50 χρόνια F-16 : Η ελληνική πολεμική ιπτάμενη μηχανή, η «Άκρως Απόρρητη» πρώτη αποστολή και ο Ολλανδός άσος

Εκκωφαντικός ο θόρυβος από τον ορίζοντα και ένα "βέλος" αφήνει μια χαρακιά στον ουρανό... Ένας χειριστής κάτω από την υπόχρυση καλύπτρα του F-16 του ξεκινά μια εναέρια επίδειξη. Ναι, σήμερα, πενήντα χρόνια μετά την πρεμιέρα του, δεν υπάρχει ευρύτερα αναγνωρίσιμο στρατιωτικό αεροσκάφος στον κόσμο.

Στις διάφορες εκδόσεις του το F-16 Fighting Falcon - ή Viper, το επίσημο προσωνύμιο του - είναι άλλωστε το αεροσκάφος που υπηρετεί με τους μεγαλύτερους αριθμούς στην ελληνική Πολεμική Αεροπορία. Το λιγνό και αέρινο στην εμφάνιση "Γεράκι" που καθημερινά υπερασπίζεται τον εναέριου χώρου της Ελλάδας έχει σήμερα τα επίσημα του γενέθλια και το 1974 μοιάζει μακρινό. Τότε ως General Dynamics YF-16 το αεροσκάφος κέρδισε σε μονομαχία απέναντι στο έτερο πρωτότυπο Northrop YF-17 με σχετικά συγκεκριμένη αποστολή. Τελικά το μαχητικό που ήθελαν ανώτερα τότε στελέχη της ΠΑ των ΗΠΑ, η «Fighter Mafia» όπως έμεινε στην ιστορία, το έστεψε νικητή του διαγωνισμού.

Η... τυχαία πρώτη πτήση και το ρεκόρ

Η επίσημη πρώτη πτήση του General Dynamics YF-16 έγινε στις 2 Φεβρουαρίου του 1974. Το F-16 είναι ένα μαχητικό που γεννήθηκε από τις εμπειρίες των ΗΠΑ στον Πόλεμο του Βιετνάμ αλλά και την εξέλιξη της τεχνολογίας αφού ήταν το πρώτο αεροσκάφος που κινήθηκε χάρη σε ηλεκτρονικά και όχι μηχανικά συστήματα και έτσι έγινε απίστευτα ευέλικτο. Καθώς στον αέρα στο Βιετνάμ τα F-4 Phantom ζορίζονταν, οι ΗΠΑ ακολούθησαν τελικά την ιδέα κάποιων στελεχών της ΠΑ της χώρας (σ.σ η Fighter Mafia) και τα άλλαξαν όλα. Οι νέες προτεραιότητες κάλεσαν τις εταιρίες να δημιουργήσουν ένα φτηνό, ελαφρύ αεροσκάφος που θα έχει τεράστια ενέργεια για αερομαχίες σε μικρή εμβέλεια ενώ άλλες αποστολές εναέριας υπεροχής θα τις αναλάμβανε το, επίσης νέο, βαρύ δικινητήριο F-15 Eagle μαχητικό. Το 1974 λοιπόν μπήκαν στη μονομαχία το 1974 και το Northrop YF-17. Με τη νίκη του δεύτερου, τα πρώτα F-16A μπήκαν σε υπηρεσία το 1980 ενώ η διθέσια έκδοση πήρε τον κωδικό F-16B. Τα F-16 εξελίχθηκαν τόσο στα χρόνια μάλιστα ώστε να κάνουν σχεδόν κάθε... δουλειά μαχητικού αεροσκάφους και με λογικό κόστος χρήσης.

