«Ολοι φοράμε μάσκες, γάντια, στολές μιας χρήσης, γυαλιά, στην κουζίνα ποδονάρια. Οταν μας βλέπουν έτσι οι άνθρωποι που μένουν εδώ, γελάνε. “Κατέβασε τη μάσκα να δω το μουτράκι σου”. “Είσαι σαν μασκαράς”, μου λένε». Η 31χρονη Δήμητρα Περιβολάρη είναι νοσηλεύτρια στη Νέα Θάλπη, μία μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων στον Αγιο Στέφανο, στην οποία διαμένουν περίπου 100 άτομα, κατά μέσον όρο 75 έως 100 ετών (κάποιοι είναι απολύτως υγιείς, άλλοι έχουν προβλήματα άνοιας, πάρκινσον, καρδιάς κ.λπ.).
Οπως όλες οι δομές φιλοξενίας, έτσι και η Νέα Θάλπη πρέπει να προστατεύσει τους ενοίκους της, να εξασφαλίσει ότι δεν θα μολυνθούν από τον ιό, αλλά ταυτόχρονα να διαχειριστεί και τους φόβους τους. «Οσοι έχουν τη δυνατότητα να αντιληφθούν τι γίνεται, φοβούνται. Ανησυχούν για τις ελλείψεις που ακούν στην τηλεόραση σχετικά με τα απολυμαντικά χεριών, το οινόπνευμα, τις μάσκες. Μας ρωτάνε συνέχεια αν έχουμε υλικά. Κάποιοι θυμούνται την Κατοχή και τον Πόλεμο. Τώρα που οι συγγενείς τους είναι κλεισμένοι στα σπίτια τους, αναβιώνουν εμπειρίες του παρελθόντος, απ’ όταν ήταν παιδιά».
Μεγάλη ευθύνη
Η δουλειά του νοσηλευτή σε οίκο ευγηρίας είναι ούτως ή άλλως απαιτητική, όμως υπό αυτές τις συνθήκες είναι απείρως δυσκολότερη.
Οι εργαζόμενοι νιώθουν ότι κουβαλούν πολύ μεγάλη ευθύνη να μην κολλήσουν τους ηλικιωμένους. «Σίγουρα το ότι φοράμε γάντια, μάσκα και απολυμαίνουμε τα χέρια μας βοηθάει στην πρόληψη λοιμώξεων και ασθενειών. Το ίδιο κάναμε και την περίοδο της γρίπης, ώς ένα βαθμό, και ήταν αποτελεσματικό. Κάθε μέρα μετράμε τη θερμοκρασία μας πριν από την έναρξη της βάρδιας», αναφέρει η 31 ετών νοσηλεύτρια, Ιωάννα Αντωνάτου, που δεν φοβάται τόσο για τον εαυτό της όσο για τους ηλικιωμένους που μένουν στη Θάλπη. «Αυτοί είναι πιο “εύθραυστοι”. Εγώ ακόμα κι αν αρρωστήσω, θα αντεπεξέλθει κάπως ο οργανισμός μου. Στους ηλικιωμένους τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα, η θνησιμότητα μεγαλύτερη. Για εμένα φοβάμαι 10%, για εκείνους 90%! Νιώθω ανασφάλεια, γιατί ίσως να είμαι φορέας και να μην το ξέρω. Μετακινούμαι με τα ΜΜΜ και παρόλο που παίρνω όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις, έχω άγχος».
Αγωνία για τους νέους
Κι ενώ η Δήμητρα και η Ιωάννα –όπως και οι υπόλοιποι νέοι άνθρωποι που δουλεύουν στη μονάδα– αγχώνονται για τους ηλικιωμένους, συμβαίνει και το αντίστροφο: οι ηλικιωμένοι να αγωνιούν για τους νέους.
Ο 98χρονος κ. Αργύρης (συνταξιούχος δάσκαλος) ανησυχεί για τα παιδιά του, «για την υγεία τους πρωτίστως, αλλά και για τις δουλειές τους».
Η 93χρονη κ. Μαρία (επάγγελμα οικιακά) ανησυχεί για την κόρη, τον γαμπρό και τα εγγόνια της. «Ακούω τόσα πράγματα στην τηλεόραση, μαθαίνω τι γίνεται στο εξωτερικό και προσεύχομαι να πάνε όλα καλά για όλο τον κόσμο». Οπως όλοι οι ένοικοι της Θάλπης, έτσι και η κ. Μαρία δεν μπορεί να δεχθεί επισκέψεις. Στη μονάδα –όπως και σε άλλες αντίστοιχες– απαγορεύεται το επισκεπτήριο για λόγους ασφαλείας. Κι όμως έρχεται σε επαφή με την κόρη της με έναν τρόπο... κάπως ανορθόδοξο: βλέποντάς την μέσα από το τζάμι που χωρίζει το σαλόνι με τη βεράντα. «Εγώ είμαι μέσα και εκείνη απέξω».
