Οι γυναίκες έχουν την δύναμη; Oι Γυναίκες είναι η Δύναμη!

Γράφουν οι Κατερίνα Τσατάλη και Θωμάς Χ. Μαρκόπουλος

Ξεχωριστά για κάθε Μελίνα, Φώφη, Ντολόρες, Ιντίρα και Μάργκαρετ, γυναίκες σύμβολα, που έμειναν στην Ιστορία... Για κάθε Ντόρα, Δόμνα, Όλγα, Εύα, Νάντια, Κατερίνα, Καμάλα, Χίλαρι, Ιβάνκα, Άνγκελα, Ούρσουλα και Αλεξάντρια που γράφουν Ιστορία! Ξεκινώντας με δεδομένα αριθμητικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής οι γυναίκες αποτελούν το 51,5% περίπου του πληθυσμού της Ελλάδας, υπερισχύοντας των ανδρών σε αριθμό, κατά 209.840. Στο χώρο της επιστήμης και της τεχνολογίας, όπως προκύπτει από τα δημοσιευμένα στοιχεία της Eurostat, στην Ε.Ε το ποσοστό των απασχολούμενων, σε αυτούς τους κλάδους, γυναικών, ανέρχεται σε 51,3%.Απ’ την άλλη, όσον αφορά τη συμμετοχή των γυναικών στα Εθνικά Κοινοβούλια, ο μέσος όρος είναι 29,3% σύμφωνα με τη στατιστική απεικόνιση του 2017 όταν τον Οκτώβριο του 2004 ήταν 22,1%. Στις Δημοτικές Εκλογές του 2019, στο σύνολο 332 Δήμων, εκλέχθηκαν 19 γυναίκες Δήμαρχοι ενώ στις Περιφερειακές Εκλογές του ίδιου έτους, στις 13 Περιφέρειες της χώρας, εξελέγη μία (1) γυναίκα περιφερειάρχης. Ανάμεσα στους 300 Βουλευτές που συγκροτούν το ελληνικό κοινοβούλιο, μόνο οι 62 είναι γυναίκες, αποτελώντας το 20.6% της σύνθεσής της ενώ απ’ τις 21 θέσεις που κατέχει η Ελλάδα στην Ευρωβουλή, τις 5 θέσεις κατέλαβαν γυναίκες.Οι ανωτέρω  αριθμητικές αναφορές εύλογα προκαλούν το ερώτημα: Ελλείπει το στοιχείο της κατάρτισης ως προς την ενασχόλησή τους με την πολιτική ζωή; Δεν είναι ικανές να αναλάβουν τα ηνία ηγετικών θέσεων σε διεθνές, θεσμικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο; Προφανώς και όχι, αν αναλογιστεί κανείς την επιτυχία με την οποία αντεπεξέρχονται στις υποχρεώσεις της καθημερινότητας, επιδιδόμενες σε πολλαπλές προκλήσεις ταυτοχρόνως. 

