Το Ταμείο Ανάκαμψης, υπομόχλιο για την Ευρωπαϊκή Οικονομία

Του Ζαχαρία Δοξαστάκη*

Η πανδημία COVID-19 έχει πλήξει τον πλανήτη και έχει κλονίσει την Ευρώπη. Στις απώλειες ανθρώπινων ζωών, προστίθενται πολλά κοινωνικά προβλήματα, όπως η δοκιμασία των συστημάτων υγείας & πρόνοιας, η δραματική οικονομική κρίση, η εκτίναξη της ανεργίας και η αβεβαιότητα για σχέδια και προοπτικές.

Μέσα απ ΄αυτές τις δυσκολίες μπορεί να ξεπηδήσει η ελπίδα και η δημιουργία ευκαιριών. Αυτή η συγκυρία και ο σταθμός μπορεί και πρέπει να αποτελέσει την αφετηρία για μία νέα πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να σταθεί και πάλι στα πόδια της και όλα τα κράτη μέλη ενωμένα και από κοινού να προχωρήσουν, σύντομα, στην αποκατάσταση των ζημιών που δημιούργησε η κρίση και να προετοιμάσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους νέους ανθρώπους.

Η συλλογική, συντονισμένη και αποτελεσματική ανάκαμψη, προϋποθέτει τη διοχέτευση επενδύσεων στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, με στόχευση την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της Ευρώπης. Η αλληλεγγύη, η συνοχή και η σύγκλιση πρέπει να επιδιώκουν την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικογένειας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την πρώτη στιγμή, που ξέσπασε αυτή η πρωτοφανής πανδημία, του COVID-19, στήριξε τα κράτη, τις επιχειρήσεις, τους εργαζόμενους, τη δημόσια υγεία και την οικονομία. Η κρίση που προκύπτει, από την υγειονομική επιβάρυνση, είναι διαφορετική από οποιαδήποτε άλλη προηγούμενη κρίση και επιτάσσει την άμεση, συντονισμένη και αποτελεσματική αντίδραση θεσμοθετημένων οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να ανταποκριθεί σ΄ αυτή τη δύσκολη οικονομική κρίση και να προετοιμάσει ένα καλύτερο μέλλον για την Ευρώπη, από το Μάιο του 2020 πρότεινε στα άλλα συναρμόδια ευρωπαϊκά όργανα, την υιοθέτηση ενός νέου μέσου ανάκαμψης, του Next Generation EU (΄΄ ΕΕ- Επόμενη Γενιά΄΄), με ποσό ύψους 750 δισ .ευρώ. Τα χρήματα θα συγκεντρωθούν με την προσωρινή αύξηση του ανώτατου ορίου των ιδίων πόρων σε 2% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ) της ΕΕ. Αυτό θα επιτρέψει στην ΕΕ να δανειστεί 750 δισ .ευρώ στις χρηματοπιστωτικές αγορές για το μέσο Next Generation EU. Οι διαθέσιμοι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι σημαντικοί και ίσως και μοναδικοί και μπορούν να συγκριθούν με εκείνους του μεταπολεμικού Σχεδίου Μάρσαλ.Αν κατανεμηθούν και διατεθούν σε εμβληματικά έργα εκσυγχρονισμού και σε παραγωγικές επενδύσεις μπορούν να αλλάξουν το παραγωγικό μοντέλο και κατ’επέκταση τη θέση της χώρας.

Παρά την άμεση αντίδραση και υποδειγματική ενότητα της ΕΕ, είναι αμφίβολο, αν το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μπορέσει να αντιμετωπίσει τον οικονομικό αντίκτυπο της πανδημίας. Η θέση αυτή ενισχύεται , από το δεύτερο κύμα της πανδημίας που πλήττει τον πλανήτη. Τι θα γίνει με τη νέα ασταθή πολιτική & οικονομική κατάσταση που δημιουργείται. Θα μπορέσει η Ευρώπη να παράσχει νέα βοήθεια στα κράτη μέλη.

