Εξωστρέφεια και εκσυγχρονισμός χαρακτηρίζουν τα αγγλόφωνα προγράμματα του ΕΚΠΑ

«Καλά οργανωμένο», «υψηλό επίπεδο φοιτητών», «υποστηρικτικοί καθηγητές». Φράσεις που αναφέρονται σε ελληνικά πανεπιστήμια και αποδίδονται σε φοιτητές από χώρες του εξωτερικού. Όχι με αφορμή τη συμμετοχή τους σε κάποιο πρόγραμμα Erasmus, αλλά τις σπουδές τους σε αυτά. Η λειτουργία αγγλόφωνων προπτυχιακών προγραμμάτων φαίνεται ότι όχι μόνο δίνει ώθηση στην εξωστρέφεια των ελληνικών πανεπιστημίων, αλλά τα βοηθά και να ξεπερνούν αγκυλώσεις του παρελθόντος, ως μοχλός εκσυγχρονισμού. Μελέτη περίπτωσης, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο οποίο λειτουργούν τα δύο από τα συνολικά πανελλαδικώς τρία αγγλόφωνα προπτυχιακά προγράμματα.

Το ημερολόγιο «έδειχνε» Οκτώβριο του 2019, όταν έγινε η ανακοίνωση για τη λειτουργία του πρώτου αγγλόφωνου προπτυχιακού προγράμματος στην Ελλάδα από ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο: προπτυχιακό στην Αρχαιολογία, την Ιστορία και τη Φιλολογία της Αρχαίας Ελλάδας (BA Program in the Archaeology, History and Literature of Ancient Greece), από τη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών (ΠΠΣ) άρχισε να λειτουργεί τον Σεπτέμβριο του 2020, παρά τις αντίξοες συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί λόγω πανδημίας. Ακολούθησε η έναρξη λειτουργίας του αγγλόφωνου ΠΠΣ Ιατρικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 2021 και φέτος, τη σκυτάλη πήρε ξανά το ΕΚΠΑ, με τη λειτουργία του δεύτερου αγγλόφωνου ΠΠΣ Ιατρικής στην Ελλάδα.

Τρία χρόνια μετά τη διευκόλυνση του θεσμικού πλαισίου εκ μέρους της Πολιτείας, η ελληνική Τριτοβάθμια Εκπαίδευση «μετρά» ισάριθμα αγγλόφωνα προπτυχιακά προγράμματα και -αν λάβει κανείς υπ' όψιν την επερχόμενη έλευση της αποστολής αμερικανικών πανεπιστημίων- αναμένεται να γίνουν περισσότερα. Σημάδι ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια φαίνονται «σαν έτοιμα από καιρό» να «ανοίξουν» τις πόρτες τους στο εξωτερικό, όχι μόνο για να αναβαθμίσουν τις εγχώριες σπουδές, αλλά και να «αποδείξουν» ότι το επίπεδό τους είναι τόσο υψηλό, ώστε να προσελκύουν φοιτητές από χώρες του εξωτερικού.

Σπούδασε τους... μύθους στην Ελλάδα

«Αν όχι εδώ, πού; Αν όχι εμείς, ποιος;», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, στην παρουσίαση του πρώτου αγγλόφωνου ΠΠΣ στην Ελλάδα, στην Αρχαιολογία, την Ιστορία και τη Φιλολογία της Αρχαίας Ελλάδας. Όντως, το «ποντάρισμα» στο σήμα κατατεθέν της χώρας για την έναρξη ενός τέτοιου εγχειρήματος αποδείχθηκε σωστό: Οι ξένοι φοιτητές διδάσκονται τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό στον τόπο που αυτός γεννήθηκε και εξελίχθηκε. Βρίσκονται στον ιδανικό τόπο σπουδών, ανάμεσα ή δίπλα σε μνημεία παγκόσμιας ακτινοβολίας, όπως ο Παρθενών, οι Δελφοί, η Ολυμπία. «Όταν έκανα την αίτηση για το πρόγραμμα, θεώρησα ότι θα είναι μία μεγάλη ευκαιρία και το τέλειο μέρος για να σπουδάσω τον πολιτισμό της Αρχαίας Ελλάδας σε βάθος. Κάτι που θα μπορέσει να μου ανοίξει πολλές πόρτες επαγγελματικά στο μέλλον», ανέφερε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η τριτοετής φοιτήτρια του προγράμματος, Ελιζαμπέτα Μόσχο.

«Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων ετών έχουμε πραγματοποιήσει εκπαιδευτικές εκδρομές σε μερικούς από του πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς τόπους, όπως οι Μυκήνες, οι Δελφοί, η Ολυμπία, η Κνωσός και η Ζάκρος, κάτι που μας έδωσε την ευκαιρία να κατανοήσουμε καλύτερα τα όσα ακούγαμε στο αμφιθέατρο», σημείωσε. Η εμπειρία μαθημάτων εκτός αιθουσών διδασκαλίας στους αρχαιολογικούς και πολιτιστικούς χώρους της Ελλάδας είναι «μοναδική», σύμφωνα με την Ελένη Καραμαλέγκου, διευθύντρια και επιστημονική υπεύθυνη του Προγράμματος, Ομότιμη Καθηγήτρια του ΕΚΠΑ. «Το πρόγραμμα προβάλλει διεθνώς την Ελλάδα (από την Αρχαία ως τη σύγχρονη), και τον πολιτισμό της και αυτό είναι ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του», σημείωσε.

