Ο οδικός χάρτης για την ανάπτυξη του βιοφαρμακευτικού κλάδου

Τηλεδιάσκεψη με στελέχη κορυφαίων φαρμακευτικών εταιρειών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή παγκοσμίως στην αντιμετώπιση της πανδημίας, και με ειδικούς σε θέματα πολιτικής, έρευνας και επενδύσεων στον τομέα των επιστημών υγείας, είχε σήμερα το απόγευμα ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Η σύσκεψη είχε ως αντικείμενο τη δημιουργία ενός οδικού χάρτη με υλοποιήσιμες προτάσεις για την ανάπτυξη ενός ισχυρού και ανταγωνιστικού βιοφαρμακευτικού κλάδου στην Ελλάδα, που συγκαταλέγεται στους κλάδους του 21ου αιώνα και προσφέρει τεράστια πρόσθετη αξία. Στόχος είναι ο κλάδος να στηρίζεται στην έρευνα και την καινοτομία και να συμβάλλει καθοριστικά στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας, αξιοποιώντας τη στρατηγική θέση της χώρας, το ανθρώπινο δυναμικό της, τις υποδομές της και τις βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζονται στο εξωτερικό.

Στη διάρκεια της συζήτησης οι συμμετέχοντες, κάποιοι εκ των οποίων έχουν εμπειρία από επενδύσεις στην Ελλάδα, τόνισαν το ταλέντο και το υψηλής ποιότητας δυναμικό που υπάρχει στη χώρα κι επεσήμαναν την ανάγκη βελτίωσης του πλαισίου για την αξιοποίησή του. Ιδιαίτερη αναφορά έκαναν στις «ανοιχτές πόρτες» που συναντούν στην κυβέρνηση και στο γραφείο του Πρωθυπουργού και τόνισαν ότι είναι απαραίτητο να γίνουν αλλαγές στις διαδικασίες αδειοδότησης, στην αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας, τη βελτίωση των τεχνολογικών υποδομών και την προώθηση αλλαγών στη φορολογία.

 

Εξετάστηκαν επίσης οι στρατηγικές κινήσεις που απαιτούνται για την ανάπτυξη μονάδων έρευνας και παραγωγής στην Ελλάδα, για την προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων, για τη σύνδεση του νεότευκτου κλάδου με τον ακαδημαϊκό κόσμο και για τη δημιουργία εκπαιδευτικών δομών οι οποίες θα προσφέρουν υψηλό βαθμό ειδίκευσης στη διοίκηση εταιρειών βιοφαρμακευτικής, ακόμα και σε συνεργασία με μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Στο πλαίσιο αυτό, επισημάνθηκε ότι η ανάπτυξη πρότυπων ερευνητικών κέντρων και ενός οικοσυστήματος ανταγωνιστικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην αντιστροφή του brain drain. Οι συζητήσεις αυτού του είδους θα επαναλαμβάνονται σε τακτική βάση αφού όπως τονίστηκε η ανάπτυξη αυτού του είδους «δεν αφορά μόνο το σήμερα και το αύριο αλλά και το μεθαύριο».

 

«Έχουμε θέσει τα θεμέλια για ένα αναπτυξιακό μοντέλο το οποίο δεν βασίζεται απαραίτητα στα παραδοσιακά συγκριτικά πλεονεκτήματα που πάντοτε συσχετίζει κανείς με την Ελλάδα. Αυτό το οποίο προσδοκώ είναι ένας συγκεκριμένος οδικός χάρτης με συστάσεις για το τι δράσεις μπορούμε να αναλάβουμε με στόχο να καταστήσουμε τον τομέα της βιοφαρμακευτικής με βάση την καινοτομία ένα καθοριστικό τομέα για την ανάπτυξη της χώρας. Σίγουρα έχουμε τη βούληση και την πρόθεση να ακολουθήσουμε αυτή την πορεία. Και νομίζω πως η κυβέρνηση είναι πολύ καλή στην προώθηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων, αφού εντοπίσει πρώτα ποιες πρέπει να είναι αυτές. Παρά την πανδημία, έχουμε ήδη κάνει σημαντικό έργο παρά την πανδημία για να καταστήσουμε την Ελλάδα πιο ελκυστική για ξένες επενδύσεις», ανέφερε ο Πρωθυπουργός στην αρχή της τηλεδιάσκεψης.

