Νέες ρυθμίσεις για εκτός σχεδίου δόμηση: Μεγάλα παράθυρα για τσιμεντοποίηση

Στην περαιτέρω τσιμεντοποίηση της χώρας αποφάσισε να προχωρήσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Μέσα στις επόμενες ημέρες, αναμένεται να δοθεί σε δημόσια διαβούλευση το τελικό νομοσχέδιο για την εκτός σχεδίου δόμηση, το οποίο όχι μόνο δεν βάζει φρένο στη δόμηση σε οικόπεδσ κάτω των 4 στρεμμάτων, αλλά ανοίγει ένα σημαντικό παράθυρο για την επαναφορά της δόμησης σε αγροτεμάχια μικρότερα των 4 στρεμμάτων - τα λεγόμενα κατά παρέκκλιση.

Μέσα από το νομοσχέδιο-έκτρωμα το Yπουργείο Περιβάλλοντος, ενθαρρύνεται όσο ποτέ στη Μεταπολίτευση η εκτός σχεδίου δόμηση. Και μάλιστα σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή, καθώς έχει προηγηθεί ήδη από το 2017 -και εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη- μια άνευ προηγουμένου έκρηξη του real estate και της δόμησης, ιδίως στη νησιωτική Ελλάδα. Με άλλα λόγια πρόκειται για συνθήκες που λειτουργούν ως προάγγελος του "τσιμεντώματος" που θα ακολουθήσει. Περαιτέρω, βρίσκεται σε εξέλιξη ένα εκτεταμένο πρόγραμμα εκπόνησης πολεοδομικών σχεδίων, τα οποία (ως είθισται) θα βρεθούν προ τετελεσμένων, αφού όλοι θα σπεύσουν μέσα στα επόμενα 3-4 χρόνια να χτίσουν όπου μπορούν.

Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου που παρουσιάζει η "Καθημερινή", μέσα από το επίμαχο νομοσχέδιο δίνεται η δυνατότητα δόμησης των εξής περιπτώσεων γεωτεμαχίων οι οποίες δεν μπορούσαν να δομηθούν:  

- Τα οικόπεδα που "δημιουργήθηκαν" από το 1985 έως το 2003. Για αυτά τα οικόπεδα επιτρέπεται η δόμηση τους στην περίπτωση που έχουν "πρόσωπο" 25 μέτρων σε οδό που φαίνεται σε αεροφωτογραφίες του 1977 και έχει με κάποιον τρόπο "αναγνωριστεί" εμμέσως από το Δημόσιο (λόγου χάριν ασφαλτοστρώθηκε). Εδώ τίθεται και ο νέος "περιορισμός", της ύπαρξης τουλάχιστον δύο κατοικιών σε απόσταση δύο χιλιομέτρων. Είτε, αποκλειστικά για κατοικίες, αν έχουν "πρόσωπο" έστω και 3,5 μέτρων σε δρόμο που "αναγνωρίστηκε" με τον ίδιο τρόπο έως το 1977 και βρίσκεται σε απόσταση 250 μέτρων από ακόμη μία κατοικία.

- Τα οικόπεδα που "δημιουργήθηκαν" προ του 1985 για τα οποία είτε έχουν δοθεί προεγκρίσεις, οικοδομικές άδειες ή αναθεωρήσεις αυτών, είτε πωλήθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια και στο συμβολαιογραφικό έγγραφο αναφέρεται ότι είναι άρτια και οικοδομήσιμα. Στις περιπτώσεις αυτές δεν απαιτείται ουσιαστικά καμία άλλη προϋπόθεση (πλην της αρτιότητας).

Στη ρύθμιση επιπλέον προβλέπεται ότι τα γεωργοκτηνοτροφικά κτίσματα, οι δεξαμενές και κάποιες άλλες βοηθητικές κατασκευές θα εξακολουθούν να χτίζονται χωρίς καν προϋπόθεση αρτιότητας και "προσώπου".

Περιβαλλοντικό τέλος στις οικοδομικές άδειες

Οι ιδιοκτήτες που θα προχωρήσουν σε έκδοση οικοδομικής άδειας θα επιβαρυνθούν με περιβαλλοντικό τέλος ("ισοδύναμο"), το ύψος της οποίας θα καθοριστεί με Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργείων Ενέργειας και Οικονομικών. Στην ΚΥΑ θα καθορίζονται το ύψος του τέλους, η διαδικασία καταβολής και ο τρόπος εκταμίευσης για χρηματοδότηση δράσεων από τους Δήμους.

Το τέλος θα κατατίθεται πριν από την έκδοση της οικοδομικής άδειας στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, προς όφελος του Πράσινου Ταμείου. Τα έσοδα από το τέλος θα κατευθύνονται αποκλειστικά στη χρηματοδότηση δράσεων για έργα υποδομής και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, εντός των ορίων των Δήμων που βρίσκεται το κάθε οικόπεδο.

Δόμηση σε κατα παρέκκλιση οικόπεδα

Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος ανοίγει παράθυρο ακόμη και για τη δόμηση οικοπέδων κατω των 4 στρεμμάτων - τα λεγόμενα κατά παρέκκλιση. Οπως προβλέπει η νέα ρύθμιση, για να εκδώσει κάποιος άδεια σε ένα τέτοιο οικόπεδο αρκεί να είχε λάβει ένα έγγραφο όπως από τα Συμβούλια Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων ή να είχε υποβάλει αίτηση σε έναν συναρμόδιο για την έκδοση άδειας φορέα. Η δυνατότητα αυτή δινόταν μόνο σε όσους είχαν καταθέσει αίτημα για έκδοση οικοδομικής άδειας με όλα τα δικαιολογητικά ή αίτημα για βεβαίωση όρων δόμησης έως τον Δεκέμβριο του 2022, προθεσμία που παρατάθηκε έως τον Μάρτιο του 2024.

