Ιανός : Τι είναι το καιρικό φαινόμενο που θα πλήξει την Ελλάδα τις επόμενες ώρες

Σπάνιο για τα ελληνικά δεδομένα είναι το καιρικό φαινόμενο που θα χτυπήσει τις επόμενες ώρες τη χώρα.

Ο μεσογειακός κυκλώνας έχει θέσει σε συναγερμό τις αρχές, ο υφυπουργός Νίκος Χαρδαλιάς έχει βάλει σε ετοιμότητα την Πολιτική Προστασία καθώς αναμένονται πλημμυρικά φαινόμενα.

Αλλωστε, οι πρόσφατες πλημμύρες στην Εύβοια προκάλεσαν θύματα τα οποία παρασύρθηκαν από τα νερά χειμάρρων που ξεχείλισαν

Κάτι που θέλει η Πολιτική Προστασία να αποφύγει, εξ’ ου και οι προειδοποιήσεις και συστάσεις για όσους έχουν σπίτια κοντά σε χειμάρρους.

Σύμφωνα με το meteo.gr κύρια χαρακτηριστικά του ΙΑΝΟΥ θα είναι οι έντονες βροχοπτώσεις, ιδιαίτερα στο Ιόνιο και τα νότια ηπειρωτικά τμήματα της χώρας, οι  καταιγίδες κατά τόπους και οι πολύ θυελλώδεις άνεμοι, ιδιαίτερα σε θαλάσσια τμήματα, όπου ενδέχεται να φτάσουν σε επίπεδα θύελλας.

Δεν είναι ακόμα σαφές αν ο ΙΑΝΟΣ θα αποκτήσει τροπικά χαρακτηριστικά και αν θα πληροί τις προϋποθέσεις ώστε να χαρακτηριστεί Μεσογειακός Κυκλώνας (διεθνώς γνωστά βαρομετρικά χαμηλά ως medicanes από την ένωση των λέξεων Mediterranean και hurricanes), κάτι ωστόσο που δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Στο βίντεο που έδωσε το meteo.gr του Εθνικού Αστεροσκοπείου, παρουσιάζεται ο στροβιλισμός του Ιανού στην Κεντρική Μεσόγειο έως το απόγευμα της Τετάρτης 16/09, όπως καταγράφηκε από τον Ευρωπαϊκό μετεωρολογικό δορυφόρο Meteosat-11. Η επεξεργασία και οπτικοποίηση των δορυφορικών δεδομένων έγινε από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών / meteo.gr. Στο ίδιο βίντεο με κίτρινα x φαίνονται και οι κεραυνοί που κατέγραψε το σύστημα ΖΕΥΣ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Τι είναι

Σύμφωνα με το Βικιπαιδεία, οι Μεσογειακοί κυκλώνες, επίσης γνωστοί ως Μεσογειακοί τυφώνες (διεθνής ονομασία: Medicane, από τις λέξεις Mediterranean και hurricane), είναι σπάνια μετεωρολογικά φαινόμενα που παρατηρούνται στη Μεσόγειο Θάλασσα. Λόγω της ξηράς φύσης της περιοχής της Μεσογείου, ο σχηματισμός τροπικών και υποτροπικών κυκλώνων είναι σπάνιος, με μόνο 100 καταγεγραμμένες τροπικές καταιγίδες από το 1947 ως και το 2011. Τα περισσότερα συστήματα παραμένουν στην ένταση τροπικής καταιγίδας ή κάτω από αυτήν, αλλά σε μερικές σπάνιες περιπτώσεις ορισμένες καταιγίδες έχουν φτάσει επίπεδο τυφώνα Κατηγορίας

Δεν υπάρχει επίσημος οργανισμός για την παρακολούθηση του σχηματισμού και πορείας τους. Η τροπική γένεση κυκλώνων παρουσιάζεται συνήθως μέσα σε δύο ξεχωριστές θάλασσας. Η πρώτη περιοχή περιλαμβάνει περιοχές της δυτικής Μεσογείου που ευνοούν περισσότερο την ανάπτυξη τους, ενώ στα ανατολικά περιοχή που ευνοεί την ανάπτυξη τους είναι το Ιόνιο Πέλαγος. Ωστόσο σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις παρόμοιες τροπικές καταιγίδες μπορούν επίσης να αναπτυχθούν στη Μαύρη Θάλασσα.