 

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο πόσοι Έλληνες και ελληνικής καταγωγής επιστήμονες βρέθηκαν παγκοσμίως στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά της πανδημίας. «Όταν ξέσπασε η πανδημία του Covid, και ξεκινήσαμε να κάνουμε μια έρευνα για να βρούμε το ποιος θα μπορούσε να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε την άνευ προηγουμένου υγειονομική κρίση, μου έκανε εξαιρετικά μεγάλη εντύπωση το πόσοι πολλοί Έλληνες, πόσοι άνθρωποι ελληνικής καταγωγής, ή πρόσωπα που σχετίζονταν με κάποιον τρόπο με την Ελλάδα καταφέραμε τελικά να βρούμε και να επικοινωνήσουμε μαζί τους. Σε αυτήν την παγκόσμια αναζήτηση ταλέντων, θεωρώ πως σήμερα έχουμε μαζί μας μια φανταστική ομάδα εξαιρετικά επιτυχημένων ανθρώπων στον τομέα της βιοτεχνολογίας, κάποιοι από τους οποίους έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μάχη ενάντια στον Covid. Noubar, Άλμπερτ, George, είμαστε πάρα πολύ περήφανοι για το έργο σας. Αλλά όπως τόνισε και ο Στέλιος Παπαδόπουλος η ουσιαστική πρόκληση είναι το πώς θα γίνει η μετάβαση από εκεί που βρισκόμαστε σήμερα, όπου ουσιαστικά έχουμε μια ζωντανή εγχώρια, φαρμακευτική βιομηχανία, η οποία όμως δεν κινείται ακριβώς σε επίπεδο αιχμής στους τομείς της Έρευνας και Ανάπτυξης, σε μια βιομηχανία με βάση την καινοτομία, που θα μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στον αναδυόμενο τομέα της βιοφαρμακευτικής», τόνισε ο Πρωθυπουργός.  

 

Στη τηλεδιάσκεψη έλαβαν μέρος ο Noubar Afeyan (Πρόεδρος της Moderna, Διευθύνων Σύμβουλος Flagship Pioneering), ο Σπύρος Αρταβάνης-Τσάκωνας (Harvard Medical School, Πρόεδρος του ΕΣΕΤΕΚ), o Άλμπερτ Μπουρλά (Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Pfizer), o Eric Cantor (Διευθυντής της Moelis & Company), ο Nicholas Galakatos (Global Head of Life Sciences στην Blackstone Life Sciences), ο Emil D. Kakkis (Διευθύνων Σύμβουλος της Ultragenyx Pharmaceutical), ο Costis Maglaras (Πρύτανης στο Columbia Business School), ο Peter R. Orszag (Διευθύνων Σύμβουλος επί Χρηματοπιστωτικών Συμβουλών στη Lazard), ο Sir Menelas Pangalos (Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος AstraZeneca), ο Stelios Papadopoulos (Πρόεδρος ΔΣ των Biogen, Exelixis, Regulus Therapeutics και συνιδρυτής της Eucrates Biomedical), ο Vangelis Vergetis (Διευθύνων Σύμβουλος Intelligencia και Πρόεδρος Eucrates Biomedical), ο Michel Vounatsos (Διευθύνων Σύμβουλος της Biogen) και ο George Yancopoulos (Πρόεδρος Regeneron Pharmaceuticals).

 

Από την πλευρά της κυβέρνησης συμμετείχαν η Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκη Κεραμέως, ο Υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, ο Αναπληρωτής Υπουργός Ανάπτυξης Νίκος Παπαθανάσης, ο Υφυπουργός Ανάπτυξης Χρίστος Δήμας, ο Υφυπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης, ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ αρμόδιος για το Συντονισμό του Κυβερνητικού Έργου Άκης Σκέρτσος, ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ και Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας, ο Γενικός Γραμματέας του Πρωθυπουργού Γρηγόρης Δημητριάδης και ο Επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του Πρωθυπουργού, Αλέξης Πατέλης.