Η γυναίκα της σύγχρονης εποχής, αφού διεκδίκησε και απαίτησε ισότιμα πολιτικά δικαιώματα αγωνιζόμενη επί δεκαετίες, έχει αποδείξει εμπράκτως, ότι μπορεί να διεισδύσει αποτελεσματικά σε επιτελικές θέσεις, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά. Η έρευνα της S&P Global Market Intelligence, που αναλύει στατιστικά 17 ετών από τον δείκτη αμερικανικών επιχειρήσεων Russell 3000, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι επιχειρήσεις με επικεφαλής γυναίκες εμφάνισαν κέρδη 1,8 τρισ. δολάρια περισσότερα σε σχέση με τον μέσο όρο των εταιρειών του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιούνται. Τα κέρδη αυτά σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας των γυναικών ως οικονομικών διευθυντριών. Αντίστοιχα, σε διεθνές οικονομικό επίπεδο, έρευνες όπως αυτές των McKinsey και LeanIn, έχουν καταλήξει ότι οι γυναίκες έχουν υψηλότερη αίσθηση του κινδύνου, αξιολογούν και αξιοποιούν καλύτερα το ανθρώπινο δυναμικό μιας επιχείρησης, είναι αποτελεσματικότερες στη διαχείριση οικονομικών κρίσεων ενώ ως διευθύνουσες σύμβουλοι εταιρειών, εξασφαλίζουν μεγαλύτερα κέρδη, μειώνοντας την ανασφάλεια και την επισφάλεια των επιχειρήσεων. Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα, στο οικονομικό κραχ της Ισλανδίας, αποτελούν η Γιοχάνα Σιγκουρδαντότιρ, πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ισλανδίας από το 2009 έως 2013, οι επιχειρηματίες Χάλα Τομασντότιρ και Κριστίν Πετουρσντότιρ και η Ισλανδή μουσικός Μπγιόρκ. Σε μία περίοδο όπου η οικονομία της χώρας κατέρρεε, οι Ισλανδές επιφανείς κυρίες ανέλαβαν τα ηνία, παίζοντας ηγετικό ρόλο με σεβασμό και ευαισθητοποίηση, στην αντιμετώπιση της χρεωκοπίας.  Από το 2017 η Ισλανδία συνεχίζει έχοντας πάλι Γυναίκα ανώτερη Ηγέτιδα και μάλιστα νεότατη, την Κατρίν Γιακομπσντότιρ! Τη στιγμή της κρίσης, η γυναικεία καθοδήγηση και η θηλυκή ηγεσία κατάφεραν να σώσουν τη χώρα από τη χρεοκοπία και να αναζωογονήσουν την καταρρακωμένη οικονομία. Είναι λοιπόν καιρός, να σημειωθεί αντίστοιχη πρόοδος σε ολόκληρη την Ευρώπη, αφενός με την εξάλειψη της ανομοιομορφίας και αφετέρου με την ισόρροπη συμμετοχή των δύο φύλων σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο.

Γυναίκες, καταξιωμένες επαγγελματικά και με επιχειρηματική ευφυΐα, που δύνανται να προσφέρουν ενεργά στην πολιτική αξιοποιώντας τα μοναδικά τους γονιδιακά χαρακτηριστικά και δεξιότητες. Γυναίκες χωρίς στερεότυπα, δυναμικές, διαχειριστικές και ψύχραιμες με ενσυναίσθηση και ευαισθητοποίηση αποτελούν το ιδανικό πρότυπο της αναγέννησης.  Γυναίκες της Δύσης με ονόματα, όπως οι Νάνσυ Πελόζι, Καμάλα Χάρις, Αλεξάντρια Κορτέζ- Οκάζιο, Μάρσα Μπλακμπερν, Χίλαρι Κλίντον, Κέιλι ΜακΈνανι, Ιβάνκα Τραμπ, βρίσκονται στις επάλξεις της κοινωνίας και της πολιτικής ζωής αγωνιζόμενες χωρίς φραγμούς για ίσα δικαιώματα. Ωστόσο, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στα εμπόδια που συναντούν δεδομένου ότι αντιμετωπίζουν σκληρή κριτική και απαιτητικές προσδοκίες από την κοινωνία. Είναι στόχος στερεοτυπικών αντιλήψεων από τους συνυποψηφίους τους, ως προς το πώς θα καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στους ρόλους σύζυγος- μητέρα- εργαζόμενη ή δέχονται κριτική για το φύλο και την εμφάνισή τους. Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως στην Ελλάδα, σε ό,τι αφορά τις εν διαστάσει ή διαζευγμένες γυναίκες – μητέρες καθιερώθηκε πλέον ο θεσμός της από κοινού κατανομής της επιμέλειας μεταξύ των γονέων, γεγονός το οποίο θα καλλιεργήσει το έδαφος για την επαγγελματική τους ανέλιξη. Το σίγουρο είναι ότι έχει σημειωθεί πρόοδος τα τελευταία χρόνια μιας και συναντάμε όλο και περισσότερες γυναίκες ανώτερα στελέχη τραπεζών, πολυεθνικών εταιρειών, βουλευτές, υπουργούς, πρωθυπουργούς. Πολύ πρόσφατο, είναι το δυναμικό παράδειγμα της Σουηδίας, της οποίας το Εθνικό Κοινοβούλιο εξέλεξε Γυναίκα Πρωθυπουργό.  

Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω μεταρρυθμίσεις προκειμένου να εξαλειφθεί παντελώς η ανισότητα που προέρχεται από στερεοτυπικές αντιλήψεις χρόνων και προκαλεί συναισθήματα μειονεξίας, ενοχών, ανικανότητας και απόγνωσης. Είναι γνωστή η φράση : «για να καταπολεμήσεις ένα πρόβλημα θα πρέπει να θεραπεύσεις τη ρίζα του». Και αυτή δεν είναι άλλη από τη νοοτροπία που καλλιεργείται για τη γυναικεία φύση σε συντηρητικές κοινωνίες και επαρχιακές πόλεις. Όταν καλλιεργείς σε ένα παιδί την αντίληψη ότι η γυναίκα πρέπει να μένει στο σπίτι να προσέχει τα παιδιά, το παιδί αυτό, αν ως ενήλικας διοικήσει μία εταιρεία, θα απορρίψει για τη στελέχωσή της, γυναίκες. Όταν ένα παιδί, βιώνει την ανισότητα στο οικογενειακό περιβάλλον από τη νηπιακή ηλικία, μεγαλώνοντας θα παρουσιάζει συμπεριφορές επιβολής και κυριαρχίας στο άλλο φύλο. Στο δε εργασιακό χώρο, δεν είναι λίγοι οι εργοδότες που θέτουν ως προτεραιότητα για την πρόσληψη μιας γυναίκας, το να είναι άγαμη και άτεκνη. Η ρίζα επομένως του προβλήματος θα θεραπευτεί αν διαμορφώσουμε ευθύς εξ αρχής προσωπικότητες που δε θα αναπαράγουν την ανισότητα και την προκατάληψη. Γι’ αυτό το λόγο κρίνεται καθοριστική η γυναικεία ανάμειξη με τα κοινά και την πολιτική, καθώς εξαιτίας της ευαισθητοποίησης της στα σημαντικά αυτά ζητήματα, θα συμβάλει στην ενίσχυση δομών απασχόλησης των παιδιών, ξενώνων Φιλοξενίας Κακοποιημένων Γυναικών, Συμβουλευτικών Κέντρων με δωρεάν υπηρεσίες πληροφόρησης και συμβουλευτικής στο πλαίσιο δράσεων ψυχολογικής και νομικής στήριξης και στη λήψη πρωτοβουλιών για τη στήριξη θυμάτων σεξουαλικής παρενόχλησης, κακοποίησης και εξουσιαστικής βίας.

Στη χώρα μας, το συντονισμό της εκπόνησης του νέου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025, που στόχο έχει μέσα από χρηματοδοτικά εργαλεία να αντιμετωπίσει τις παθογένειες που προκαλεί η ανισότητα των φύλων, ξεκινώντας με τη βία κατά των γυναικών, ανέλαβε το ιδιαίτερο γραφείο της Υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδιας για τη Δημογραφική Οικογενειακή Πολιτική και την Ισότητα των Φύλων, κας Μαρίας Συρεγγέλα. Μια γυναίκα, που μέσα από τη δράση της στην πολιτική, έχει αποδείξει ότι πρωταρχικό της στόχο αποτελεί η ενδυνάμωση της θέσης των γυναικών. Στην παρουσίαση του ΕΣΔΙΦ, επισημάνθηκε ότι σε σχέση με τη συμμετοχή των γυναικών στην κοινωνική και πολιτική ζωή, το 2020, το ποσοστό των γυναικών στο Υπουργικό Συμβούλιο ανέρχεται μόλις στο 10%, ενώ το 2013 το ποσοστό ήταν 16,1%. Αξίζει να αναφερθεί ότι το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 32%. Στα μέλη του Κοινοβουλίου οι γυναίκες συμμετέχουν με 21%, καταγράφοντας μία αύξηση έναντι του 2013, όπου το ποσοστό ανερχόταν σε 16.1%, υπολείπεται όμως του ευρωπαϊκού μέσου που είναι 32%. Στα Περιφερειακά και Δημοτικά Συμβούλια, το 2019 φαίνεται οι γυναίκες να κατείχαν ποσοστό 21% των θέσεων, με μία μικρή αύξηση συγκριτικά με το 2013. Όσον αφορά τον κλάδο των επιχειρήσεων, από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου των μεγαλύτερων εταιρειών, μόλις το 12% ήταν γυναίκες. Παρόλο που το ποσοστό συνεχίζει να είναι μικρό, υπήρξε διπλασιασμός από το 2013 που αποτελούσαν μόλις το 5,7%. Η ίδια εικόνα χαμηλής εκπροσώπησης και σημαντικής διαφοράς σε σχέση με τα ποσοστά σε επίπεδο ΕΕ καταγράφεται στις θέσεις των μελών των συλλογικών οργάνων της Κεντρικής Τράπεζας, των οργανισμών χρηματοδότησης της έρευνας, των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και των εθνικών οργανισμών ολυμπιακών αθλημάτων. Απαιτούνται συνεπώς, σημαντικές προσπάθειες σε επίπεδο κινητροδότησης, ευαισθητοποίησης και υποστήριξης, για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών σε θέσεις εξουσίας, ευθύνης και ηγεσίας, τη μείωση του χάσματος σε σχέση με τη συμμετοχή των ανδρών, αλλά και επιδόσεις σε επίπεδο ΕΕ. 