Η τραχιά ορεινή γεωγραφία της περιοχής δημιουργεί πρόσθετες δυσκολίες παρά ευνοϊκές για την ανάπτυξη ακραίων καιρικών φαινομένων και κατακόρυφης δραστηριότητας σε γενικές γραμμές. Οι εν λόγω κυκλώνες μπορούν να σχηματιστούν μόνο σε ανώμαλες μετεωρολογικές συνθήκες. Έχουν διεξαχθεί πολυάριθμες μελέτες για τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη στο σχηματισμό μεσογειακών κυκλώνων, οι οποίες γενικά συμφωνούν ότι θα σχηματίζονται λιγότερες αλλά πιο έντονες καταιγίδες.

Η ανάπτυξη τροπικών ή υποτροπικών κυκλώνων στη Μεσόγειο Θάλασσα συνήθως μπορεί να συμβεί μόνο υπό κάπως ασυνήθιστες περιστάσεις. Η χαμηλή διάτμηση ανέμου και η ατμοσφαιρική αστάθεια που προκαλείται από τις επιδρομές κρύου αέρα είναι συχνά απαραίτητη. Η πλειοψηφία τους συνοδεύεται από γούρνες ανώτερου επιπέδου, που τους παρέχει την απαιτούμενη ενέργεια για την εντατικοποίηση της ατμοσφαιρικής μεταφοράς—καταιγίδες και έντονες βροχοπτώσεις. Οι βαροκλινικές ιδιότητες της περιοχής της Μεσογείου, με τις κλίσεις υψηλής θερμοκρασίας, παρέχουν επίσης την αναγκαία αστάθεια για το σχηματισμό τροπικών κυκλώνων. Ένας άλλος παράγοντας, η αύξηση του δροσερού αέρα, παρέχει την απαραίτητη υγρασία. Οι υψηλές θερμοκρασίες στην επιφάνεια της θάλασσας είναι ως επί το πλείστον περιττές ως παράγοντας, καθώς οι περισσότεροι μεσογειακοί κυκλώνες τροφοδοτούνται με ενέργεια προερχόμενη από υψηλότερες θερμοκρασίες αέρα. Η ανάπτυξη των κυκλώνων στη Μεσόγειο μπορεί να συμβεί όλο το χρόνο, αλλά παρατηρείται κυρίως μεταξύ Σεπτεμβρίου και Ιανουαρίου.

Στα τελευταία 50 χρόνια έχουν λάβει χώρα διάφοροι αξιοσημείωτοι μεσογειακοί κυκλώνες. Τον Σεπτέμβριο του 1969 ένας μεσογειακός τροπικός κυκλώνας στη Βόρεια Αφρική δημιούργησε πλημμύρες, σκοτώνοντας σχεδόν 600 άτομα, αφήνοντας 250.000 άστεγους και καταστρέφοντας τις τοπικές οικονομίες. Ένας μεσογειακός κυκλώνας τον Σεπτέμβριο του 1996 που αναπτύχθηκε στη περιοχή των Βαλεαρίδων Νήσων, γέννησε έξι σίφωνες και πλημμύρισε μέρη των νησιών. Αρκετοί μεσογειακοί κυκλώνες έχουν επίσης αποτελέσει αντικείμενο εκτεταμένης μελέτης, όπως αυτοί του Ιανουαρίου του 1982, του Ιανουαρίου του 1995, του Σεπτεμβρίου του 2006, του Νοεμβρίου του 2011 και του Νοεμβρίου του 2014. Η καταιγίδα του Ιανουαρίου 1995 είναι ένα από τα καλύτερα μελετημένα συστήματα μεσογειακών κυκλώνων, έχοντας στενή ομοιότητα με τους τροπικούς κυκλώνες σε άλλες περιοχές. Επίσης υπήρχε διαθεσιμότητα παρατηρήσεων. Ο μεσογειακός κυκλώνας του Σεπτεμβρίου 2006 είναι καλά μελετημένος λόγω της διαθεσιμότητας υφιστάμενων παρατηρήσεων και δεδομένων. Τον Νοέμβριο του 2011 το τμήμα Δορυφορικής Ανάλυση της NOAA παρακολούθησε έναν μεσογειακό κυκλώνα, ο οποίος ονομάστηκε Ρολφ από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, αν και σταμάτησε τις παρατηρήσεις τον επόμενο μήνα. Το 2015, η NOAA συνέχισε να εκδίδει προειδοποιήσεις για τροπικά συστήματα στην περιοχή της Μεσογείου.