Τέλος, το Υπουργείο Περιβάλλοντος "παγώνει" την έκδοση όλων των οικοδομικών αδειών σε εκτός σχεδίου περιοχές έως τον προσεχή Σεπτέμβριο στη Μύκονο, εξαιρώντας βέβαια τις μεγάλες τουριστικές εγκαταστάσεις που έχει ήδη αδειοδοτήσει.

Αν μάλιστα λάβει κανείς υπόψη ότι οι άδειες εκδίδονται πλέον αυτοματοποιημένα, μόνο με έναν τυπικό έλεγχο πληρότητας του φακέλου, η ρύθμιση αυτή ουσιαστικά θα συνεπάγεται την έκδοση πλήθους αδειών από τη στιγμή που το σχέδιο νόμου θα τεθεί σε διαβούλευση έως να ψηφιστεί.

Τι προβλέπεται για την αυθαίρετη δόμηση

Μεσα από τις ρυθμίσεις του επίμαχου νομοσχεδίου το Υπουργείο Περιβάλλοντος τροποποιεί τη διαδικασία ελέγχου της αυθαίρετης δόμησης, επιβολής κυρώσεων και κατεδαφίσεων. Η βασικότερη αφορά τη μεταφορά της αρμοδιότητας ελέγχου από τις πολεοδομίες στους επιθεωρητές Περιβάλλοντος και από εκεί σε ιδιώτες ελεγκτές δόμηση, ενώ η μεταφορά των κατεδαφίσεων από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις στο υπουργείο Υποδομών. Ειδικότερα:

Το σύνολο της αρμοδιότητας ελέγχου μεταφέρεται στη Γενική Διεύθυνση του Σώματος Επιθεωρητών του υπουργείου Περιβάλλοντος. Οι επιθεωρητές μπορούσαν έως σήμερα να κάνουν μόνο περιβαλλοντικούς ελέγχους, ενώ για πολεοδομικούς προβλέφθηκε πέρυσι η σχετική δυνατότητα μετά το γνωστό περιστατικό της Μυκόνου και μόνο με απόφαση του Υπουργείου, κατά περίπτωση.

Οι επιθεωρητές θα πρέπει να εκπονούν και να υποβάλλουν στον υπουργό ετήσιο πρόγραμμα ελέγχων (τακτικών, έκτακτων και δειγματοληπτικών). Και να συγκροτούν τα κλιμάκια που θα διενεργούν τους ελέγχους: εδώ έρχεται μια σημαντική μεταβολή, ότι οι έλεγχοι μπορούν να διεξάγονται όχι μόνο από το Σώμα Επιθεωρητών και άλλες διευθύνσεις του ΥΠΕΝ, αλλά και από ιδιώτες ελεγκτές δόμησης που θα καθορίζονται με κλήρωση.

Η εξέλιξη αυτή δεν δικαίωσε τις προσδοκίες πέρυσι, με τον έλεγχο του γνωστού beach bar στον Πάνορμο, καθώς κάποιοι ιδιώτες αρνήθηκαν να πραγματοποιήσουν τον έλεγχο, ενώ αποδείχθηκε ότι αυτός που τελικά τον ανέλαβε πιστοποίησε ψευδώς περισσότερες κατεδαφίσεις από αυτές που είχαν συμβεί.

Μια άλλη διεύθυνση του υπουργείου Περιβάλλοντος, η Διεύθυνση Εφαρμογής Σχεδιασμού και Ελέγχου Δομημένου Περιβάλλοντος (ΔΕΣΕΔΠ), αναλαμβάνει τον εντοπισμό των αυθαιρέτων, αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν καταγγελίας. Επίσης, συστήνεται θέση "ειδικού επιθεωρητή" για τα αυθαίρετα, ο οποίος δεν θα είναι απαραίτητα δημόσιος υπάλληλος - μπορεί να προσληφθεί από τον υπουργό.

Σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των αυθαιρέτων αναλαμβάνει το συλλογικό όργανο των μηχανικών, το οποίο πλέον μετά την ανάληψη της πλατφόρμας για τα αυθαίρετα, της πλατφόρμας για τις οικοδομικές άδειες, τον ψηφιακό χάρτη και πολλών ακόμη, μετατρέπεται σταθερά σε παράρτημα του υπουργείου Περιβάλλοντος. Το ΤΕΕ, λοιπόν, αναλαμβάνει να φτιάξει (υποθετικά, έως το τέλος του έτους), ένα πληροφοριακό σύστημα εντοπισμού αυθαιρέτων και ένα ηλεκτρονικό σύστημα υποβολής καταγγελιών για αυθαίρετα.

Τέλος όσον αφορά την υποβολή καταγγελιών για αυθαίρετα εκείνο που προβλέπεται είναι ότι πλέον δεν θα επιτρέπονται οι ανώνυμες καταγγελίες, καθώς η ταυτότητα του καταγγέλλοντος (πολίτη ή αντ’ αυτού δικηγόρου ή μηχανικού) θα πρέπει να ταυτοποιείται (λ.χ. μέσω Τaxis). Περαιτέρω, για την υποβολή καταγγελίας θα πρέπει να δίνεται εγγύηση 300 ευρώ, η οποία θα επιστρέφεται αν αποδειχθεί η καταγγελία έστω και εν μέρει σωστή.