 

Ολόκληρη η εισαγωγική τοποθέτηση του Πρωθυπουργού

 

Σας ευχαριστώ πολύ! Είναι μεγάλη μου χαρά που σας βλέπω όλους μέσω τηλεδιάσκεψης. Έχω έρθει σε επικοινωνία με αρκετούς από εσάς κατά την ιδιαίτερα ταραχώδη αυτή χρονιά. Θα ήθελα πραγματικά να σας ευχαριστήσω ξανά που βρήκατε τον χρόνο να μας βοηθήσετε να υλοποιήσουμε τη μετάβαση από μια χώρα που δεν είναι ένας σημαντικός παίκτης στον τομέα της βιοτεχνολογίας σε παγκόσμιο επίπεδο, ούτε ηγείται στον τομέα της έρευνας στην βιοιατρική, σε μια χώρα που μπορεί και ευελπιστώ ότι θα διαδραματίσει ηγετικό ρόλο σε αυτούς τους τομείς.

 

Όταν ξέσπασε η πανδημία του Covid και ξεκινήσαμε να κάνουμε μια έρευνα για να βρούμε το ποιος θα μπορούσε να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε την άνευ προηγουμένου υγειονομική κρίση, μου έκανε εξαιρετικά μεγάλη εντύπωση το πόσους πολλούς Έλληνες, πόσους ανθρώπους ελληνικής καταγωγής, ή πρόσωπα που σχετίζονταν με κάποιον τρόπο με την Ελλάδα καταφέραμε τελικά να βρούμε και να επικοινωνήσουμε μαζί τους.  

 

Σε αυτήν την παγκόσμια αναζήτηση ταλέντων, θεωρώ πως σήμερα έχουμε μαζί μας μια φανταστική ομάδα εξαιρετικά επιτυχημένων ανθρώπων στον τομέα της βιοτεχνολογίας, κάποιοι από τους οποίους έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μάχη ενάντια στον Covid. Noubar, Άλμπερτ, George, είμαστε πάρα πολύ περήφανοι για το έργο σας. Αλλά όπως τόνισε και ο Στέλιος Παπαδόπουλος η ουσιαστική πρόκληση είναι το πώς θα γίνει η μετάβαση από εκεί που βρισκόμαστε σήμερα, όπου ουσιαστικά έχουμε μια ζωντανή εγχώρια, φαρμακευτική βιομηχανία, η οποία όμως δεν κινείται ακριβώς σε επίπεδο αιχμής στους τομείς της Έρευνας και Ανάπτυξης, σε μία βιομηχανία με βάση την καινοτομία, που θα μπορεί να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στον αναδυόμενο τομέα της βιοφαρμακευτικής.

 

Αυτή είναι βασικά η πρόκληση. Και σίγουρα δεν είμαστε ειδήμονες σε αυτό. Αυτό το οποίο προσδοκώ -όπως τόνισε και ο Στέλιος- είναι ένας συγκεκριμένος οδικός χάρτης με υλοποιήσιμες συστάσεις για το τι δράσεις μπορούμε να αναλάβουμε με στόχο να αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα και να καταστήσουμε τον τομέα της βιοφαρμακευτικής με βάση την καινοτομία ένα καθοριστικό τομέα για την ανάπτυξη της χώρας. 

 

Σίγουρα έχουμε τη βούληση και την πρόθεση να ακολουθήσουμε αυτή την πορεία. Και νομίζω πως είμαστε και πολύ καλοί στην προώθηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων, έχοντας εντοπίσει πρώτα ποιές πρέπει να είναι αυτές. Παρά την πανδημία, έχουμε ήδη κάνει σημαντικό έργο παρά την πανδημία για να καταστήσουμε την Ελλάδα πιο ελκυστική για ξένες επενδύσεις.

 

Θα ήθελα να επισημάνω κάποιες από τις πολιτικές που ήδη έχουμε εφαρμόσει. Όσον αφορά τον τομέα της εγχώριας φαρμακευτικής έχουμε βρει τον τρόπο να μειώσουμε το clawback με αντάλλαγμα επενδύσεις που θα γίνουν στην Ελλάδα από τη (φαρμακευτική) βιομηχανία, ενώ κάναμε πολύ πιο ελκυστικό το φορολογικό περιβάλλον για τις δαπάνες Έρευνας και Ανάπτυξης. Αρχίζουμε να μειώνουμε τους φόρους που επιβαρύνουν την εργασία, κάτι το οποίο γνωρίζω πως είναι πολύ σημαντικό για όσους από εσάς δραστηριοποιούνται ήδη στην Ελλάδα. Δίνουμε σημαντικά κίνητρα σε όσους έφυγαν από την Ελλάδα ώστε να επιστρέψουν εδώ. Στους Έλληνες της διασποράς, αλλά και σε ξένους που επιθυμούν να ξεκινήσουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα στη χώρα μας.