Κατά τη διαβούλευση επί των δράσεων του νέου ΕΣΔΙΦ 2021-2025, συμμετείχαν 16 μέλη εκ των οποίων τα 14, είναι γυναίκες και οι προτάσεις που αναδείχθηκαν, τεκμαίρεται ότι θα εξασφαλίσουν ένα ιδιαίτερα πρόσφορο και ισορροπημένο έδαφος για την άρση των εμποδίων και την εξάλειψη της παθογένειας. Μεταξύ άλλων προτάθηκαν, η δημιουργία ενός μητρώου των ΜΚΟ γυναικείων οργανώσεων και σημειώθηκε η ανάγκη για σωστή συνεργασία μεταξύ των οργανώσεων γυναικών, ώστε να αξιοποιείται καλύτερα κάθε πρόταση που εκφράζεται, η ανανέωση των οδηγών σπουδών και η ευαισθητοποίηση των παιδιών από τη βαθμίδα των Παιδικών Σταθμών με τη συμβολή παιδοψυχολόγων, η παροχή κατάρτισης για την εκπαίδευση των γυναικών σχετικά με την τεχνολογία, την τεχνική νοημοσύνη, την τεχνοφοβία κτλ, η ανάδειξη της εκπαίδευσης και κατάρτισης σε ψηφιακές δεξιότητες (ψηφιακού skilling) ως εργαλείου για την επανένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας, είτε αυτών που έμειναν εκτός λόγω ανεργίας, είτε λόγω άδειας μητρότητας, η ανάγκη για δράσεις ευαισθητοποίησης, ενεργοποίησης, ενημέρωσης και ενίσχυσης των γυναικών σε θέματα πάσης φύσεως και κυρίως σε θέματα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας κ.α, η ανάγκη ενίσχυσης της δικτύωσης των γυναικών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, γυναικείων αγροτικών συνεταιρισμών και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης. Είναι λοιπόν προφανές, ότι η συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική, συμβάλλει καθοριστικά στη λήψη δράσεων και αποφάσεων για την άρση της περιθωριοποίησης και της απαξίωσης που έχει προκαλέσει η εξουσιαστική σχέση ανάμεσα στα φύλα.

Μάλιστα, παραδείγματα Καλών Πρακτικών για την ενίσχυση της συμμετοχής των Γυναικών στην Πολιτική, που εφαρμόστηκαν σε: Ολλανδία, Βέλγιο, Ισλανδία, Νορβηγία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Σουηδία, Καναδάς, Ταιβάν, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, χώρες που σήμερα έχουν ίσο ή σχεδόν ίσο αριθμό γυναικών και ανδρών κομματικών και πολιτικών στελεχών, βουλευτών, υπουργών και ανώτερων ηγεσιών, είναι ήδη γνωστές, ασκώντας επιρροή σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη Γαλλία για παράδειγμα, το Μάιο του 2000 ψηφίστηκε και επικυρώθηκε συνταγματικά, η ισάριθμη αντιπροσώπευση των υποψηφίων στις κομματικές λίστες για τις δημοτικές και βουλευτικές εκλογές. Η οπαδός της ισάριθμης αντιπροσώπευσης, κα Αγκασενσκί, υποστήριξε πολύ εύστοχα, ότι ο λαός και οι αντιπρόσωποί του είναι έμφυλα άτομα, άνδρες και γυναίκες, τα οποία ως τέτοια, πρέπει εξίσου να ασχολούνται με τα κοινά. Με αυτή τη λογική αφού οι γυναίκες αποκλείστηκαν επί ενάμιση αιώνα από την πολιτική λόγω της φύσης τους, θα πρέπει και ως γυναίκες να ενσωματωθούν στον πολιτικό κόσμο. Η υιοθέτηση αυτών των πρακτικών, με τη λήψη δράσεων και μέτρων για την προώθηση της γυναικείας ένταξης στην πολιτική σφαίρα και την πρόσβασή της στη δημόσια διοίκηση, θα οδηγήσει στη μαζική και ουσιαστική συμμετοχή της στην πολιτική και δημόσια ζωή. Στην Ελλάδα, το εναρκτήριο λάκτισμα για τη χορήγηση πλήρων πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκες, με την έννοια του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, δόθηκε το 1953. Έκτοτε, ακολούθησαν συστάσεις πολυάριθμων γυναικείων οργανώσεων, οργανισμών και σωματείων με στόχο την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους, την ενίσχυση επιχειρηματικού πνεύματος και της φιλανθρωπικής δράσης ενώ τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα ανοδική παρουσιάζεται η κινητοποίηση των γυναικών για την αντιμετώπιση και την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Η Γυναίκα απέκτησε πρόσωπο και φωνή, χειραφετήθηκε, ανέλαβε πρωτοβουλίες και επέδειξε το δυναμισμό της κοινωνικά και επαγγελματικά. Ωστόσο, αντί να χαίρει εκτίμησης, δέχθηκε και δέχεται σκληρότατη κριτική για τη στάση και το θάρρος της γνώμης της.  

