Το τραύμα της πανδημίας στη νέα γενιά

Του Φραγκίσκου Παρασύρη

Έπρεπε να ξεσπάσει μια πανδημία για να συνειδητοποιήσουμε πόσο απροετοίμαστοι είμαστε για να περιορίσουμε τον αντίκτυπο σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δράσης μας. Κι όμως, ύστερα από δύο χρόνια καταλάβαμε πως οι πανδημίες ήταν πάντα καταλύτες στην ιστορία. Ωστόσο, η αναζήτηση στοιχείων επιβεβαιώνει ότι οι κοινωνικοί μετασχηματισμοί δεν απλώνονται ισομερώς στον άξονα της ηλικιακής κλίμακας, γιατί όταν ο κόσμος αναστατώνεται, όταν ανατρέπονται οι βεβαιότητες και η ρουτίνα αποκτά νέα διάσταση, τότε οι γενιές βιώνουν τις αναταράξεις με διαφορετική ένταση. 

Όσοι γεννήθηκαν μέσα στη δεκαετία του ΄90 γνωρίζουν ότι η πραγματική ζωή, όσο και αν αποκτά την αίσθηση της ρουτίνας δεν παραμένει ποτέ ίδια. Είναι αλήθεια πως κάθε γενιά μεγαλώνει με την αίσθηση ότι τίποτα δεν διαρκεί για πάντα. Αλλά αυτή η γενιά, οι σημερινοί 20άρηδες, η γενιά genZ, όπως τους αποκαλούν ή οι Zoomers της νέας εποχής, έμαθαν πως η ύπαρξη και η ανθρώπινη ζωή βάλλεται. Πως ο νόμος των πιθανοτήτων δεν είναι με την πλευρά των αγαπημένων τους ανθρώπων.  Είναι οι νέοι που δεν ωρίμασαν μέσα σε έναν παγκόσμιο πόλεμο ή την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης. Είναι όμως τα παιδιά που βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα της πανδημίας. Της παγκόσμιας τραγωδίας που χάραξε σαφή όρια στον τρόπο που μεγαλώνει μια γενιά σε σχέση με μιαν άλλη. Οι “Millennials”, από πολλές απόψεις, φαίνεται να έχουν μεγαλώσει έτη φωτός πέρα ​​από τα βιώματα των “Zoomers”. 

Όλες αυτές οι σκέψεις αποτυπώνονται σε όλες τις επιστημονικές μελέτες παγκόσμιων ερευνητικών κολοσσών. Σε δεξαμενές σκέψεις και thinktanks τονίζεται πως η πανδημία έχει επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο σχεδόν όλοι συνδέονται μεταξύ τους, ξοδεύουν το χρόνο τους, βιώνουν την ανασφάλεια που προκαλεί η περιστολή της κοινωνικής συναναστροφής. Από το 2020 οι νέοι έζησαν μόνοι. Μέσα στο απόλυτο κενό εντάχθηκαν στις ευάλωτες ομάδες επειδή η δυναμική της παρέας σε συνάρτηση με το αυθορμητισμό μπήκαν στην κορυφή της λίστας των πιθανών φορέων του Covid-19.

Οι νεότερες ηλικίες βιώσαν τις μεγαλύτερες μεταπτώσεις στην ψυχική υγεία, ήρθαν αντιμέτωποι με τις δυσμενέστερες εργασιακές μεταβολές. Η ικανοποίηση ήταν ένα συναίσθημα που συνεχώς αποκόπτονταν από τη νέα γενιά.  Το αίσθημα της αποσύνδεσης από την κοινοτική ζωή έγινε μια ευρέως διαδεδομένη κοινωνική πραγματικότητα. 

Σύμφωνα με τον OECD στους νέους εντοπίζεται πολύ υψηλότερο επίπεδο άγχους και κατάθλιψης από την έναρξη της πανδημίας σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Τον Ιούλιο του 2021 δείχνουν ότι το 44,8% των νέων ανέφεραν συμπτώματα άγχους στις ΗΠΑ, έναντι 27% για τους ενήλικες. Ενώ το 38,6% ανέφερε ότι πάσχει από κατάθλιψη σε σύγκριση με το 21% των ενηλίκων.

Η Ελλάδα ως κομμάτι του δυτικού κόσμου ετοιμάζεται για μια νέα κανονικότητα στη μετά-Covidεποχή. Μια εποχή που μας επιβάλει να δώσουμε προοδευτικές απαντήσεις σε τέσσερα μεγάλα προβλήματα. Τη γήρανση του πληθυσμού και το δημογραφικό, την κλιματική αλλαγή, την κρίση χρέους και ανταγωνιστικότητας και την προοπτική για τη νέα γενιά. Είναι ζητήματα πολιτικής που κινούνται στον άξονα του μακροπρόθεσμου. 

Η συζήτηση για τη νέα γενιά πρέπει να ανοίξει άμεσα. Η ταχύτητα και η σφοδρότητα με τις οποίες θα εκδηλώνονται οι αλλεπάλληλες κρίσεις επιταχύνουν την ανάγκη της «χρονο-χωρικής» αντίδρασης. Ως ολιστικό γεγονός, η πανδημία μας κουνάει το δάχτυλο και μας καλεί να αναμετρηθούμε με το τώρα. Να προφυλάξουμε τους νέους από το επικίνδυνο και το αβέβαιο. Να απαντήσουμε τοπικά σε παγκόσμια ζητήματα. Ένα εθνικό πρότζεκτ για τους νέους πρέπει να καταρτισθεί άμεσα. Και πρέπει να συμπεριλαμβάνει τα ζητήματα της ταυτότητας, της κανονικότητας, της εμπιστοσύνης και της δυσπιστίας απέναντι στους θεσμούς. Πρέπει να θέτει τους νέους στον κεντρικό άξονα της δημόσιας ζωής. Να τους κάνει πρωταγωνιστές, επιταχυντές της εξέλιξης. Οι νέοι βιώσαν την πανδημία απροετοίμαστοι. Επηρεάστηκαν και κόντυναν τα όνειρά τους. Το απρόβλεπτο αύριο θα διατυπώνεται με εφικτό τρόπο αν αποφασίσουμε να τους ανοίξουμε το δρόμο.

Ένα μάθημα που δυστυχώς πήρε η νέα γενιά είναι ότι με τους διχασμούς και τη διαίρεση δεν μπορούμε να κερδίσουμε το μέλλον. Τόσο η οικονομική κρίση αλλά κυρίως η πανδημία μας δίδαξε ότι αν θέλουμε να είμαστε υπεύθευνοι πρέπει να σκεφτόμαστε συλλογικά, ευρύτερα και πέρα από τους εαυτούς μας. Ότι μπορούμε να συναινούμε στα στοιχειώδη και βασικά. Άλλωστε αυτός είναι και ο πυρήνας της σοσιαλδημοκρατικής σκέψης, η θεσμική και πολιτική οργάνωση αυτής της υπευθυνότητας απέναντι στις απειλές. 

* Ο Φρ. Παρασύρης είναι Φαρμακοποιός, π. Βουλευτής Ηρακλείου