Της Ελένης Βακεθιανάκη
«Ο Ανδρέας είχε σχεδόν σχιζοφρενική ζωή. Από τη μία συνέχισε να διδάσκει τα παραδοσιακά οικονομικά που μαθαίνουμε σήμερα στα πανεπιστήμια ενώ ταυτόχρονα παρέδιδε μαθήματα σε άλλα πανεπιστήμια για την πολιτική οικονομία και τον μαρξισμό. Δηλαδή, για να έχει μια δουλειά να συντηρεί την οικογένεια του συνέχισε την παλιά του τέχνη. Παράλληλα, όμως, είχε τον ριζοσπαστικό του λόγο». Με αυτά τα λόγια περιγράφει ο Νίκος Παπανδρέου την ακαδημαϊκή πορεία του πατέρα του η οποία άρχισε όταν έφυγε από την Ελλάδα, το ’39 επί Δικτατορίας Μεταξά, με πρόταση του Γεωργίου Παπανδρέου.
«Πήγε στο Χάρβαρντ αμέσως μετά το κραχ και πριν τον πόλεμο, όπου πολύ επίκαιρη ήταν η συζήτηση για τον ρόλο του κράτους στην οικονομία. Μόλις είχε τελειώσει ο Ρούσβελτ το «New Deal», το μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα για την Αμερική. Ο Ανδρέας ακολουθεί μια παραδοσιακή πορεία αλλά με προοδευτικό πρόσημο. Γίνεται πρύτανης στο Μπέρκλεϋ και μέλος ομάδας οικονομολόγων που αργότερα συμβούλευαν τον πρόεδρο Κένεντι. Ποιος θα προέβλεπε, μέσα του ’50, ότι θα επέστρεφε στην Ελλάδα και ότι θα γινόταν αυτό που έγινε;» ανέφερε στον Σκάι Κρήτης 92,1 ο οικονομολόγος και συγγραφέας Νίκος Παπανδρέου, με αφορμή το νέο του βιβλίο «Ανδρέας Παπανδρέου. Ο οικονομολόγος» που παρουσιάζεται σήμερα στο Ηράκλειο.
Με παππού, πατέρα και αδελφό πρωθυπουργούς, ο Νίκος Παπανδρέου δεν θα μπορούσε να μείνει μακριά από την πολιτική καθώς είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής με το ΚΙΝΑΛ. «Το μικρόβιο ίσως άργησε σε μένα να εμφανιστεί. Δεν μπορώ να παρακολουθώ ότι συμβαίνει και να μην συμμετέχω, ειδικά στην Ευρώπη όπου βλέπω τα σύννεφα του λαϊκισμού. Αισθάνομαι ένα χρέος και ίσως μια ωριμότητα για να ασχοληθώ» επισήμανε. Για το πολιτικό σκηνικό των ημερών και τη συμφωνία των Πρεσπών με την οποία διαφωνεί, δεν θέλησε να σχολιάσει τη θέση του αδελφού του Γιώργου Παπανδρέου που τη στηρίζει. «Ένα εθνικό θέμα δεν μπορεί να γίνεται προσωπικό. Φτάνουμε σε μια κορύφωση όπου ο κόσμος δεν καταλαβαίνει τι είναι σωστό και τι όχι. Αυτό που βλέπουμε είτε στη Βουλή, είτε στον δρόμο, είτε μεταξύ φίλων είναι το αποτέλεσμα μιας χείριστης διαχείρισης ενός εθνικού ζητήματος. Ίσως θα έπρεπε να απαιτούνταν 180 βουλευτές για την έγκριση της συμφωνίας. Τώρα, και να ψηφιστεί στη Βουλή, τα επόμενα 30 χρόνια θα έχουμε την αίσθηση μιας ακόμα ήττας».
Η παρουσίαση του νέου βιβλίου του Νίκου Παπανδρέου «Ανδρέας Παπανδρέου: Ο οικονομολόγος» θα γίνει απόψε στις 8.00 μ.μ. στο Πολύκεντρο Νεολαίας του Δήμου Ηρακλείου.
