωτών - Πολιτών, Ευάγγελος Κρητικός, ανέφερε πως το νομοσχέδιο κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, λέγοντας πως είναι καλό και θετικό ότι τα ζητήματα της πτώχευσης, τόσο των ιδιωτών, όσο και των εμπόρων, θα ρυθμίζονται από ένα κοινό νομοθέτημα. Παρά ταύτα, εξέφρασε προβληματισμούς για το στάδιο του εξωδικαστικού, όπου δεν υπάρχει η υποχρεωτικότητα. Επισήμανε ότι δεν υπάρχει διάταξη για την προστασία της κύριας κατοικίας στο επόμενο στάδιο, που είναι η κήρυξη της πτωχεύσεως και η υλοποίηση της εκκαθάρισης και της περιουσίας του πτωχευμένου φυσικού προσώπου. Ο νέος πτωχευτικός κώδικας, είπε ότι θα πρέπει να προβλέπει αυτοδίκαια αναστολή των ατομικών καταδιωκτικών μέτρων και αναστολή της εκτέλεσης. Για την επιδότηση του ελληνικού Δημοσίου ανέφερε πως θα πρέπει να είναι ένα μέτρο άμεσο, αποτελεσματικό και άμεσα εφαρμοστέο. Εξέφρασε το φόβο ότι μπορεί να υπάρξει μια ανεξέλεγκτη εξάπλωση των πτωχεύσεων. και επιγραμματικά σημείωσε ότι, ενώ το νομοσχέδιο κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, στην πραγματικότητα δίνει πάρα πολλά προτερήματα και πλεονεκτήματα εξ ολοκλήρου στις τράπεζες και στα funds. 

 Ο νομικός Σύμβουλος της Ένωσης Καταναλωτών «Η Ποιότητα της Ζωής», Βίκτωρ Τσιαφούτης, είπε πως η ΕΚΠΟΙΖΩ είναι συνολικά αντίθετη με τις διατάξεις του νομοσχεδίου που αφορούν την πτώχευση φυσικών προσώπων που δεν έχουν την εμπορική ιδιότητα. Για τα φυσικά πρόσωπα, το διακύβευμα είναι να εξασφαλιστεί η αξιοπρεπής διαβίωσή τους, ενώ για τις επιχειρήσεις, συνήθως το πρόκριμα είναι η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών. Αντιτάχθηκε στο να τίθεται ως μέρος της πτωχευτικής περιουσίας και το εισόδημα του οφειλέτη, επιπλέον των εύλογων δαπανών διαβίωσης. Αναφορικά με το θέμα της προστασίας της κύριας κατοικίας, είπε ότι είναι υποκριτικό να μιλάμε για προστασία της κύριας κατοικίας. Ουσιαστικά πρόκειται για μια πολύ προσωρινή και δαπανηρή προστασία της στέγης και όχι της ιδιόκτητης κατοικίας. Γιατί ο φτωχός οφειλέτης, έχει απλά τη δυνατότητα για λίγα χρόνια να πληρώνει μίσθωμα και μάλιστα, έντοκο, σε μία ιδιωτική επιχείρηση με σκοπό το κέρδος κι όχι στο Δημόσιο. 

Ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ, Γιώργος Καββαθάς, είπε ότι η νομοθέτηση αυτή έρχεται σε ένα περιβάλλον εξόχως προβληματικό για την ελληνική οικονομία, καθώς οδηγούμαστε ουσιαστικά σε μια περίοδο που θα χάσουν πολλές επιχειρήσεις και πολίτες τις περιουσίες τους. Ανάμεσα σε άλλες παρατηρήσεις, ανέφερε πως «η ένταξη στην πτωχευτική περιουσία της πρώτης κατοικίας παραβιάζει το Σύνταγμα που την προστατεύει, και πως η υπαγωγή στην πτωχευτική περιουσία, κάθε ακινήτου ιδιοκτησίας του οφειλέτη, καταργεί την ασφάλεια δικαίου. Καταργείται επίσης αναδρομικά το προστατευτικό πλαίσιο του νόμου Κατσέλη, ακόμα και για δίκες που έχει εκδοθεί δικαστική απόφαση. Ο φορέας ανάκτησης και επαναμίσθωσης κατοικιών, υποστήριξε ότι αποτελεί ένα νέο όχημα ενίσχυσης των τραπεζών με κρατική εγγύηση για πολλοστή φορά και ιδιωτικοποίηση της περιουσίας των νοικοκυριών, ενώ το κόστος συντήρησης και ο κίνδυνος μείωσης της αξίας της κατοικίας μοιράζονται στον οφειλέτη και στο δημόσιο. Οι τράπεζες, τόνισε, έρχονται για άλλη μια φορά σε προνομιακή θέση.  

Ο εκπρόσωπος Τύπου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, Χαράλαμπος Σεβαστής, ζήτησε να υπάρξει κατάλληλη και έγκαιρη επιμόρφωση των δικαστών μέσω της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών. Γι' αυτό ζήτησε, ο χρόνος έναρξης να τοποθετηθεί, όχι την 1η Ιανουαρίου, αλλά με την έναρξη του νέου δικαστικού έτους, δηλαδή, 16 Σεπτεμβρίου του 2021. Ανέφερε επίσης, ότι στα Ειρηνοδικεία, τα οποία προβλέπονται ως «δικαστήρια για πτωχεύσεις μικρών αντικειμένων», εκεί ήδη υπάρχουν τεράστια προβλήματα και δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν σε ένα τέτοιο όγκο υποθέσεων.