Ο ρόλος της αξίας στον πολιτικό ανταγωνισμό

Του Γιώργου Πανταγιά*

Η αξία μιας κυβέρνησης αλλά και μιας αντιπολίτευσης, μείζονος και ελάσσονος, κάθε άλλο παρά αμετάβλητη είναι. Και πολύ περισσότερο δεν παραμένει αναλλοίωτη. Απεναντίας  αξιολογείται και επανεξετάζεται διαρκώς  από την κοινή γνώμη που παρακολουθεί τις πολιτικές εξελίξεις. Ουσιαστικά κυβερνώντες και αντιπολιτευόμενοι υπόκεινται σε σκληρή δοκιμασία. Με άλλα λόγια κρίνονται για την αξιοπιστία, τη σοβαρότητα και την υπευθυνότητα τους.  

Στον πολιτικό ανταγωνισμό, η αξία των πρωταγωνιστών δεν καθορίζεται από τους ιδεολογικούς τους προσανατολισμούς. Ούτε βέβαια από τις μεγαλόστομες διακηρύξεις τους. Κυρίως προσμετράται με γνώμονα τη χρησιμότητα τους στη χώρα και στη κοινωνία, ανάλογα με την κάθε συγκυρία. Αλλά και από τη δυνατότητα τους να έχουν  θετική επίδραση στις εξελίξεις.

Έτσι στην τωρινή εποχή ο πραγματισμός, οι νέες ιδέες και προσεγγίσεις, η μεταρρυθμιστική επαγγελία, εύλογο είναι να συνιστούν συγκριτικά πλεονεκτήματα, σε συνδυασμό με τη διαχειριστική  ικανότητα και την ηγετική επάρκεια. Αντιθέτως οι ιδεοληψίες, οι αγκυλώσεις,  οι συνταγές του παρελθόντος, φυσικό είναι να κρατούν κάποιους δέσμιους αναχρονιστικών αντιλήψεων ακόμη και  λαϊκίστικων εξάρσεων, στερώντας τους την οποιαδήποτε αξία.

Ποιες πεποιθήσεις δημιουργούν προστιθέμενη αξία και ποιες αδυνατούν να την αποκτήσουν, κατέστη απολύτως φανερό με τα όσα τα τελευταία χρόνια μεσολάβησαν στην εγχώρια πολιτική σκηνή. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επικράτησε γιατί έπεισε ένα σημαντικό τμήμα του εκλογικού σώματος, ότι άξιζε την υποστήριξή του. Μάλιστα επενδύοντας ο ίδιος στο ισχυρό αντί ΣΥΡΙΖΑ ρεύμα το οποίο  είχε ήδη διαμορφωθεί, αυτοεμφανίσθηκε   ως φορέας μιας στρατηγικής πρότασης που αντιστρατευόταν τον ανορθολογισμό. Έτσι διασφάλισε μια ευρεία πολιτική αποδοχή.  Ο Αλέξης Τσίπρας από την άλλη εισέπραξε τα παράδοξα και τα ανερμάτιστα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Εκφράζοντας ταυτόχρονα ένα ξεπερασμένο πολιτικό υπόδειγμα, μολονότι τα δεδομένα είχαν εντελώς αλλάξει,  βρέθηκε σε υποδεέστερη θέση.

Με την εναλλαγή των ρόλων και οι δύο μονομάχοι αποτιμώνται με διαφορετικά κριτήρια. Ο πρωθυπουργός απολαμβάνει μια ισχυρή πολιτική κυριαρχία. Η αξία της δεν φαίνεται να απομειώνεται τουλάχιστον μέχρι τώρα, παρά τη φυσιολογική φθορά που αντιμετωπίζει η κυβέρνησή του. Ωστόσο ο τρόπος που εκείνη πολιτεύεται την τελευταία περίοδο δείχνει να  αντιστρατεύεται την  αποτελεσματικότητά της. Η μεταρρυθμιστική αδράνεια είναι εμφανής.  Το ίδιο και η συντηρητική αναδίπλωση. Τα πολιτικά της ανοίγματα υπονομεύθηκαν. Τα κρούσματα διαχειριστικής ανεπάρκειας  αποδεικνύονται τροχοπέδη στο έργο της,. Το σημαντικότερο είναι ότι η εικόνα της αποπνέει σημάδια στασιμότητας και κούρασης, καθώς και έλλειμα πολιτικότητας. Επιπροσθέτως η προωθητική  δύναμη που στην αρχή της θητείας της τη συνόδευε, έχει υποχωρήσει αισθητά. Φυσικό επακόλουθο είναι στο εκλογικό της σώμα να βρίσκουν έδαφος οι επιφυλάξεις, οι αμφιβολίες ακόμη και οι ενστάσεις.  

Πάντως η κυριαρχία του  Κυριάκου Μητσοτάκη παραμένει αλώβητη,  γιατί σε μεγάλο βαθμό τη συντηρεί η κατάσταση που επικρατεί στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η παλιννόστηση του ΣΥΡΙΖΑ στις αρχέγονες πολιτικές του, συνιστά βούτυρο στο ψωμί του Πρωθυπουργού. Η καταγγελτική ρητορική και ο ισοπεδωτικός λόγος του Αλέξη Τσίπρα, απέχουν παρασάγγας από τη μετεξέλιξη του κόμματος  την οποία υποτίθεται θέλει να ενσαρκώσει. Στην πραγματικότητα ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει το κατεστραμμένο είδωλο του παλιού του εαυτού. Στο περιβόλι του δεν ανθίζουν όλα τα λουλούδια όπως διατυμπανίζει ο Πρόεδρος του, αλλά τα άνθη του κακού. Ως εκ τούτου η αξία του έχει δραστικά υποχωρήσει.

Στο νέο τοπίο εισήλθε δυναμικά το ΠΑΣΟΚ μετά την εκλογή του Νίκου Ανδρουλάκη. Η ιστορική, πολιτική, κοινωνική του αξία είναι ανεκτίμητη αρκεί βέβαια η νέα ηγεσία του να τη διαχειριστεί σωστά και εύστοχα. Αναμφίβολα συνιστά ένα ισχυρό όπλο δεν αποτελεί όμως και λευκή επιταγή.  Η ανάκτηση της επικαιρότητας, του άλλοτε κραταιού κόμματος είναι μια σύνθετη και δύσκολη πολιτική άσκηση, από την οποία εξαρτάται αν  οι προοπτικές του θα είναι ευοίωνες.

Πέρα απ’ όλα αυτά το βέβαιο είναι πως στο πεδίο του πολιτικού ανταγωνισμού,  η αξία των πρωταγωνιστών διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο για την επικράτησή τους. Άλλωστε αυτή είναι που καθορίζει και τη χρησιμότητά τους, σε συνδυασμό πάντα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της κάθε συγκυρίας.

*Συμβούλου Στρατηγικής και Επικοινωνίας

Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της POLITY