«Ο Γεώργιος Παπανδρέου πονούσε που ο γιος του ήταν στην Αμερική και παρακάλεσε τον Καραμανλή, τότε πρωθυπουργό, να τον καλέσει ως τεχνοκράτη στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ). Πατέρας και γιος ξανασμίγουν μετά από πολλά χρόνια και ο Ανδρέας βάζει μπρος προτάσεις για την ανάπτυξη της Ελλάδας του ’60. Καταλαβαίνει, όμως, ότι ανάπτυξη δεν μπορεί να συμβεί χωρίς πολιτικές αλλαγές και αν η χώρα δεν απαγκιστρωθεί από την Αμερική, που τότε ήταν σχεδόν αποικία της. Αυτό, ωστόσο, που τον μεταμόρφωσε σε πιο δεινό ριζοσπάστη και κριτή του συστήματος ήταν η στήριξη της Αμερικής στη χούντα. Μπήκε φυλακή και αρχές του ’70 βρέθηκε στο εξωτερικό, ενώ μαίνονταν ο πόλεμος στο Βιετνάμ και προσχώρησε σε μια ομάδα ακαδημαϊκών, τους «Νεομαρξιστές». Αυτό το ριζοσπαστικό πρόσημο, η αριστερή προσέγγιση αλλά η τεχνοκρατική δομή, θα του δώσουν στις εκλογές του ’75 μόνο 13%» τόνισε ο κ. Παπανδρέου επισημαίνοντας ότι «από το ‘67 και μετά ο πατέρας του έκανε στροφή στη θεωρία του, βλέποντας την Ελλάδα σε ένα γεωστρατηγικό πλαίσιο. Ότι μόνη της, χωρίς συμμαχίες, δεν μπορεί να κινηθεί. Συνεπώς, και το οικονομικό του πρόγραμμα στηριζόταν στην ερμηνεία ότι η «αλλαγή» δεν μπορεί να έρθει από πάνω, αν δεν συμμετάσχει ο λαός».
Ως πρωθυπουργός δεν ασχολήθηκε με τα οικονομικά αλλά έδινε το γενικό πρόσταγμα. «Ότι ένα κράτος πρέπει να βοηθά την ιδιωτική οικονομία και να είναι παρεμβατικό μέχρι ένα σημείο. Είχε έναν μελοδραματικό προσανατολισμό ως προς τον άνθρωπο. Πίστευε ότι οι υπουργοί, οι συνδικαλιστές και όλο το σχήμα που έφτιαξε, θα τα κατάφερναν μόνοι τους στις λεπτομέρειες» συνέχισε.
Όσον αφορά στην κριτική που ασκείται ότι επί πρωθυπουργίας του ο Ανδρέας θα μπορούσε να αλλάξει περισσότερα, ο Νίκος Παπανδρέου διαφωνεί αναφέροντας ότι αν δούμε την ανάπτυξη της Ελλάδας τη δεκαετία του ’80 και τη συγκρίνουμε με αυτήν του ’70, υπάρχει διαφορά. «Βέβαια αυξήθηκε το χρέος. Από 50% έφτασε περίπου στο 70 % του ΑΕΠ όταν «έφυγε» ο Ανδρέας, όμως αυτό είναι το όριο που βάζει η Ευρώπη ότι μια χώρα πρέπει να δανείζεται για να επενδύει. «Έφυγε» πριν 22 χρόνια. Το να ρίχνουμε τη σημερινή κρίση σε αυτόν είναι λίγο παράλογο. Ίσως δεν περίμενε να διογκωθεί τόσο το κράτος. Δεν πιστεύω να μπορούσε να προβλέψει τα θαλασσοδάνεια και τον τεράστιο δανεισμό τα τελευταία 10 χρόνια. Ο ίδιος είχε κάνει μια στροφή, τέλη ’88-’89 και αρχές ’93-’94, προς μια πιο «μαζεμένη» πολιτική, με την ελπίδα ότι θα βοηθήσει και η Ευρώπη. Είχε αυτό το ρομαντικό ως προς τον άνθρωπο, δηλαδή πίστευε ότι αν βάλεις έναν αγρότη υπεύθυνο σε αγροτικό συνεταιρισμό, θα είναι επιτυχημένος. Αν βάλεις φοιτητές ως μέλη της διοίκησης ενός πανεπιστημίου θα έχουν αγνή πρόθεση. Δεν νομίζω να μπορούσε να προβλέψει, όταν έβαζε τον λαό στην εξουσία, ότι αν κάποιος δεν έχει σωστή μόρφωση ίσως δεν τα καταφέρει» επισήμανε.