Μια πιο γλαφυρή εικόνα της κατάστασης μας δίνει η βοηθός νοσηλεύτρια, Δήμητρα Σκούρα. «Στη μονάδα μας τα σαλόνια που μαζεύονται οι ηλικιωμένοι είναι στο ισόγειο και εξωτερικά υπάρχει κήπος και βεράντα. Ετσι, κάποιοι συγγενείς έρχονται και τους βλέπουν από τη βεράντα. Από τη μια μεριά οι ηλικιωμένοι, από την άλλη οι συγγενείς και ανάμεσά τους το τζάμι. Είναι πολύ τρυφερό να τους βλέπεις να ανταλλάσσουν φιλιά, να αγγίζουν το τζάμι με τα χέρια (οι συγγενείς φοράνε γάντια!), σαν να προσπαθεί να χαϊδέψει ο ένας τον άλλον». Πέραν αυτού, η επικοινωνία των ενοίκων της Θάλπης με τους συγγενείς τους γίνεται και με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών. Viber, WhatsApp και Skype δίνουν πρωτόγνωρες δυνατότητες σε ανθρώπους που σε άλλες κρίσεις που βίωσαν στη ζωή τους επικοινωνούσαν με γράμματα και σποραδικά τηλεφωνήματα.
«Εχουμε τις φίλες μας»
«Δεν μπορούν να έρθουν οι εγγονές και η κόρη μου. Δεν μου λείπουν, όμως, γιατί μιλάμε τηλεφωνικά καθημερινά και ανά πάσα ώρα μπορώ να τις δω ζωντανά μέσα από την κάμερα», αναφέρει κ. Αργύρης. Οπως και η –έτερη– κ. Μαρία, συνταξιούχος καθηγήτρια της ΣΕΛΕΤΕ στην κατεύθυνση Δομικών Εργων, 88 ετών, που μιλάει καθημερινά στο τηλέφωνο με την αδελφή της στην Ηλεία. «Τη βλέπω και μέσα από το κινητό. Μεγάλη εφεύρεση. Αλλη χάρη έχει να βλέπεις αυτόν που μιλάς». Το εντυπωσιακό είναι ότι παρότι στον κόσμο έχουν έρθει τα πάνω-κάτω, η καθημερινότητα στη Θάλπη μοιάζει να μην έχει αλλάξει πολύ: το πρόγραμμα έχει δραστηριότητες, παιχνίδια, συζητήσεις, «έχουμε τις φίλες μας εδώ και μιλάμε», όπως λέει η 93χρονη κ. Μαρία, και ο χρόνος κυλάει.
Τρεις γηραιότεροι συμβουλεύουν νεότερους
Ζητάμε από τους τρεις ηλικιωμένους - συνεντευξιαζόμενους μια συμβουλή που θα έδιναν σε νεότερους ανθρώπους, οι οποίοι αναγκάζονται για πρώτη φορά να κλειστούν παρατεταμένα στο σπίτι. Ο κ. Αργύρης συστήνει υπομονή και ψηλά το κεφάλι. «Μέσα από κάθε περιπέτεια, πάντα κάτι νέο βγαίνει. Κάτι καινούργιο μαθαίνουμε ή ανακαλύπτουμε νέες δυνάμεις που μπορεί να μην ξέραμε ότι τις είχαμε. Τουλάχιστον εγώ αυτό κατάλαβα από τη ζωή μου. Βέβαια τώρα μιλάμε για μια παγκόσμια αόρατη απειλή, που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Το να μην έχουμε τον έλεγχο δημιουργεί άγχος. Χρειάζεται αισιοδοξία και ψυχραιμία».
Η 93χρονη κ. Μαρία συνιστά αυτοπεποίθηση και μαζεμένα τα μυαλά. «Οι νέοι πρέπει να έχουν υπομονή και να πιστεύουν στον εαυτό τους. Επίσης δεν πρέπει να κάνουν του κεφαλιού τους. Ολα θα πάνε καλά στο τέλος. Τόσα φωτισμένα μυαλά ανά τον κόσμο, θα βρουν τη λύση». Η 88χρονη κ. Μαρία οπλίζεται από τη σοφία του Καζαντζάκη. «“Η πέτρα, το σίδερο, το ατσάλι δεν αντέχουν. Ο άνθρωπος αντέχει”, είχε πει ο Νίκος Καζαντζάκης. Αυτό έχω κι εγώ να συμβουλέψω τα νέα παιδιά. Εχουμε περάσει πολλά οι άνθρωποι. Θα βγούμε πιο δυνατοί και πιο ενωμένοι. Ισως πιο συνετοί. Η δική μας γενιά έχει ζήσει δεινά, πόλεμο, πείνα, κατοχή, και έχει μάθει να αντέχει. Βέβαια αυτό είναι διαφορετικό. Δεν έχει πρόσωπο ο εχθρός, δεν ξέρουμε από πού μας έρχεται. Πρέπει να μην απελπιζόμαστε, όμως, και να μην παραδοθούμε στον φόβο. Να έχουμε αντοχή και προσαρμοστικότητα».
