Κορυφαίοι επιστήμονες με καταγωγή από το Μεραμπέλλο - Ο Κωνσταντίνος Δεμέτζος

του Θανάση Γιαπιτζάκη

      Είναι και οι τρεις τους καθηγητές Πανεπιστημίου. Είναι όμως κάτι πολύ παραπάνω. Είναι πρωτοπόροι στον τομέα τους στον Κόσμο. Στην έρευνά τους κατεβαίνουν σε τέτοια δυσθεώρητα βάθη μέσα μας, που πριν δεν έχει κατέβει κανείς άλλος στην Ιστορία του Ανθρώπινου Οργανισμού. Και είναι και οι τρεις τους από τα μέρη της Ανατολικής Κρήτης!

Έλκουν την προέλευσή τους από το Βραχάσι, από την Φουρνή, από τις Λίμνες. Η Παγκόσμια Επιστημονική Κοινότητα τους ξέρει πολύ καλά, εμείς όχι. Κι όμως, έχουν έρθει κι έχουν κυκλοφορήσει ανάμεσά μας κάποια καλοκαίρια. Είναι ευκαιρία, μέσα από τρεις αφιερωματικές συνέχειες, μία για τον καθένα τους, να τους γνωρίσουμε.

      Ο δεύτερος κορυφαίος επιστήμονας που έλκει την καταγωγή του από τα μέρη μας είναι ο Κωνσταντίνος Δεμέτζος από την Φουρνή, που ζει μόνιμα στη Χαλκίδα.  

      Σε συνέντευξή του στη Βάσω Μιχοπούλου, που συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο της «Τα φωτεινά μυαλά δεν έχουν πατρίδα» (απ’ όπου βρήκα όλα τα σχετικά στοιχεία), ο καθηγητής δείχνει ότι αυτός «έχει πατρίδα», την γη των προγόνων του, που, όπου κι αν είναι, τη νιώθει κοντά του. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Αθήνα είναι αντιπρόεδρος του Συλλόγου των ξενιτεμένων Φουρνιωτών. 

      Διαβάζουμε στο βιβλίο: «Εκτός συνέντευξης όμως, μιλάμε για πολλά περισσότερα, ανάμεσα στα οποία είναι και η γενέτειρά του, η Κρήτη, και ιδιαίτερα η λατρεμένη του Φουρνή. Μου λέει ότι ακόμη νιώθει τα γεμάτα αγάπη βλέμματα των παππούδων του να είναι στραμμένα πάνω του και ακούει τις χαμηλόφωνες, σχεδόν ψιθυριστές συζητήσεις τους, όταν χάνεται στα στενά δρομάκια της…»

      Πρόσφατο παράδειγμα της σπουδαιότητας του Φουρνιώτη Κωνσταντίνου Δεμέτζου, του καθηγητή της Φαρμακευτικής Τεχνολογίας και Νανοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι η βράβευσή του από την Ακαδημία Αθηνών στις 21 Δεκεμβρίου 2018. 

      Τον παρουσιάζει έτσι το βιβλίο:   «Ανήσυχος, επίμονος, τυπικός, και με έντονα αντανακλαστικά άνθρωπος, είναι ο συγκεκριμένος πανεπιστημιακός δάσκαλος, ενώ η λέξη που τον χαρακτηρίζει είναι η έκπληξη. Συνήθως δεν κάνει «θόρυβο», αλλά πάντα ετοιμάζει κάτι «θορυβώδες» μέσα στο εργαστήριό του, αλλά και στο μυαλό του. Αυτό λατρεύουν οι φίλοι και οι συνάδελφοί του σ’ αυτόν. Το γεγονός της «μη απουσίας» του. Μπορεί να κάνεις καιρό να τον δεις, αλλά δεν σου λείπει καθόλου. Γιατί ξέρεις ότι κάπου εκεί μέσα στο εργαστήριό του, ασχολείται με την επιστήμη των φαρμάκων για να κάνει τη ζωή των συνανθρώπων του καλύτερη».

      Ο χώρος δράσης του είναι η Νανοτεχνολογία, δηλαδή η ανάπτυξη έρευνας και τεχνολογίας σε μοριακό επίπεδο και τα σύγχρονα συστήματα μεταφοράς φαρμάκων, τα νανομόρια και οι νανοσυσκευές. «Ευφυή» συστήματα (σμαρτ ντηβάισες) για τη μεταφορά και την παράδοση φαρμακευτικών ουσιών σε πάσχοντες ιστούς. Αόρατα ρομποτάκια-φορείς σε διαστάσεις νάνο, δηλαδή του…ενός δισεκατομμυριοστού του μέτρου, μεταφέρουν φαρμακευτικές ουσίες, για να τις αποδεσμεύσουν σε συγκεκριμένα σημεία («στόχους»), προκειμένου να επιτευχθεί θεραπεία – μειώνοντας έτσι την τοξικότητα και ελαχιστοποιώντας τις ανεπιθύμητες παρενέργειες. 

      «Ο τρόπος στόχευσης και ελέγχου της αποδέσμευσης των βιομορίων από τα «ευφυή» συστήματα στα κύτταρα-«στόχους» είναι η καινοτόμος προσέγγιση» εξηγεί ο Κωνσταντίνος Δεμέτζος. Μιλάει κυρίως για αντικαρκινικά φάρμακα, που έχουν εγκλωβιστεί σε ρομποτικό σύστημα τελευταίας τεχνολογίας - που αποτελείται από θερμο-ευαίσθητα λιποσώματα, όπου επάνω τους ασκείται εξωτερική θερμότητα εφαρμόζοντας ραδιοσυχνότητες. Εκτελείται έτσι η αποδέσμευση του αντικαρκινικού φαρμάκου μέσα στον χρόνο που απαιτείται.

      «Η αποδέσμευση είναι εξωτερικά ελεγχόμενη, αφού, αλλάζοντας την εστίαση της τοπικής θέρμανσης, αλλάζουμε τον τόπο και τον χρόνο της αποδέσμευσης του φαρμάκου από το νανοσύστημα που το μεταφέρει. Έτσι, αυξάνεται το βάθος της διείσδυσης του φαρμακομορίου μέσα στον ιστό – όγκο, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται η τοξικότητα του αντικαρκινικού φαρμακομορίου λόγω της στόχευσης». 

      Η παραπάνω καινοτόμα τεχνολογική πλατφόρμα έχει μελετηθεί σε σχέση με το αντικαρκινικό μόριο δοξορουβικίνη για την θεραπεία του καρκίνου του ήπατος. Αλλά η συγκεκριμένη αντικαρκινική ουσία δεν είναι η μοναδική. Σε κλινική φάση για την θεραπεία του καρκίνου του μαστού, του προστάτη και των πνευμόνων, βρίσκεται και η ουσία πακλιταξέλη, που εγκλωβίζεται κι αυτή σε συστήματα νανο-διαστάσεων, που ονομάζονται δενδριμερή, τα οποία είναι και αυτά τελευταίας τεχνολογίας. 

      Ο καθηγητής με την ερευνητική του ομάδα εργάζεται, εδώ και εικοσιεπτά περίπου χρόνια, στον τομέα της Φαρμακευτικής Νανοτεχνολογίας. Είναι μέλος του ΔΣ της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Επιστημών και έχει αναλάβει το χαρτοφυλάκιο του συντονισμού των επιστημονικών δικτύων. 

      Και, για να πούμε κάτι δικό μας, είναι άξιος συνεχιστής της παράδοσης της Φουρνής, του «χωριού των καθηγητάδων».