Μέχρι σήμερα, η εμπειρία της Ελιζαμπέτα συμβαδίζει με τις αρχικές προσδοκίες της. Από διοικητικής πλευράς, το πανεπιστήμιο, όπως είπε, «έχει κάνει τη ζωή των φοιτητών πιο εύκολη», ενώ από ακαδημαϊκής πλευράς, χαρακτήρισε τα μαθήματα «πολύ ενδιαφέροντα». «Οι καθηγητές είναι πολύ ευγενικοί και υποστηρικτικοί προς εμάς», εξήγησε. «Ευχάριστη πρόκληση» χαρακτήρισε από την πλευρά του τη διδασκαλία φοιτητών και φοιτητριών από πολλά και διαφορετικά μέρη ο Αναπληρωτής Καθηγητής Προϊστορικού Αιγαίου του ΕΚΠΑ, Γιώργος Βαβουρανάκης. Και αυτό, διότι, εκτός των άλλων, έχουν -όπως είπε- εντελώς διαφορετικό ακαδημαϊκό αλλά και ευρύτερα πολιτισμικό υπόβαθρο από τους Έλληνες φοιτητές. «Η διδασκαλία δεν προσπαθεί απλώς να μεταδώσει γνώσεις για την αρχαία Ελλάδα, αλλά και να ενταχθούν ενεργά οι φοιτήτριες και φοιτητές του προγράμματος στην πανεπιστημιακή κοινότητα και να αγαπήσουν την Ελλάδα», πρόσθεσε.

Διεθνείς πίνακες κατατάξεων: παράγοντας και αποτέλεσμα εξωστρέφειας

Το ΕΚΠΑ είναι τα τελευταία χρόνια στην κορυφή των ελληνικών στις διεθνείς κατατάξεις πανεπιστημίων και η θέση του βαίνει συνεχώς βελτιούμενη. Πρόσφατα ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της παγκόσμιας κατάταξης Times Higher Education World University Rankings για το έτος 2022-23, στην οποία το ΕΚΠΑ βρίσκεται στα καλύτερα 500. Το σημαντικό είναι, όμως, ότι μεταξύ των ετών 2016-2022 το πανεπιστήμιο Αθηνών έχει αυξήσει την συνολική του βαθμολογία κατά 31%, ενώ ειδικά την περίοδο 2022-23 επιτυγχάνει να βελτιώσει την βαθμολογία του σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, σε τρία από τα πέντε κριτήρια αξιολόγησης.

Σύμφωνα την αξιολόγηση της κατάταξης το ΕΚΠΑ βρίσκεται στο 15% των καλύτερων πανεπιστημίων παγκοσμίως στην απήχηση και επίδραση του ερευνητικού του έργου. Αυτό δεν περνάει απαρατήρητο από τους φοιτητές που ψάχνουν για σπουδές υψηλού επιπέδου. «Η Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών είναι το κορυφαίο στη Μεσόγειο και ένα από τα καλύτερα στον κόσμο βάσει κατατάξεων», τόνισε στο ΑΠΕ - ΜΠΕ η Σάρα Αλ Χαντίντι, πρωτοετής του αγγλόφωνου ΠΠΣ Ιατρικής στο ΕΚΠΑ. Αυτό, σε συνδυασμό με την απήχηση των καθηγητών και τη θέση της Σχολής σε ερευνητικό επίπεδο, αποτέλεσαν τους βασικούς λόγους για να κάνει αίτηση στο πρόγραμμα.

Η υψηλή θέση στις κατατάξεις δίνει επιπλέον αξία και στο πτυχίο, σύμφωνα με τον Ανδρέα Σάββα, επίσης πρωτοετή. «Επίσης, είναι τιμή μας να σπουδάζουμε δίπλα σε καθηγητές που στην ειδικότητά του ο καθένας κάνει εξαιρετικό έργο», συμπλήρωσε. «Το πανεπιστήμιο έχει υψηλό πρεστίζ και οι φοιτητές έχουν πολύ υψηλό επίπεδο», διαπίστωσε από πλευράς της η Κατερίνα Αλ Νασράουι. Όσο για τη διδασκαλία, κοινό χαρακτηριστικό είναι η υποστήριξη των καθηγητών. «Έχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή υποστήριξη από τους καθηγητές, αλλά και από τη διοίκηση και έτσι η ζωή μας διευκολύνεται», είπε η Μαρία Σιμόν και στο ίδιο μήκος κύματος συμπλήρωσε και ο Ανδρέας: «Οι καθηγητές είναι φιλικοί και υποστηρικτικοί».

Πρωτοπορία και στη βελτίωση της νομοθεσίας

Το ΠΠΣ της Φιλοσοφικής Σχολής «έδειξε» πρώτο τον δρόμο για τη λειτουργία ξενόγλωσσων προγραμμάτων, σε ένα τοπίο θεσμικά αχαρτογράφητο. Μέχρι σήμερα, στα τρία χρόνια λειτουργίας του συνέβαλε στο να επιταχυνθούν οι διαδικασίες και υπέδειξε συγκεκριμένες ενέργειες για την επίλυση νομικών και άλλων προβλημάτων που είχαν σχέση όχι μόνο με τις συνθήκες εγκατάστασης αλλά και την εν γένει ζωή των φοιτητών στην Ελλάδα (διευκόλυνση της έκδοσης ΑΦΜ, άδειας διαμονής, φοιτητικής visa στις ελληνικές πρεσβείες και τα προξενεία του εξωτερικού). Το σημαντικό, όπως φαίνεται, ήταν να δοθεί η δυνατότητα εκ μέρους της Πολιτείας να «ανοίξουν» τις πόρτες τους στο εξωτερικό τα ελληνικά πανεπιστήμια. Πλέον, ο δρόμος φαίνεται ανοικτός για νέες πρωτοβουλίες και για βελτίωση του νομικού πλαισίου, ώστε το «άνοιγμα» των ελληνικών πανεπιστημίων στη διεθνή κοινότητα να περάσει στην ώριμη φάση του.