Σκέψεις ενός νομικού ενόψει των Χριστουγέννων

Του Πέτρου Μηλιαράκη*

Η έλευση των  Χριστουγέννων, που σε λίγο θα εορτάσουμε κάτω από πρωτόγνωρες συνθήκες μιας πανδημίας, οικονομικής κρίσης και ετερόκλητων καταστάσεων  σε παγκόσμια κλίμακα,μας δίδει την ευκαιρία για να προσφύγουμε στις Γραφές.
Με αυτό σαν προδιάθεση, ταυτοχρόνως  με την εορτή της έλευσης του Ιησού, η ανά την υφήλιο πενία, η καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, καθώς και οι ανά την υφήλιο συρράξεις, μας δίδουν το ερέθισμα να επισημάνουμε τα υπό εξέλιξη γεγονότα σε σχέση με την παγκόσμια κρίση του «νεοφιλελευθερισμού» και την «πανδημία του COVID-19».

Σκόπιμο είναι δε να αναστοχαστούμε την εξέλιξη του πολιτισμού στο πλαίσιο της αγάπης που επαγγέλλεται ο Χριστιανισμός και αναδεικνύει ο μακαρισμός, ότι «οι ειρηνοποιοί θα ονομαστούν τέκνα του Θεού».
 Ο γράφων προσφεύγει στο  «κατά Ματαθαίον Ευαγγέλιο» (Ματθαίος, 5 / 9), όπου εγκαθιδρύεται ο έβδομος μακαρισμός: «μακάριοι οι ειρηνοποιοί ότι αυτοί υιοί Θεού κληθήσονται» (“Blessed are the peacemakers, for they shall be called sons of God”).
Η διατύπωση αυτή που εισάγει γενική αρχή δικαίου, δεν είναι άσχετη με τη γενικότερη επίδραση του Χριστιανισμού στη διαμόρφωση του σύγχρονου κυρίως δυτικού πολιτισμού και στην εγκαθίδρυση των γενικών αρχών του Διεθνούς Δικαίου με αφετηρία την έλευση του Ιησού επί της γης και του ιστορικού γεγονότος της εγκαθίδρυσης της Χριστιανικής Εκκλησίας.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ

Κατά το Μεσαίωνα στο Δυτικό Κόσμο, το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα που επικρατούσε, αποτελούσε την αιτιώδη προϋπόθεση προκειμένου να διαμορφωθούν θεσμοί διεθνούς ενδιαφέροντος, όπως η «ειρήνη του Θεού» και η «εκεχειρία του Θεού»:

Η «ειρήνη του Θεού» (pax Dei) συνίστατο στην εγκαθίδρυση βασικής αρχής δικαίου με κυρίως αναφορά στην απαγόρευση οποιασδήποτε επιθετικής πράξης εναντίον αμάχων και ιδιαιτέρως εναντίον γυναικών, παίδων, χωρικών,  εμπόρων αλλά και Ιερών Ιδρυμάτων, ενώ:
Η «εκεχειρία του Θεού» (treuga Dei) συνίστατο στην εγκαθίδρυση βασικής αρχής δικαίου, με κυρίως αναφορά στην επιβολή εκεχειρίας και απαγόρευσης κάθε επιθετικής πράξης κατά τη διάρκεια εορτάσιμων ημερών.
Οι προαναφερόμενοι «Θεσμοί» αποτέλεσαν το γενικό προοίμιο διαμόρφωσης των αρχών του Διεθνούς Δικαίου που αφορούν όχι μόνο ένα γενικό πλαίσιο του δικαίου της ειρηνικής συνύπαρξης, αλλά και ένα ειδικό πλαίσιο (προάγγελο) ακόμη και του Δικαίου του Πολέμου.
Οι προαναφερόμενες γενικώς παραδεδεγμένες αρχές του Διεθνούς Δικαίου διαμορφώθηκαν στα μέσα του Μεσαίωνα, και έγιναν ευρύτερα αποδεκτές περί το τέλος του Μεσαίωνα, με θεμελιωτές τους λεγόμενους «πρόδρομους του Διεθνούς Δικαίου», που ήταν δύο Χριστιανοί θεολόγοι και νομομαθείς: ο Βιτόρια και Σουάρεθ.
Τα προαναφερόμενα ασφαλώς, για την ορθή ιστορικότητα της εξέλιξης του πολιτισμού ως προς τη διαμόρφωση της διεθνούς έννομης τάξης, θα πρέπει να εντοπιστούν και στις πολιτείες-κράτη των αρχαίων Ελλήνων.
Εν συντομία, πρέπει να γίνει αναφορά ότι οι σύγχρονοι Θεσμοί που αφορούν στην ασυλία των διπλωματικών αντιπροσώπων, στην ανάγκη ρητής κήρυξης πολέμου, αλλά και στο σεβασμό των αλλοδαπών (ξένων), η κυρίως αναφορά τους εδράζεται στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό.
Άξιο επισημείωσης είναι δε, ότι ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός εγκαθίδρυσε και συμμαχίες που αφορούσαν στην απαρχή της συλλογικής ασφάλειας και της αμοιβαίας βοήθειας –δηλαδή της συλλογικής δράσης.
Επίσης οι αμφικτυονίες, (η Αμφικτυονία των Δελφών), αποτελούσαν την πρώτη μορφή διεθνών Οργανισμών με κυρίως αναφορά στην  θρησκευτική ιδέα της τότε εποχής, που ήταν και η μόνη ενωτική δύναμη.

Τα προαναφερόμενα μας παρέχουν την αναγκαία προσέγγιση, ώστε να διαπιστώσουμε εάν ο υπό εξέλιξη πολιτισμός αναβαθμίζεται, εάν ο σύγχρονος πολιτισμός ενανθρωπίζει την αξία του φυσικού προσώπου και εάν οι γενικές αρχές της ειρηνικής συνύπαρξης ευρίσκουν έρεισμα στο δυτικό πολιτισμό που εγκαθίδρυσε πρωτίστως ο Χριστιανισμός, όπου μια από τις κυρίαρχες αναφορές του, είναι ο μακαρισμός που αφορά στους ειρηνοποιούς, «που θα ονομασθούν τέκνα του Θεού», καθώς και η διακήρυξη της αγάπης.

Κυρίως όμως ο Χριστιανισμός  ακόμα και με τους ύμνους των Χριστουγέννων επαγγέλεται την αγάπη και την ταπείνωση. Ο πιο «ταπεινός ξένος» ως «πρόσφυγας» που πάτησε τη γη ήταν ο ίδιος ο Χριστός. Ας μην ξεχνάμε αυτές τις μέρες την υμνολογία της Εκκλησίας : Ἡ Παρθένος σήμερον τόν Ὑπερούσιον τίκτει καί ἡ γῆ τό Σπήλαιον τῶ ἀπροσίτω προσάγει!..

* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).