Απέναντι σε αυτά τα στερεότυπα, κάποιες γυναίκες βρήκαν το θάρρος να οχυρωθούν απέναντι στις κριτικές και να βάλλουν όρια στους άλλους. Το κυριότερο όμως είναι ότι κάποιες βρήκαν το ψυχικό σθένος να σπάσουν κυριολεκτικά τη φωνή τους καταγγέλλοντας δημόσια τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης που έχουν υποστεί. Οι γυναίκες καταθέτουν πλέον μέσα από τις συγκλονιστικές εξομολογήσεις τους, τις εμπειρίες τους, καταγγέλλουν «το τέρας που κρυβόταν κάτω απ’ το χαλί», αποκαλύπτοντας το μέγεθος του προβλήματος και αναγκάζοντας τους κυβερνώντες να ανακοινώσουν μέτρα πρόληψης και προστασίας των θυμάτων. Αφύπνισαν την κοινωνία, τα τραγικά γεγονότα γίνονται ορατά και οι δράστες καταδικάζονται. Για κάθε Καρολάιν, Βασιλική, Γαρυφαλλιά, Δώρα, Μόνικα, Νεκταρία, Τζεβριέ, Αννίσα, που δεν έχουν πια φωνή και για όλες εκείνες που είναι μόνες στον αγώνα κατά της βίας, χρειαζόμαστε δραστήριες γυναίκες σε κάθε θέση εξουσίας και σε κάθε κοινωνικό πόστο, προκειμένου να αντιμετωπίσουν αυτή τη μάστιγα με ζήλο, αφοσίωση, μεθοδικότητα και αποτελεσματικότητα. Η σύγχρονη γυναίκα είναι ικανή να πρωτοπορήσει, να αποτελέσει έμπνευση και φιλοδοξεί να διοχετεύσει τις δεξιότητές της συμμετέχοντας σε κάθε είδους κοινωνική, οικονομική και πολιτική δραστηριότητα. Και μπορεί να το κάνει. Γιατί όπως έγραψε η Αμάντα Γκόρμαν: «Υπάρχει πάντα φως, αν είμαστε αρκετά γενναίοι για να το δούμε. Μακάρι να ήμασταν αρκετά γενναίοι για να γίνουμε οι ίδιοι το φως». Σε κάθε γυναίκα λοιπόν ξεχωριστά, σε κάθε επαναστάτρια, αγωνίστρια ή μητέρα, σε κάθε μία από εσάς που αγωνιάτε, πασχίζετε και διεκδικείτε, Χρόνια Πολλά, Γερές, Δυνατές και Ακμαίες!

* Αικατερίνη (Κατερίνα) Τσατάλη, Δικηγόρος Χανίων / Συμβουλευτική Δικηγορία / Εκπροσώπηση Ενώπιον Παντός Δικαστηρίου και Αρχής / Απόφοιτη Νομικής Σχολής Δημοκρίτειου Παν. Θράκης

*Μαρκόπουλος Χ. Θωμάς, Επικοινωνιολόγος / Μεταπτυχιακός Φοιτητής Τμήματος Δ.Ε.Σ. Π.Μ.Σ. ''Διεθνών Σπουδών, Ευρωπαϊκών Σπουδών και Διπλωματίας'' Παν. Μακεδονίας /  Ραδιοφωνικός Παραγωγός