Για να είναι απόλυτα ευέλικτο το F-16, το ασταθές αεροδυναμικά F-16 βασίστηκε στην αυτόματη λειτουργία ενός νέου Συστήματος Ελέγχου Πτήσης με το πρωτοποριακό τότε fly-by-wire σύστημα χάρη στο οποίο ο πιλότος δεν κινεί το αεροσκάφος με υδραυλική τεχνολογία αλλά και "ρεύμα". Αυτό έδινε και αξιοπιστία αλλά και ασφάλεια αφού υπολογιστές δούλευαν μαζί με το χέρι του πιλότου ώστε ένα Γεράκι να πετάει στα όρια. Ο πιλότος αλλάζει κατεύθυνση με ένα περίεργο χειριστήριο στα πλάγια και το, διάσημο πια, Hands-On Throttle and Stick (HOTAS) σύστημα και πετάει με ευκολία. Στη συνέχεια μάλιστα κάθε άλλο νέο μαχητικό στον δυτικό κόσμο σχεδιάστηκε με αυτή τη λογική...

Ένα Γεράκι best seller

Ένας από τους λόγους που το F-16 γιορτάζει τα 50α γενέθλια είναι πως ήταν και από τα πιο "προσιτά" μαχητικά από το 1974 μέχρι σήμερα. Από την πρώτη πτήση μέχρι σήμερα το Viper έχει φτάσει να είναι εξαιρετικά δημοφιλές αφού περίπου 3000 τεμάχια κάθε έκδοσης από τα περίπου 4.600 F-16 που κατασκευάστηκαν πετούν ακόμη σε κάπου 28 χώρες ενώ 140 επιπλέον F-16 είναι σε παραγγελία από διάφορες χώρες. Σήμερα το μαχητικό παράγεται στο Greenville της Νότιας Καρολίνας με την έκδοση Block 70/72 να φτιάχνεται για Μπαχρέιν, Σλοβακία και Βουλγαρία ενώ 66 νέα Viper έχει παραγγείλει η Ταϊβάν και άλλα 12 Block 70 θα παραλάβει η Ιορδανία μεταξύ άλλων. Σε Block 70 F-16V αναβαθμίζει αεροπλάνα της η Ταϊβάν, η Σιγκαπούρη, η Νότια Κορέα και φυσικά η Ελλάδα. Η Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία έχει περίπου 900 αεροπλάνα σε υπηρεσία που θα επιχειρούν μετά το 2040.

Η μυστική αποστολή «Operation Opera»

Οι ικανότητες του αεροσκάφους φάνηκαν νωρίς. Το 1982 ισραηλινά F-15 και ολοκαίνουργια F-16A ενεπλάκησαν πάνω από την κοιλάδα Μπεκάα με μαχητικά της Συρίας και τα F-16A του Ισραήλ κατέρριψαν 44 συριανά MiG-21 και -23 χωρίς καμία απώλεια. Έναν χρόνο νωρίτερα όμως έγινε το μυστικό πολεμικό ντεμπούτο του μαχητικού. Το λοιπόν 1981 οκτώ F-16A που μόλις είχαν παραδοθεί από το εργοστάσιο στο Ισραήλ βομβάρδισαν τον υπό κατασκευή πυρηνικό σταθμό του Οσιράκ κοντά στην Βαγδάτη με 16 απλές σιδερένιες βόμβες Mark 84 τερματίζοντας το πυρηνικό πρόγραμμα του Σαντάμ Χουσεϊν. Η επιχείρηση έλαβε χώρα στις 7 Ιουνίου του 1981 στα 17 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα του Ιράκ με έναν παράτολμο σχεδιασμό που δεν θα ήταν εφικτός χωρίς τα F-16 για την ΠΑ του Ισραήλ. Η επίθεση μάλιστα εγκαθίδρυσε το Δόγμα Μπεγκίν (Begin Doctrine) που δηλώνει ρητά πως το χτύπημα δεν ήταν μια ανωμαλία συγκριτικά με έναν κανονικό πόλεμο αλλά "ένα προηγούμενο για κάθε μελλοντική κυβέρνηση του Ισραήλ" σε ότι αφορά πυρηνικά όπλα. Το πως τα F-16A εκτέλεσαν την αποστολή αποτέλεσε παράδειγμα σχεδιασμού για χρόνια.