Άποψή μου είναι, ότι η επανεκκίνηση της οικονομίας δεν μπορεί να προκύψει μόνο από τους πόρους που έχει δεσμεύσει η ΕΕ στο  Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν η επάρκεια της ηγεσίας, η αποτελεσματική διακυβέρνηση και το σύστημα κοινωνικής αλληλεγγύης των κρατών μελών.

Στρατηγικοί στόχοι της χώρας μας στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας

• Κάλυψη του επενδυτικού κενού της Χώρας (από το 2011 σε ετήσια βάση οι αποσβέσεις είναι μεγαλύτερες από τις επενδύσεις).
• Η προώθηση ενός φιλόδοξου πακέτου μεταρρυθμίσεων (ψηφιοποίηση δημόσιου τομέα, δημιουργία δικτύου ελέγχου για να σταματήσει η μεγάλη απώλεια, η μεγαλύτερη στην Ε.Ε, που καταγράφεται στην Ελλάδα).
• Η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της οικονομίας (μεγέθυνση επιχ\σεων, ώστε να αποκτήσουν τραπεζικό προφίλ και να γίνουν πιο ανταγωνιστικές εντός και εκτός Ελλάδας).

Κύρια επιδίωξη της Κυβέρνησης είναι όλες οι προσπάθειες να επικεντρωθούν στο να αξιοποιηθεί σωστά το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης, που θα ξεκινήσει σε λίγο καιρό.

Ως θετικό  στοιχείο κρίνεται, η διαφαινόμενη συμφωνία μεταξύ των Χωρών της ΕΕ, να παραταθεί για ένα ακόμη χρόνο, το 2022, η δημοσιονομική ευελιξία- χαλάρωση και η  συνέχιση των μέτρων στήριξης για όσο χρονικό διάστημα χρειαστεί.

Η Τελική πρόταση του Ελληνικού Σχεδίου του Ταμείου Ανάκαμψης

Το Εθνικό Σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης βρίσκεται στη φάση της ολοκλήρωσης του από τη συσταθείσα Task Force( Ομάδα Εργασίας). Ο σχεδιασμός και η βούληση της Κυβέρνησης είναι να συζητηθεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα  στο Υπουργικό Συμβούλιο και μέχρι τέλος του μήνα να παρουσιαστεί στη βουλή , έτσι ώστε να δοθεί η μεγαλύτερη  δυνατή ενημέρωση.Το συγκεκριμένο σχέδιο ανάπτυξης αποτελεί τη μεγαλύτερη εδώ και δεκαετίες παρέμβαση στην οικονομία και κοινωνία.

Βασικός πυρήνας του Σχεδίου, που τροφοδοτείται με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, είναι ένα πλέγμα ενεργειών μεταρρυθμιστικού χαρακτήρα ευρείας κλίμακας που αφορά και τα τοπικά πολεοδομικά και τα ειδικά χωροταξικά σχέδια που απλώνονται σε όλη τη χώρα, δίνοντας μια αναπτυξιακή διάσταση στις παρεμβάσεις.

Επιδίωξη της ελληνικής κυβέρνησης είναι το εν λόγω Σχέδιο να ενταχθεί στην πρώτη ομάδα των Χωρών που θα εξεταστεί από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να λάβει τις απαραίτητες και αναγκαίες εγκρίσεις μέσα στον Ιούλιο.

Η έγκαιρη έγκριση του Προγράμματος από τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε επιτρέπει στην ελληνική κυβέρνηση μια άνεση χειρισμών σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο σε συνδυασμό βεβαίως με την πανδημία (πρόγραμμα εμβολιασμών, άνοιγμα αγορών, πλαίσιο λειτουργίας κλπ).

Η Κυβέρνηση και όλες οι πολιτικές δυνάμεις επιβάλλεται να δράσουν συλλογικά για να διασφαλίσουν πως το σύνολο των πόρων θα απορροφηθούν απρόσκοπτα, ώστε η ελληνική προσπάθεια για την αναγέννηση της πατρίδας μας την επομένη μέρα της μεγάλης υγειονομικής κρίσης να στεφθεί με επιτυχία.

* Περιφερειακός Σύμβουλος - Εντεταλμένος Διοικητικών Θεμάτων