Παρένθετη μητρότητα: «Ναι» για τις γυναίκες, με «αγκάθια» για τους άνδρες

Θολό είναι ακόμη το νομικό τοπίο στη χώρα μας για την «παρένθετη μητέρα», αφού φαίνεται ότι προς ώρας επιτρέπεται μόνο για τις γυναίκες και όχι για τους άνδρες. Το θέμα ήρθε στο φως της δημοσιότητας με αφορμή τις δηλώσεις του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανου Κασσελάκη, ο οποίος σημείωσε ότι θέλει να αποκτήσει παιδιά μέσω παρένθετης μητέρας.

Παρότι η διαδικασία της «παρένθετης μητρότητας» θεσμοθετήθηκε με νόμο το 2005 μέχρι και σήμερα υπάρχουν πολλά θολά σημεία που δημιουργούν προσκόμματα τόσο για ζευγάρια όσο και για μεμονωμένα άτομα που θέλουν να αποκτήσουν παιδί με τη συγκεκριμένη μέθοδο. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο νόμος προβλέπει ότι τη διαδικασία της παρένθετης μητέρας μπορεί να ακολουθήσει ουσιαστικά μόνο γυναίκα, ενώ δεν αναφέρεται καθόλου σε άνδρες. 

Ωστόσο, μία πρωτοποριακή απόφαση δικαστηρίου που επετεύχθη από τον δικηγόρο Νίκο Ρουσσόπουλο αποτελεί την πρώτη απόφαση ενός μεμονωμένου άνδρα ο οποίος δικαιώθηκε στα δικαστήρια που αποφάσισαν ότι μπορεί να αποκτήσει παιδί με μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής όπως είναι με παρένθετη μητέρα, χωρίς να είναι παντρεμένος ή να έχει σύμφωνο συμβίωσης. Πρόκειται για μία απόφαση που ανοίγει νέους δρόμους στο θέμα, αφού φέρνει την ισότητα μεταξύ των δύο φύλων στο θέμα της απόκτησης παιδιού.

Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη «αγκάθια» από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής η οποία και θα πρέπει να δώσει το πράσινο φως. Κάτι που δεν έχει πράξει μέχρι σήμερα.

Τι αναφέρει ο νόμος για την Παρένθετη μητέρα

Ο νόμος πάντως για την παρένθετη μητέρα αναφέρεται ουσιαστικά μόνο στις γυναίκες που μπορούν να αποκτήσουν παιδί με αυτή τη μέθοδο όταν, όπως αναφέρει, αντιμετωπίζουν πρόβλημα υγείας. Αναφέρεται στον νόμο χαρακτηριστικά: «Παρένθετη μητρότητα: η περίπτωση κατά την οποία μία γυναίκα κυοφορεί και γεννά (φέρουσα ή κυοφόρος), ύστερα από εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων, με χρήση ωαρίου ξένου προς την ίδια, για λογαριασμό μίας άλλης γυναίκας, η οποία επιθυμεί να αποκτήσει παιδί αλλά αδυνατεί να κυοφορήσει για ιατρικούς λόγους». Πάντως, καθίσταται σαφές πως απαγορεύεται η μέθοδος της παρένθετης μητέρας έναντι χρηματικού ποσού.

Όπως υπογραμμίζεται στον νόμο:
«Η γυναίκα που πρόκειται να κυοφορήσει υποβάλλεται στις ιατρικές εξετάσεις του άρθρου 4 και σε ενδελεχή ψυχολογική αξιολόγηση. Το άρθρο 4 παράγραφοι 2 και 3 εφαρμόζεται επίσης για τον έλεγχο της υγείας των προσώπων που επιδιώκουν να αποκτήσουν τέκνο. Η συμφωνία για κυοφορία από τρίτη γυναίκα γίνεται χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα. Δε συνιστά αντάλλαγμα:

• η καταβολή των δαπανών που απαιτούνται για την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία,
• κάθε θετική ζημία της κυοφόρου εξαιτίας αποχής από την εργασία της, καθώς και οι αμοιβές για εξαρτημένη εργασία, τις οποίες στερήθηκε λόγω απουσίας, με σκοπό την επίτευξη της εγκυμοσύνης, την κυοφορία, τον τοκετό και τη λοχεία.

Το ύψος των καλυπτόμενων δαπανών και αποζημιώσεων καθορίζεται με απόφαση της Αρχής.

Με απόφαση της Αρχής ρυθμίζεται κάθε θέμα σχετικό με την εφαρμογή του παρόντος, όπως ζητήματα σχετικά με την προσφυγή σε παρένθετη μητέρα, ήτοι τον τρόπο και τη διαδικασία ανεύρεσης παρένθετης μητέρας από τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα». Η όλη διαδικασία πάντως ανατίθεται για σχετικές εγκρίσεις στην Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Η πρώτη απόφαση υπέρ ενός άνδρα
Ωστόσο, μία πράγματι πρωτοποριακή απόφαση ελήφθη τον Δεκέμβριο του 2022 από το Πολυμελές Πρωτοδικείο Κορίνθου. Άνδρας ο οποίος δεν βρίσκεται σε γάμο, ούτε σε συνθήκη συμφώνου συμβίωσης, δικαιώθηκε από τη δικαιοσύνη η οποία του δίνει τη δυνατότητα - για λόγους ισότητας όπως και στις γυναίκες - να τεκνοποιήσει με παρένθετη μητέρα.

Όμως η απόφαση παρότι δίνει το πράσινο φως στον άνδρα, δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί καθώς σκοντάφτει στην Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.

Όπως δηλώνει στο ethnos.gr ο Νικόλαος Π.Ρουσσόπουλος, Δικηγόρος Αθηνών Παρ’ Αρείω Πάγω που είναι ο άνθρωπος που προσέφυγε στην δικαιοσύνη για λογαριασμό του άνδρα που ήθελε να τεκνοποιήσει:

«Πρόκειται για μία πρωτοποριακή απόφαση που ουσιαστικά ρυθμίζει τα θέματα απόκτησης τέκνων για άντρα χωρίς να είναι παντρεμένος και να έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης και εφαρμόζεται αναγνωρίζοντας την αρχή της ισότητας μεταξύ των δύο φύλων. Βέβαια, η εφαρμογή της μέχρι σήμερα συναντά διάφορα γραφειοκρατικά κωλύματα που καλό θα ήταν να έχουν διευθετηθεί».

Το ethnos.gr επικοινώνησε και με την αναπληρώτρια Πρόεδρο της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Δήμητρα Παπαδοπούλου σχετικά με το αν επιτρέπεται η παρένθετη μητρότητα και σε άνδρες. Η ίδια τόνισε ότι η μέθοδος της παρένθετης μητέρας επιτρέπεται γενικότερα με δικαστική άδεια, σημείωσε όμως ότι για τους άνδρες είναι ένα «αμφισβητούμενο ζήτημα αλλά και ένα πολύπλοκο θέμα».

Photo by Camylla Battani on Unsplash