Tου Γιώργου Πανταγιά*
Η κυριαρχία της Άνγκελα Μέρκελ στη Γερμανία, εδώ και 15 χρόνια, είναι αναμφίβολα αξιοσημείωτο γεγονός. Εύλογα αναζητούνται ερμηνείες για την ανθεκτικότητά της. Και πρωτίστως διατυπώνονται ερωτήματα για το τι εκπροσωπεί στην πιο δυναμική χώρα της γηραιάς ηπείρου.
Λίγο μετά την τελευταία εκλογική της νίκη, επιχείρησα κι εγώ να βρω απαντήσεις για το πού οφείλεται η επιτυχία της. Η εξήγηση που μου έδωσε κορυφαίος πολιτικός της Ελλάδας, βαθύς γνώστης της γερμανικής πολιτικής σκηνής, δεν σας κρύβω ότι με προβλημάτισε. Κατά τη γνώμη του η Γερμανίδα καγκελάριος ενσαρκώνει μια νέα ταυτότητα. Δεν αποτελεί συνέχεια της συντηρητικής Δεξιάς. Η μετακίνησή της στον χώρο του Κέντρου είναι αναμφισβήτητη. Οι πολιτικές που ακολουθεί σε ουσιώδη οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα το επιβεβαιώνουν. Παράδειγμα, η στάση της στο προσφυγικό. Άλλωστε, όπως κατέληξε ο συνομιλητής μου, δεν είναι καθόλου τυχαία η απήχησή της σε πρώην ψηφοφόρους του ασθενικού πλέον SPD.
Πράγματι, ο τρόπος που πολιτεύεται η Άνγκελα Μέρκελ διαφέρει από εκείνον των παραδοσιακών δεξιών πρακτικών και αντιλήψεων. Βρίσκεται σε αρμονία με τη ζώσα πραγματικότητα. Εξ ου και διατηρεί, ακόμη και σήμερα, ισχυρή την κυριαρχία της. Αντιθέτως, το άλλοτε κραταιό κόμμα των σοσιαλδημοκρατών, έχοντας παλινδρομήσει σε αριστερίζουσες αποχρώσεις, αντιμετωπίζει πρωτοφανή υπαρξιακή κρίση. Η απαξίωσή του προσλαμβάνει επιδημικές διαστάσεις. Η εγκατάλειψη του ζωτικού Κέντρου το συρρίκνωσε δραστικά. Ταυτόχρονα, η έλλειψη ισχυρού ηγέτη το καθιστά απολύτως αδύναμο να ανακάμψει.
Η γερμανική εμπειρία σίγουρα είναι ενδιαφέρουσα και χρήσιμη. Μας βοηθά να αντιληφθούμε και τις αναδιατάξεις που συντελέστηκαν στην ελληνική πολιτική σκηνή, την τελευταία περίοδο. Μάλιστα, η περιπέτεια του κορωνοϊού στάθηκε αφορμή να αποσαφηνιστεί η φυσιογνωμία των πρωταγωνιστών. Να δοκιμαστούν η ηγετική ικανότητα και η διαχειριστική τους επάρκεια. Μητσοτάκης και Τσίπρας κρίνονται με βάση τα νέα δεδομένα. Κυρίως αξιολογούνται για τη δυνατότητά τους να προβάλουν μια καινούργια ταυτότητα. Και κατ’ επέκταση να αναθεωρήσουν τις πολιτικές του άκρατου κρατισμού και λαϊκισμού.
Η επικράτηση του πρωθυπουργού στο Κέντρο τού προσδίδει συγκριτικό πλεονέκτημα. Η πανδημία υπήρξε ευκαιρία για να επιδείξει την απαιτούμενη αποτελεσματικότητα. Αλλά και για να προχωρήσει στις απαραίτητες αναπροσαρμογές των πολιτικών του. Ιδιαίτερα εκείνων που συνδέονται με τα οξυμένα κοινωνικά προβλήματα, καθώς και τον ρόλο της δημόσιας υγείας. Με την ανατοποθέτησή του αυτή ενισχύσει περαιτέρω την προνομιακή σχέση που απέκτησε με τους κεντρώους ψηφοφόρους. Βέβαια, η συγκεκριμένη σχέση δεν είναι δεδομένη. Εξάλλου, η πολιτική κάθε άλλο παρά στατική υπόθεση είναι.
Το μεγάλο στοίχημα που καλείται να κερδίσει τώρα ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι η έξοδος της χώρας από την πρωτόγνωρη κρίση με το μικρότερο υγειονομικό και οικονομικό κόστος. Η σημερινή υπεροχή του θα δοκιμαστεί σκληρά. Τόσο από τις επιπτώσεις του ιού στον τομέα της οικονομίας. Όσο και από τις επιδόσεις των κορυφαίων υπουργών του. Μια εντελώς άστοχη ενέργεια, όπως αυτή της τηλεκατάρτισης των επιστημόνων, έδειξε ότι είναι ικανή να προκαλέσει ρηγματώσεις στην αξιοπιστία της κυβέρνησης. Ως εκ τούτου, η μετάβαση στη φυσιολογική ζωή θα πραγματοποιηθεί σε ναρκοθετημένο περιβάλλον.
Μετακινούμενη η πολιτική στον άξονα του Κέντρου, επιφέρει δυσμενείς συνέπειες στην Αξιωματική Αντιπολίτευση. Η δυστοκία του Αλέξη Τσίπρα να προσεγγίσει και να εκφράσει δυνάμεις αυτού του χώρου δυσχεραίνει τον επιχειρούμενο μετασχηματισμό του. Οι ταυτότητες και οι σημαίες άλλων εποχών δεν γοητεύουν πια. Ουσιαστικά στερούνται περιεχομένου. Αδυνατούν να απαντήσουν στα ζητήματα της παρούσας συγκυρίας. Το κυριότερο, δεν επαρκούν να εισπραχθεί η οποιαδήποτε κυβερνητική φθορά. Η κεντρώα δεξαμενή δεν κερδίζεται με στείρα αντιπολίτευση και καταγγελτικό λόγο. Ούτε με διακηρύξεις για επίταξη τομέων της ιδιωτικής οικονομίας. Ή με την επίκληση νέων διορισμών στο δημόσιο.
Με την ιδεολογικοπολιτική οπισθοδρόμηση και την προγραμματική ανεπάρκεια της Δεξιάς και της Αριστεράς, σημαντικό τμήμα πολιτών αναζητά νέα πολιτική έκφραση, απεξαρτημένο από κομματικές εντάξεις, που μέχρι πρότινος θεωρούσε αξεπέραστες. Έτσι οι δυνάμεις που ενσαρκώνουν το Κέντρο αποκτούν ξεχωριστή υπόσταση και απήχηση. Το τεστ του Κέντρου θα αποδείξει και τη βιωσιμότητά τους.
* Συμβούλου Στρατηγικής και Επικοινωνίας.
Προέδρου & Διευθύνοντος Συμβούλου της POLITY A.E.