O άσος

Ο Steven De Vries, ο διάσημος «Vrieske» της Βελγικής Πολεμικής Αεροπορίας ήταν ο πρώτος πιλότος F-16 έξω από τις ΗΠΑ που ξεπέρασε τις 5.000 πτήσης στο πανίσχυρο Viper. Είναι ο έκτος πιλότος στον κόσμο και πρώτος μη Αμερικανός που ξεπέρασε αυτό το όριο σε F-16. Ο Vrieske των «Tigers» Squadron της Αεροπορικής Βάσης άρχισε την καριέρα του στα F-16 στα 21 και ως Βέλγος πιλότος επιδείξεων αεροσκάφους F-16 για την περίοδο 2022-2024 βρέθηκε πρόσφατα σε ελληνικό αεροπορικό σόου στην Ελλάδα όπου παρουσίασε τα απόλυτα χαρακτηριστικά πτήσης του 50χρονου πια μαχητικού.

Ο Βέλγος άσος του F-16 που πέρα από πιλότος επιδείξεων του F-16 Dream Viper είναι πιλότος - εκπαιδευτής και πετά επιχειρησιακά με αεροσκάφη F-16 από το 1995, μίλησε στο ραδιόφωνο του ΑΠΕ- ΜΠΕ «Πρακτορείο 104.9FM». «Το 2021 έγινα Πιλότος Επιδείξεων Αεροσκάφους F-16. Είναι ρόλος αρκετά διαφορετικός καθώς δεν είναι μια δουλειά που αφορά μόνο την πτήση. Συναντάς πολύ κόσμο, πρέπει να συνομιλήσεις με τα ΜΜΕ, πρέπει να ικανοποιήσεις το κοινό, φυσικά, πρέπει όμως και προκαλέσεις ενθουσιασμό στους νέους, να καταφέρεις να τους κάνεις να συναρπαστούν σε ότι αφορά τα αεροσκάφη και την πτήση αλλά και την Αεροπορία γενικά! Αυτό είναι που προσπαθούμε να κάνουμε, να φυτέψουμε τον "σπόρο" και να προσδοκούμε αυτός να μεγαλώσει και να δούμε άτομα να θέλουν να έρθουν στην Αεροπορία», ανέφερε τονίζοντας πως η σχέση του με F-16 είναι μια σχέση συναρπαστική αφού κάθε επίδειξη των πτητικών δυνατοτήτων του αεροσκάφους του θυμίζει «πόσο οραματιστές ήταν οι σχεδιαστές του μαχητικού» πριν πολλά χρόνια.

O Vrieske χαρακτήρισε την πτήση με F-16 ως μια «συναρπαστική δουλειά», και εξήγησε πως για νέα άτομα στην ηλικία των 14- 15 υπάρχει ως εισαγωγή στην πτήση ο Αεροπροσκοπισμός ώστε να «μπορούν να έχουν μια γεύση του τι σημαίνει να είναι κανείς στην Αεροπορία, να είναι χειριστής ενός αεροσκάφους...». Όσο για την Ελλάδα και την ΠΑ της; «Έχω να πω μόνο καλά πράγματα. Αγαπώ την Ελλάδα, την αγαπώ για το φαγητό της, όπως και για τον κόσμο της... Γνωρίζω μερικούς Έλληνες πιλότους από Πολεμικές Μοίρες, κάτι που έχει γίνει και μέσα από τις συναντήσεις Tiger Meet και τους εκτιμώ βαθύτατα», σχολίασε.

Όλα αυτά πριν εισέλθει στο κόκπιτ του "Γερακιού" του και καθώς ένα ακόμη F-16, 50 χρόνια μετά την πρώτη πτήση, απαστράπτον βγαίνει από τη γραμμή παραγωγής του στο Greenville της Αμερικής...