Οικονομική ή Κοινωνική Υγεία

Του Γιώργου Καφφετζάκη*

Κι όμως μέσα από την τεράστια σκόνη που αφήνει πίσω του ο ιός, μπορεί να διακρίνει κάποιος την ιστορική ανεπάρκεια και αναποτελεσματικότητα του νεοκαπιταλιστικού στάτους. 

Μια «χρεοκοπημένη» κοινωνικά υφήλιος προσπαθεί να οχυρωθεί πίσω από τις ψευδαισθήσεις που προσπαθεί απέλπιδα να ορθώσει η νεοφιλελεύθερη πολιτική στάση της στήριξης των ισχυρών, έστω και τούτη την ύστατη ώρα.

Ο καπιταλισμός βρίσκεται αντιμέτωπος πλέον με τα «θεριά» που ο ίδιος δημιούργησε και ανέθρεψε. Αλλά αφού προς το παρόν την γλύτωσε από την βίαιη κλιματική καταστροφή ως απόρροια της αλόγιστης διαχείρισης που εφάρμοσε, τον πρόλαβε στο μεταξύ η υγειονομική κρίση του κορονοϊού, που απέδειξε περίτρανα ότι ο «βασιλιάς είναι γυμνός».

Και τούτο πολύ απλά διότι, η πολιτική «στράγγισης» του δημόσιου συστήματος υγείας, εξωθώντας το σε καταστάσεις συμβατικής ύπαρξης, κατέδειξε ότι τίποτα δεν μπορεί να εξασφαλίσει ηπείρους, χώρες, πολίτες αν δεν υπάρξει η στήριξη και η ενδυνάμωση του κοινωνικού κράτους. Της θωράκισης της δημόσιας υγείας μέσα από διαφανείς και κοινωνικά αποδεκτές συνθήκες, στελεχωμένης με το εξαιρετικό ιατρικό δυναμικό που διαθέτουμε ως χώρα, ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη λειτουργία της μέσα από επιστημονικές διαδικασίες.

Χώρες τρανές και πανίσχυρες οικονομικά, εφαρμόζοντας περιχαρείς τις λιτότητες και τις περικοπές των λελογισμένων δημοσίων δαπανών, αψηφώντας τον πολίτη και κρατώντας ως «ευαγγέλιο» την οικονομική περιχαράκωση των συμφερόντων του καπιταλισμού, τις παρακολουθούμε να ηγούνται στα κρούσματα του ιού. Διότι ακόμα και την ύστατη ώρα προσπαθούν να προασπίσουν την οικονομική τους ισχύ έναντι της ωφέλειας του κοινωνικού συνόλου. Άργησαν εγκληματικά να εφαρμόσουν μέτρα για να μην πληγεί η οικονομία ή δεν ακύρωσαν ως όφειλαν οικονομικά forums και events, με τις συνέπειες να έρχονται ως αμείλικτο τσουνάμι. Σε αντίθεση με χώρες σαν την δική μας που επέδειξαν την απαιτούμενη πολιτική σύμπνοια, συνεννόηση και ωριμότητα  ένθεν κακείθεν, εναποθέτοντας την διαχείριση της κατάστασης στους πλέον αρμόδιους, τους επιστήμονες.

Όμως, ακόμα και τώρα, δεν αντιλαμβάνονται τα ιστορικά ατοπήματα και την «φανατική» προσήλωση στο όνομα του κέρδους. Ο ιός δεν τρομάζει το χρήμα, κατά την άποψη των ισχυρών. Κυνικά και με εκνευριστική ιλαρότητα ο πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε ότι «… μια σοβαρή ύφεση θα προκαλέσει περισσότερους θανάτους από τον κορονοϊό…». Την στιγμή μάλιστα που η χώρα του αναρριχήθηκε στην κορυφή της μαύρης λίστας των κρουσμάτων παγκοσμίως.

Η «υγεία» της οικονομίας φυσικά και υπερέχει της κοινωνικής υγείας για ορισμένους. Η θωράκιση των εταιριών παγκοσμίως υπερέχει των εργαζομένων κατά την ίδια λογική. Τα «δακρύβρεχτα» υποσχετικά λόγια των πολιτικά διοικούντων ή των οικονομικά ισχυρών, περί ενίσχυσης του εργατικού δυναμικού, μέσα από το εμμονικό οικονομικό «εγώ» τους, συνεπικουρούμενα από «πρόθυμα μελάνια», μόνο οργή και αγανάκτηση πλέον προκαλούν. Τόσο απλά. Η δικαίωση των πολιτικών που ακολουθούν οι σκανδιναβικές χώρες, με ισχυρή οικονομία και εύρωστο κοινωνικό κράτος, επιβεβαιώνονται περίτρανα και σε αυτή την υγειονομική κρίση.

Η καταστροφική αντιμετώπιση του περιβάλλοντος και η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, με συσσώρευση του χρήματος στους λιγοστούς, είναι κοινή πεποίθηση ακόμα και από μετριοπαθή χείλη ανθρώπων που υπηρετούν το καπιταλιστικό σύστημα παγκοσμίως. Δεν πρόκειται μόνο για αριστερές σκέψεις και ισχυρισμούς. Ο καπιταλισμός πλέον απειλείται από τις συνέπειες της ύπαρξής του. 

Ο επανασχεδιασμός του κοινωνικού κράτους και η πολιτική αναθεώρηση των ξεπερασμένων μοντέλων του άκρατου καπιταλισμού είναι ιστορικός μονόδρομος. Τα κράτη και οι πολίτες τους θα πρέπει, επιδεικνύοντας την δέουσα σοβαρότητα, να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να αναλογιστούν ποιους επιλέγουν να τους εξουσιάζουν και να τους εκπροσωπούν. Οι περίοδοι που οι πολίτες ψήφιζαν από αντίδραση, από συμπάθεια ή από υποχρέωση τελειώνουν. Ή καλύτερα πρέπει να τελειώνουν ανεπιστρεπτί. Αρκεί η μνήμη μας να μην είναι κοντή την κρίσιμη ώρα.

Η κρίση αυτή θα μας διδάξει πολλά. Τα οποία είναι στο χέρι μας να διδαχτούμε μέσα από αυτά και να προχωρήσουμε μπροστά. Αλλιώς η επόμενη κρίση θα είναι τέτοια που δεν θα συγκρίνεται με τίποτα. 

Η περιβαλλοντική!! Μια ασύμμετρη απειλή με ανυπολόγιστο κόστος. Και αυτή σίγουρα δεν «παίζει»…

* Ο Γιώργος Καφφετζάκης είναι MSc Δ. Πολιτικός Μηχανικός Α.Π.Θ., Πρόεδρος της Ν.Ε. Λασιθίου ΤΕΕ/ΤΑΚ, Σύμβουλος Τ.Υ. της ΔΕΠΑΝΑΛ και Δημοτικός Σύμβουλος Αγίου Νικολάου.