Στις 27 Σεπτεμβρίου 2018 μια εξωτροπική καταιγίδα αναπτύχθηκε στην ανατολική Μεσόγειο. Οι θερμοκρασίες νερού γύρω στους 27 °C ευνόησαν τη μετάβαση της καταιγίδας σε υβριδικό κυκλώνα, με θερμό θερμικό πυρήνα στο κέντρο (κοινώς, μάτι του κυκλώνα). Η θύελλα κινήθηκε προς τα βορειοανατολικά προς την Ελλάδα, ενώ γινόταν βαθμιαία εντονότερη και αναπτύσσοντας χαρακτηριστικά τροπικού κυκλώνα. Στις 29 Σεπτεμβρίου, η καταιγίδα μπήκε στη ξηρά στην Πελοπόννησο δυτικά της Καλαμάτας, όπου αναφέρθηκε ελάχιστη κεντρική πίεση 989.3 mbar.

Τα ανεπίσημα ονόματα περιλαμβάνουν τα Ξενοφών και Ζορμπάς.

Κατά τη διάρκεια της φάσης σχηματισμού, η καταιγίδα προκάλεσε πλημμύρες στην Τυνησία και τη Λιβύη, καθώς πυροδότησε ακραίες βροχοπτώσεις της τάξης των 200 χιλιοστών την ώρα. Οι πλημμύρες σκότωσαν τέσσερις ανθρώπους στην Τυνησία, ενώ παράλληλα προκάλεσαν σοβαρές ζημιές σε σπίτια, δρόμους και χωράφια. Η κυβέρνηση της Τυνησίας δεσμεύτηκε οικονομική βοήθεια σε κατοίκους των οποίων τα σπίτια υπέστησαν ζημιές.

Πριν την άφιξη της καταιγίδας στην Ελλάδα, η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία εξέδωσε επείγον δελτίο επιδείνωσης καιρού. Πολλές πτήσεις ακυρώθηκαν και τα σχολεία έκλεισαν.

Τα παράκτια νησιά Στροφάδες και Ρόδος ανέφεραν δυνατούς ανέμους κατά τη διάρκεια της διαδρομής της καταιγίδας. Ένας ιδιωτικός μετεωρολογικός σταθμός στον Βουτσάρα μέτρησε ριπές ανέμου 105 χιλιομέτρων την ώρα, δηλαδή 11 Μποφόρ. Η καταιγίδα προκάλεσε ένα υδάτινο ρεύμα πλημμύρας που εισχώρησε στην ξηρά.

Οι άνεμοι στην Αθήνα χτύπησαν δέντρα και καλώδια μεταφοράς ενέργειας. Ένα πεσμένο δέντρο κατέστρεψε τη στέγη ενός σχολείου στη δυτική Αθήνα. Αρκετοί δρόμοι έκλεισαν λόγω πλημμυρών.

Στα Ιωάννινα, η καταιγίδα προκάλεσε ζημιές στο μιναρέ στη κορυφή του Τζαμιού Ασλάν Πασά, το οποίο χρονολογείται από το 1614.