 

Επομένως, ένας από τους βασικούς μας στόχους είναι να φέρουμε πίσω το ταλέντο που εγκατέλειψε τη χώρα στην περίοδο της κρίσης. Εάν ο Covid μας έμαθε ένα πράγμα, αυτό είναι πως μπορεί κανείς να εργαστεί από οπουδήποτε στον κόσμο. Γιατί να μην εργαστεί από μια χώρα που είναι όμορφη, ασφαλής, με καλό δίκτυο συνδεσιμότητας και η οποία προσφέρει το σωστό πλαίσιο κινήτρων ώστε να δημιουργηθεί ένα οικοσύστημα στον τομέα της βιοφαρμακευτικής που στηρίζεται στην καινοτομία. Είμαστε έτοιμοι να εφαρμόσουμε προτάσεις. 

 

Θα ήθελα να κλείσω λέγοντας πως είμαι αισιόδοξος για τις προοπτικές της Ελλάδας. Πιστεύω ότι αντιμετωπίσαμε την πανδημία της Covid πολύ πιο αποτελεσματικά σε σύγκριση με τις περισσότερες χώρες. Αντιμετωπίσαμε δυσκολίες στο δεύτερο κύμα της πανδημίας αλλά τα κρούσματα πλέον μειώνονται σημαντικά. Βρισκόμαστε -όπως ίσως γνωρίζετε- ακόμα σε lockdown και πιθανότατα θα παραμείνουμε μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου και έχουμε καταρτίσει ένα πολύ λεπτομερές σχέδιο εμβολιασμών.

 

Έχουμε θέσει τα θεμέλια για ένα αναπτυξιακό μοντέλο το οποίο δεν βασίζεται απαραίτητα στα παραδοσιακά συγκριτικά πλεονεκτήματα που πάντοτε συσχετίζει κανείς με την Ελλάδα, όπως είναι π.χ. ο τουρισμός. Έχουμε κάνει πολλά για να προσελκύσουμε εταιρείες υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα, πιθανότατα γνωρίζετε κάποιες από τις εμβληματικές επενδύσεις που έχουν ανακοινωθεί. Και η βιοφαρμακευτική με βάση την καινοτομία θα είναι ένας από αυτούς τους τομείς όπου ακόμη δεν έχουν γίνει πολλά αλλά είναι ένας από τους τομείς στους οποίους θα εστιάσω και εγώ προσωπικά και θα κάνω ό,τι χρειαστεί για να αναπτύξουμε αυτόν τον κλάδο.

 

Θα ήταν πραγματικά κρίμα, με δεδομένο το ταλέντο που έχουμε, ανθρώπων που νοιάζονται για την Ελλάδα -με τη μία ή την άλλη ιδιότητα- να μην το αξιοποιήσουμε αυτό. Σταματώ εδώ Στέλιο. Θα σε αφήσω να συντονίσεις τη συζήτηση και επαναλαμβάνω πως η ιδέα είναι να δημιουργηθεί αυτή η υψηλή ομάδα καθοδήγησης, η οποία θα μπορούσε να συνεδριάζει μέσω zoom μια φορά κάθε τρεις μήνες.

 

Βέβαια έχετε όλοι σας πρόσκληση για να επισκεφθείτε την Ελλάδα το καλοκαίρι και ελπίζω ότι μέχρι τότε θα είναι και πολύ πιο εύκολο να ταξιδέψει κανείς. Και μετά με τον Στέλιο, η ομάδα μας θα εργαστεί και θα εστιάσει στις λεπτομέρειες, σε όλα όσα θα πρέπει να γίνουν βάσει των δικών σας υλοποιήσιμων συστάσεων. Και πάλι σας ευχαριστώ όλους πολύ για τη συμμετοχή σας. Το εκτιμώ πραγματικά.